 |
| Mỹ có thể thu hồi đặc quyền chip với Samsung, SK Hynix, TSMC tại Trung Quốc |
Chính quyền Mỹ đang xem xét thu hồi các đặc quyền công nghệ đã cấp cho ba ông lớn trong ngành bán dẫn bao gồm Samsung, SK Hynix và TSMC tại các nhà máy đặt ở Trung Quốc. Động thái này nếu được thực thi, không chỉ có nguy cơ thổi bùng căng thẳng thương mại với Bắc Kinh, mà còn khiến chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu đối mặt nhiều xáo trộn.
Theo thông tin từ Wall Street Journal và một số nguồn thân cận, Bộ Thương mại Mỹ đang cân nhắc thu hồi các giấy phép VEU (Validated End-User) - cơ chế cho phép các công ty nói trên tiếp cận thiết bị sản xuất chip từ Mỹ đến Trung Quốc mà không cần xin giấy phép cho từng lô hàng. Việc hủy bỏ VEU sẽ buộc họ phải tuân thủ từng bước phê duyệt chặt chẽ, kéo dài thời gian và đội chi phí vận hành.
Thứ trưởng Công nghiệp và An ninh Mỹ Jeffrey Kessler là người đề xuất chính trong nỗ lực này. Ông cho rằng, đây là bước đi cần thiết để kiểm soát việc chuyển giao công nghệ quan trọng sang Trung Quốc - một phần trong chiến lược dài hạn của chính quyền Donald Trump nhằm bảo vệ lợi thế công nghệ của Mỹ.
Nếu kế hoạch này được thực hiện, nó có thể gây ra nhiều xáo trộn lớn về cả mặt ngoại giao lẫn kinh tế. Đặc biệt, ngay đầu tháng này, Mỹ và Trung Quốc vừa đạt được một thỏa thuận "đình chiến thương mại" tại London. Trong đó, hai bên đã đồng ý tạm ngừng áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới hoặc bất kỳ hành động nào khác có thể gây tổn hại cho nhau.
Tuy nhiên, các quan chức Nhà Trắng lại cho rằng động thái này không phải là "leo thang" căng thẳng thương mại mới. Thay vào đó, nó được đưa ra để hệ thống cấp phép thiết bị chip của Mỹ trở nên giống với cách Trung Quốc đang quản lý việc xuất khẩu vật liệu hiếm.
Họ cũng nhấn mạnh Mỹ và Trung Quốc vẫn đang tiến triển tốt trong việc hoàn tất thỏa thuận ở London và tiếp tục đàm phán thương mại. Nếu chính sách này được thực hiện, ba công ty bị ảnh hưởng nhiều nhất sẽ là Samsung, SK Hynix và TSMC, vốn có nhiều cơ sở sản xuất tại Trung Quốc.
Samsung vận hành nhà máy sản xuất NAND Flash (bộ nhớ cho ổ SSD, điện thoại) tại Tây An - nơi cung cấp tới 40% sản lượng NAND toàn cầu. Họ còn có cơ sở đóng gói chip tại Tô Châu. Trong khi đó, SK Hynix sở hữu nhà máy DRAM tại Vô Tích với sản lượng chiếm 20-25% tổng DRAM của hãng. Ngoài ra còn có các cơ sở đóng gói tại Trùng Khánh và nhà máy NAND ở Đại Liên (từng thuộc Intel).
Còn TSMC vận hành nhà máy tại Nam Kinh, sản xuất chip logic 16-28nm phục vụ thị trường nội địa Trung Quốc, chủ yếu dùng thiết bị Nhật Bản nên ít bị ảnh hưởng hơn.
Dù không sản xuất chip tiên tiến dưới 7nm, các nhà máy này vẫn cần máy móc từ Mỹ để duy trì sản lượng và nâng cấp công nghệ. Việc bảo trì định kỳ, vốn cần diễn ra mỗi 3-6 tháng với chi phí 5-10 triệu USD/lần, cũng sẽ gặp khó khăn nếu không có phụ tùng thay thế.
Nếu không còn được hưởng đặc quyền VEU, các công ty sẽ phải đối mặt với một loạt hệ lụy nghiêm trọng. Trước hết, sản lượng có thể giảm sút rõ rệt. Riêng nhà máy Samsung tại Tây An có nguy cơ giảm từ 10-20% sản lượng trong vòng 6-12 tháng đầu tiên do thiếu thiết bị, tương đương với việc mất hàng chục nghìn wafer mỗi tháng.
Bên cạnh đó, chi phí vận hành cũng sẽ tăng vọt. Việc xin phép từng lô thiết bị sẽ kéo dài thời gian giao hàng từ 3 lên 9 tháng, khiến các công ty đội thêm hàng triệu USD chi phí hành chính. Đồng thời, nếu phải thay thế thiết bị Mỹ bằng máy móc từ Nhật hoặc Hàn Quốc, chi phí tái cấu trúc dây chuyền có thể lên tới 1-2 tỷ USD mỗi nhà máy.
Việc nâng cấp công nghệ cũng sẽ trở nên khó khăn hơn; các dự án chuyển sang công nghệ NAND 236 tầng hoặc cải tiến DRAM 20nm có thể bị trì hoãn từ 1 - 2 năm, khiến Samsung và SK Hynix mất lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ như Micron (Mỹ) hay Kioxia (Nhật). Cuối cùng, người tiêu dùng cũng sẽ chịu ảnh hưởng khi EE Times dự báo rằng chi phí tăng sẽ đẩy giá chip NAND và DRAM toàn cầu lên 5-10%, tác động đến hàng loạt sản phẩm như điện thoại, máy tính cá nhân và thiết bị điện tử dân dụng.
Đến nay, đề xuất của ông Kessler vẫn chưa nhận được sự đồng thuận từ các bộ phận khác. Trong khi đó, phía Bộ Thương mại Mỹ vẫn trấn an rằng “các nhà sản xuất chip vẫn có thể hoạt động tại Trung Quốc”, và hệ thống cấp phép mới chỉ đơn giản là “đảm bảo công bằng, song phương hơn”.
Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo, nếu không có bước đi thận trọng, Mỹ có thể vừa mất thị phần xuất khẩu thiết bị chip, vừa làm xáo trộn toàn bộ chuỗi cung ứng công nghệ cao, vốn là huyết mạch của nền kinh tế toàn cầu hiện nay.
