Ngọc bích có một lịch sử lâu đời, xuất phát từ Trung Quốc cổ đại, và triết lý Nho giáo đã củng cố sự phổ biến của nó, biến nó thành biểu tượng của đức hạnh, lòng nhân ái, trí tuệ và công lý. Ngọc bích, theo lời của người thiết kế đồ trang sức nổi tiếng Michelle Ong từ Hồng Kông, được coi là "vô giá" so với vàng.
Thuật ngữ "ngọc bích" bao gồm hai loại khoáng chất riêng biệt: nephrite và Jadeite, cả hai đều được tôn vinh vì độ cứng và độ bóng mịn. Nephrite, một loại đá đục hơn, được tìm thấy ở dãy núi Kunlun phía tây Trung Quốc. Loại này đã được đánh giá cao trong giới học thuật từ khoảng 5.000 năm trước và đã được chế tác thành vũ khí, đồ vật nghi lễ và đồ trang trí điêu khắc.
Jadeite, loại có màu sắc trong và có thể được đánh bóng để có độ sáng cao hơn, thích hợp cho đồ trang sức. Nó có màu xanh lá cây, hoa oải hương, đỏ và trắng. Jadeite lần đầu tiên được phát hiện ở vùng núi xa xôi phía trên Miến Điện vào năm 1784, và vào đầu thế kỷ 19, nó trở nên rất phổ biến. Sự yêu mến của nó càng tăng lên do sự ủng hộ của Thái hậu Từ Hi thời nhà Thanh, được biết đến với cái tên "ngọc bích hoàng gia."
Các sĩ quan quân đội và quý tộc thu thập ngọc bích để tặng cho gia đình hoàng gia hoặc tự sử dụng, khiến giá trị của nó tăng vọt. Mặc dù ngọc bích đã lâu được trân trọng tại Trung Quốc, loại đá này hiện đang xuất hiện trong đồ trang sức đương đại theo các cách đáng ngạc nhiên, thậm chí có sức hấp dẫn với người tiêu dùng Trung Đông. Gần đây, thương hiệu phụ kiện xa xỉ Asprey của Anh đã ra mắt một bộ sưu tập đồ trang sức và đồ vật hoàn toàn làm bằng ngọc bích chất lượng cao, được chạm khắc bởi các nghệ nhân bậc thầy Trung Quốc từ kho lưu trữ tư nhân. Bộ sưu tập này, bao gồm vòng tay, mặt dây chuyền, hoa tai và các tác phẩm nghệ thuật màu xanh lá cây tươi tốt, đã được trưng bày tại Triển lãm Ataya ở Abu Dhabi vào đầu năm nay và đã thu hút sự quan tâm của các gia đình hoàng gia trong khu vực. Asprey đã lâu có mối quan hệ chặt chẽ với các gia đình hoàng gia Anh và Trung Đông.
Mặc dù thương hiệu Anh không phải là một thương hiệu đặc trưng của ngọc bích, nhưng theo chủ tịch John Rigas, Asprey đã làm việc với ngọc bích trong suốt 100 năm. Tương tự như các hãng thời trang ở Paris như Cartier, Asprey đã bắt đầu kết hợp ngọc bích trong các thiết kế Art Deco của họ vào những năm 1920. Rigas cho biết họ đã tìm nguồn cung cấp đá lớn chưa được cắt để chế tác thành đồ trang sức và các sản phẩm khác, nhằm thể hiện vẻ đẹp và tầm quan trọng của ngọc bích hoàng gia trong thế giới phương Tây.
Bộ sưu tập ngọc bích tư nhân này đi kèm với các hồ sơ viết tay hơn 100 năm, đảm bảo nguồn cung cấp hợp pháp, vì nguồn cung ngọc bích hoàng gia mới khó có được do tình hình chính trị và địa chất của Myanmar. Jadeite không thể xác định niên đại bằng carbon và cho đến nay, không ai có thể chứng minh độ tinh khiết của nó, do đó giao dịch đã trở thành một thị trường khét tiếng thiếu minh bạch. Tuy nhiên, Asprey đã làm việc với khoa khoa học trái đất của Đại học Oxford để cung cấp hệ thống chứng nhận khoáng vật học chuyên nghiệp nhằm đảm bảo an ninh và độ tin cậy cho các sản phẩm ngọc bích của họ.
