Tuyên Quang: Cần phát huy giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc tày

Các đồng bào dân tộc tày cư trú khắc tất cả tỉnh Tuyên Quang sinh sống sen lẫn với dân tộc kinh, người Cao Lan, dân tộc Nùng …. Đến với với nơi đây, du khách sẽ được đắm mình trong sắc màu xanh mướt của núi rừng và cảm nhận những vẻ đẹp văn hóa độc đáo của bà con nơi đây. Nơi gần các con sông, con suối hoặc có nguồn nước lần sạch, trong từ trên núi đổ về để tiện cho sinh hoạt. Họ sống tập trung thành từng làng bản, sống chủ yếu bằng nghề làm ruộng nước và nương rẫy.

Thầy Then đang thực hiện nghi lễ.

Về kiến trúc người Tày được biết đến với nhà sàn, với ba gian, hai trái. Tuy nhiên, nếu gia đình có nhiều thế hệ cùng chung sống thì có thể làm nhà dài, rộng hơn, có thể là 8 hoặc 9 gian. Đây là kiểu nhà nằm ngang, được làm bằng gỗ vững chãi, sàn nhà làm bằng tre hoặc gỗ, giữa nhà có bếp lửa làm bằng khuôn gỗ hình vuông, đắp đất nện. Nhà có hai cầu thang, một đi vào cửa chính và một cầu thang phụ. Dưới chân cầu thang thường kê một tảng đá và máng hoặc vại nước để mọi người rửa chân trước khi lên nhà. Người Tày thích ở nhà sàn vì nhà cao, thoáng mát hợp với kiểu khí hậu ngày nóng, đêm lạnh của vùng núi rừng. Hiện nay, mặc dù xã hội ngày càng phát triển và cuộc sống ngày càng được hiện đại hóa nhưng bà con vẫn giữ được nếp nhà sàn xưa. Bếp lửa đỏ nơi giữa căn nhà vẫn là nơi đoàn tụ, quây quần của mỗi gia đình khi đêm về.

Trong văn hóa gia đình đồng bào dân tộc Tày coi trọng đầu tiên là: Tình cảm anh em, ruột thịt. Họ thương yêu con cháu hết mực, nếu con cháu có hư thì không được đánh mắng mà phải bảo ban nhẹ nhàng vì họ nghĩ trẻ em là hay đùa nghịch hiếu động như tờ giấy trắng, ta phải bảo ban tư từ để trẻ hiểu được chân lý lẽ phải chứ nếu dùng bằng bạo lực sẽ dẫn đến cách suy nghĩ tiêu cực khi trẻ lớn lên. Khác với dân tộc khác trong gia đình, người đàn ông thường là trụ cột nhưng cũng là người nấu ăn chính trong nhà, cả trong những bữa ăn hàng ngày cũng như khi gia đình có khách hoặc lễ tết. Để có thể đảm đang được công việc nấu ăn, đàn ông người Tày thường rất khéo tay và nắm rất chắc các công thức nấu ăn truyền thống mang đậm hương vị của người Tày. Đối với họ, nấu ăn không chỉ là công việc gia đình mà còn là sự yêu thích tạo thành nét văn hóa truyền thống của gia đình. Người phụ nữ Tày cũng rất khéo tay trong việc làm các loại bánh như bánh gai, bánh trưng gù, bánh củ chuối… và nấu xôi ngũ sắc. Phụ nữ Tày giỏi chăn nuôi và đan lát. Họ có thể đan nón và các vật dụng cho sinh hoạt hàng ngày.

Đặc sản Xôi ngũ sắc do phụ nữ dân tộc Tày khéo léo làm nên.

Có thể khẳng định kho tàng văn hóa của người Tày có nhiều giá trị văn hóa tinh thần đặc sắc. Đến với Tuyên Quang, du khách sẽ được thưởng thức những làn điệu hát then mê đắm lòng người. Những âm thanh tưởng chừng như quen thuộc của cây đàn tính hòa trong những lời then mới ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi quê hương đất nước đổi thay như những dòng suối mát thanh lọc tâm hồn mỗi người. Ngày nay, một số huyện, xã trên địa bàn tỉnh đã thành lập được các câu lạc bộ hát then với sự tham gia của nhiều người, cả nam và nữ, với các lứa tuổi khác nhau. Điều đó góp phần lưu giữ làn điệu then cho các thế hệ mai sau.

Vũ Văn Tiến