Sản xuất và tiêu thụ vật liệu xây dựng trong năm 2023: Tình trạng “kêu cứu”

 Các ngành xi măng, thép, kính xây dựng và gốm sứ xây dựng đều đối mặt với nhiều khó khăn, khiến nhiều doanh nghiệp trong ngành đứng trước nguy cơ phá sản.

Theo số liệu từ các chuyên gia, trong 5 tháng đầu năm 2023, sản xuất và tiêu thụ của các doanh nghiệp xi măng giảm khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Ngành thép cũng trải qua tình hình khó khăn, khi sản xuất thép thô giảm 22%, tiêu thụ giảm 18%, xuất khẩu giảm 78%. Đối với sản xuất thép xây dựng, con số giảm lên tới 26,4%, cùng với việc tiêu thụ giảm 26% và xuất khẩu giảm 41,7% so với cùng kỳ năm 2022.

Ngành kính xây dựng cũng không nằm ngoài xu hướng suy thoái này. Từ năm 2020-2021, 80% các đơn vị gia công, lắp đặt kính tạm dừng sản xuất do thị trường bất động sản suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến giảm 50-70% doanh thu toàn ngành so với cùng kỳ các năm trước. Từ tháng 4-2022, tình trạng suy giảm nhu cầu các sản phẩm kính xây dựng tiếp tục gia tăng.

Sự giảm sút cũng đã tác động lớn đến ngành gốm sứ xây dựng. Chủ tịch Hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam, ông Đinh Quang Huy, cho biết sản lượng sản xuất hiện chỉ duy trì 50-60% so với công suất thiết kế, với tồn kho 18-20% sản phẩm không tiêu thụ được. Tình hình sản xuất và kinh doanh các doanh nghiệp gốm sứ xây dựng trong nước từ năm 2021 đến nay đã sụt giảm 30-35%, và 10-15% số doanh nghiệp đang tồn tại ở điều kiện rất khó khăn và có nguy cơ phá sản.

Một vấn đề khác mà ngành vật liệu xây dựng đang đối mặt là tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng kết cấu nền, đặc biệt là về vật liệu đất đắp nền đường. Theo PGS.TS Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam, lượng mỏ có thể khai thác chỉ đáp ứng được khoảng 1/6 nhu cầu. Điều này gây áp lực lớn đối với việc xử lý nền móng và xây dựng đường giao thông.

Những khó khăn và "điểm nghẽn" này đã được các chuyên gia xác định, trong đó có tình trạng suy giảm thị trường bất động sản, ảnh hưởng đến đầu ra của ngành vật liệu xây dựng. Hơn nữa, các dự án đầu tư công đang gặp khó khăn trong việc giải ngân và triển khai, trong khi giá năng lượng, nguyên liệu đầu vào, chi phí logistics, thuế xuất khẩu và lãi suất ngân hàng đang tăng cao, gây áp lực lớn đến chi phí sản xuất và hoạt động của các doanh nghiệp. Ngoài ra, tình trạng nợ đọng tiền mua vật liệu cũng là một vấn đề nghiêm trọng đang áp lực lên các doanh nghiệp vật liệu xây dựng.

Để giải quyết tình hình khó khăn của ngành vật liệu xây dựng, các Hội và Hiệp hội liên quan đã đề xuất nhà nước thực hiện các chính sách và hỗ trợ nhằm giải tỏa các vướng mắc pháp lý trong triển khai dự án, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và nhà ở công nhân, từ đó thúc đẩy sự hồi phục của thị trường bất động sản. Đồng thời, cần tăng cường giải ngân và triển khai các dự án đầu tư công, đồng thời khuyến khích huy động vốn thông qua trái phiếu doanh nghiệp. Ngoài ra, các giải pháp thi công xây dựng các cầu cạn và sử dụng cát biển thay thế cho cát sông cũng được đề xuất nhằm giải quyết vấn đề thiếu hụt vật liệu đắp nền và sụt lún.

Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam đã cam kết sớm báo cáo tình trạng hiện tại và đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành vật liệu xây dựng tới Chính phủ và Quốc hội. Hy vọng rằng các biện pháp được đưa ra sẽ giúp đẩy mạnh sự phục hồi của ngành vật liệu xây dựng và thúc đẩy phát triển bền vững của ngành công nghiệp xây dựng.

Bình Phương