Theo truyền thống, ngọc bích được chạm khắc thành những mảng tinh xảo được dát vàng với đá quý hoặc được mài nhẵn thành hình dạng cabochon xúc giác và đặt thành nhẫn. Những chiếc dây chuyền với mỗi hạt có kích thước đồng đều sẽ đặc biệt có giá trị. Điều này đã được chứng minh bằng việc bán chiếc vòng cổ hạt ngọc bích của Barbara Hutton trên mạng xã hội Mỹ vào năm 2014, được Cartier mua với giá 27,44 triệu USD tại Sotheby's Hong Kong. Ban đầu, chiếc vòng cổ này đã được tạo ra cho cô ấy.
Tại Asprey, ngọc bích hiện đang là loại đá bán chạy số một và họ đang nghiên cứu việc mài giác ngọc bích để tạo ra nhẫn hoặc mặt dây chuyền mới, để thêm sự thú vị cho viên đá này. Bobby Gill, Giám đốc bán lẻ của Asprey, nói: “Hiệu ứng này đầy mê hoặc và hơi khó hiểu, vì mặc dù không có lửa trong đá, nhưng nó vẫn thu hút bạn.”
Tại Boghossian, có trụ sở tại Geneva và có lịch sử phong phú về ngọc bích, họ không thể tránh khỏi việc khám phá và sử dụng chất liệu quyến rũ này. Roberto Boghossian, người có tổ tiên buôn bán đá quý trên Con đường Tơ lụa, nói: “Ban đầu, ngọc bích chủ yếu được sử dụng cùng với các loại đá quý thông thường hơn như kim cương, hồng ngọc, ngọc lục bảo và sapphire. Tuy nhiên, điều nhanh chóng trở nên rõ ràng là sự hiện diện của ngọc bích đã gây được tiếng vang sâu sắc với đông đảo khán giả, vì những phẩm chất độc đáo của nó đã bổ sung thêm yếu tố đặc biệt cho các tác phẩm trang sức của chúng tôi.”
Các thiết kế gần đây bao gồm một chiếc vòng ngọc bích hoàng gia với một bông hoa ngọc bích trắng và một chiếc vòng sautoir tái hiện phong cách trang phục của các quan chức cấp cao của triều đại nhà Thanh, kết hợp bảy hạt ngọc bích được liên kết bởi kim cương và ngọc lục bảo với một cặp ngọc bích hình quả bầu.
Các dạng ngọc bích truyền thống chất lượng cao của Miến Điện, chẳng hạn như dây chuyền hạt, cabochon và vòng tay, có giá đặc biệt tại các cuộc đấu giá ở Hồng Kông, nơi khách hàng chủ yếu là châu Á và Mỹ. Tuy nhiên, thị trường Trung Đông đang phát triển và trở thành thị trường mục tiêu của nhà đấu giá Phillips. Louisa Chan, người đứng đầu bộ phận kinh doanh đồ trang sức tại Phillips ở Hồng Kông, đã quan sát trong 5 năm qua "một xu hướng trên thị trường nhằm trẻ hóa đồ trang sức bằng ngọc bích, chẳng hạn như ngọc bích, đôi khi thậm chí là các tác phẩm chạm khắc hoặc mảng cổ, được kết hợp trong các thiết kế hiện đại và kỳ lạ."
"Các món trang sức ngọc bích hiện đại này đang thu hút các thế hệ nhà sưu tập trẻ từ mọi nền văn hóa."
Các nhà thiết kế trẻ Trung Quốc như Austy Lee ở Hồng Kông đang hiện đại hóa ngọc bích với bối cảnh Chinoiserie hiện đại, trong khi thợ kim hoàn nghệ thuật Đài Loan Anna Hu sử dụng cabochon ngọc bích hoàng gia trong những chiếc nhẫn hình hoa sen của mình.
Một trong những thợ kim hoàn nghệ thuật được kính trọng nhất trong việc chế tác ngọc bích là thợ chạm khắc bậc thầy Wallace Chan của Hồng Kông. Ông giải thích: "Bản thân hòn đá đã hấp dẫn nhưng những câu chuyện đi kèm với nó là một phần tạo nên bản sắc và sự mê hoặc của nó. Có thể là ve sầu, đậu, rồng hoặc bất kỳ thứ gì trông như thế nào, hình dạng của nó hầu như luôn biểu thị những ý nghĩa sâu sắc hơn và không bao giờ chỉ là một vật trang trí. Mỗi mảnh ngọc bích cũng đi kèm với số phận của nó và phải mất nhiều năm kinh nghiệm để giải quyết bí ẩn, cho dù đó là một chiếc cabochon, một vật chạm khắc, một mặt dây chuyền, một chiếc vòng tay, một đôi bông tai hoặc thứ gì khác."
Huyền Trâm t/h
