Phát triển đô thị xanh ở Việt Nam: Hướng tới môi trường bền vững và chất lượng cuộc sống cao

Phát triển đô thị theo hướng xanh là xu thế tất yếu

Theo Bộ Xây dựng, tỷ lệ cây xanh trên mỗi người dân tại các đô thị của Việt Nam ở mức thấp, chỉ từ 2 - 3 m2/người, trong khi chỉ tiêu xanh tối thiểu của Liên Hợp quốc là 10m2/người và chỉ tiêu của các thành phố hiện đại trên thế giới từ 20 - 25m2/người. Từ thực tế này, việc phát triển đô thị theo hướng xanh là xu thế tất yếu để giải quyết những thách thức lớn trong quá trình phát triển đô thị.

Theo thông tin từ Cục Hạ tầng kỹ thuật thuộc Bộ Xây dựng, tỷ lệ diện tích cây xanh trên mỗi người dân tại các đô thị của Việt Nam hiện đang ở mức thấp, chỉ khoảng từ 2 đến 3 mét vuông/người. Đây là một con số thấp so với tiêu chuẩn xanh tối thiểu được đề ra bởi Liên Hợp Quốc, là 10 mét vuông/người, và cũng thấp hơn so với tiêu chuẩn của các thành phố hiện đại trên thế giới, từ 20 đến 25 mét vuông/người. Do đó, tỷ lệ cây xanh đô thị của Việt Nam chỉ đạt khoảng 1/5 đến 1/10 so với mức tiêu chuẩn quốc tế.

Việt Nam đang trải qua quá trình đô thị hóa và phát triển nhanh chóng. Tốc độ này đã tăng từ 30,5% vào năm 2010 lên hơn 42,6% vào năm 2023 và vẫn tiếp tục gia tăng. Mục tiêu là đạt tối thiểu 45% vào năm 2025 và trên 50% vào năm 2030, theo thống kê của Bộ Xây dựng. Đến tháng 10/2023, cả nước có tổng cộng 902 đô thị, bao gồm hai đô thị loại đặc biệt, 22 đô thị loại I, 35 đô thị loại II, 46 đô thị loại III, và 94 đô thị khác.

Mỗi năm, ước tính có từ 1 đến 1,3 triệu dân di cư vào các đô thị ở Việt Nam. Sự đô thị hóa nhanh chóng này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế, cũng như thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động và kinh tế, thay đổi sự phân bố dân cư.

Tuy nhiên, Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) lưu ý rằng, quá trình đô thị hóa và công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị vẫn còn nhiều hạn chế và diễn ra không đồng đều giữa các vùng miền, tạo ra nhiều thách thức lớn. Hệ thống pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng đô thị thiếu tính đồng bộ, khiến cho quá trình đô thị hóa diễn ra không có sự quản lý và quy hoạch, gây ra tình trạng thiếu hạ tầng kỹ thuật và xã hội, mất cảnh quan đô thị, và gây ra những vấn đề như ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông, và không đảm bảo an ninh xã hội.

Theo VARS, những thách thức này thể hiện rõ khi một số tỉnh thành tại Việt Nam liên tục gặp vấn đề về ô nhiễm không khí, khiến cho người dân ngày càng thiếu không gian xanh. Đặc biệt, thế hệ trẻ hiện nay đang ngày càng có ý thức cao hơn về việc bảo vệ môi trường và sử dụng nguồn lực một cách bền vững. Tuy nhiên, với tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng, không gian xanh và mặt nước đang dần thu hẹp và trở nên hiếm hoi trong môi trường đô thị của Việt Nam.

Các giải pháp phát triển đô thị xanh

Một số giải pháp để phát triển đô thị xanh nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại và đảm bảo sự phát triển bền vững. Đầu tiên, hạ tầng xanh bao gồm việc xây dựng công viên, cây xanh, không gian mở và hệ thống giao thông công cộng. Việc đầu tư vào hạ tầng xanh không chỉ tạo ra không gian sống trong lành mà còn giúp giảm ô nhiễm không khí, tăng cường an ninh và góp phần vào giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn.

Thứ hai, đô thị xanh nên khuyến khích việc sử dụng năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Các công trình xanh nên được thiết kế để tận dụng năng lượng mặt trời và lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời hoặc hệ thống gió để giảm tiêu thụ năng lượng từ nguồn hóa thạch.

Thứ ba, đô thị xanh cần cung cấp các tiện ích như trường học, bệnh viện, công viên, trung tâm thương mại và khu vui chơi giải trí. Điều này giúp tạo ra một môi trường sống và làm việc thuận tiện cho cư dân, giảm thiểu thời gian di chuyển và tăng cường sự hài hòa giữa công việc và cuộc sống.

Thứ tư, đô thị xanh cần có hệ thống giao thông công cộng phát triển và hiệu quả. Khuyến khích cư dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng giúp giảm ô nhiễm không khí và kẹt xe trong thành phố.

Thứ năm, đô thị xanh cần có các chính sách và biện pháp quản lý chất thải hiệu quả. Việc tái chế và tái sử dụng chất thải giúp giảm tải cho hệ thống xử lý chất thải và bảo vệ môi trường.

Thứ sáu, xây dựng các công viên, vườn hoa và khu vực chơi giải trí công cộng trong đô thị giúp cung cấp không gian xanh cho cư dân. Các không gian này không chỉ là nơi thư giãn mà còn tạo điểm nhấn estetica cho đô thị.

Cuối cùng, giáo dục và nâng cao nhận thức về đô thị xanh là một yếu tố quan trọng để tạo sự hiểu biết và tham gia của cộng đồng. Chương trình giáo dục và các hoạt động tăng cường nhận thức cộng đồng có thể được tổ chức để khuyến khích sự tham gia và chung tay xây dựng đô thị xanh. Quy hoạch đô thị xanh cần được tích hợp vào quy hoạch phát triển đô thị tổng thể. Việc đồng bộ hóa quy hoạch và phát triển giúp đảm bảo rằng các yếu tố xanh được tích hợp vào từ đầu và tạo ra một môi trường sống và làm việc bền vững.

Các chuyên gia cho rằng, phát triển đô thị xanh đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, các tổ chức phi chính phủ, ngành công nghiệp và cư dân. Sự hợp tác này có thể được thể hiện qua việc xây dựng các đối tác đô thị, quy hoạch chung và thực hiện dự án phát triển đô thị xanh.

Do vậy, phát triển đô thị xanh không chỉ mang lại một môi trường sống trong lành mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự hợp tác của tất cả các bên liên quan và việc thực hiện các giải pháp như xây dựng hạ tầng xanh, sử dụng năng lượng tái tạo, tạo ra các không gian xanh công cộng và quản lý chất thải hiệu quả. Chỉ khi các yếu tố này được tích hợp và thực hiện một cách đồng bộ, đô thị xanh mới có thể trở thành một hiện thực đáng mơ ước cho Việt Nam.

Nghệ Nhân