Làng Vạn Phúc: Cái nôi lụa gấm ở Thủ đô

“Nắng Sài gòn anh đi mà chợt mát, Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông”. Giống những các làng nghề truyền thống khác ở Hà Nội, tuy nhiên thật hiếm có làng nghề truyền thống nào trở thành nét đẹp văn hóa và đi vào thơ ca như làng lụa Vạn Phúc.

Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 10km, làng lụa Vạn Phúc hay còn gọi là làng lụa Hà Đông là một trong hơn 1000 làng nghề truyền thống đã và đang tồn tại ở Việt Nam. Qua nhiều thư tịch cổ, nghề dệt lụa ở Vạn Phúc ra đời từ khoảng thế kỷ thứ VIII và người có công lớn nhất trong việc phát triển nghề dệt là bà Lã Thị Nga – vợ của Cao Biền. Sau này bà được dân làng tôn làm Thành hoàng làng và lập miếu thờ.

Cổng làng lụa Vạn Phúc, Hà Đông.

Bền và đẹp là 2 đặc điểm mà khi khoác lên mình, mọi người sẽ cảm nhận được sự mềm mại và nhẹ nhàng của lụa Vạn Phúc. Qua biết bao thế hệ, nhưng lụa Vạn Phúc vẫn giữ được nét đẹp truyền thống, và vẫn đang đi đầu trong ngành dệt nước ta. Không chỉ vậy, lụa Vạn Phúc từ lâu luôn được coi là đại diện của Việt Nam khi được xuất xứ ra nước ngoài và cũng từng được chọn là một loại để may các trang phục triều đình xưa, đặc biệt được ưa chuộng dưới triều nhà Nguyễn.

Để tạo ra những sản phẩm tơ lụa hoàn hảo, nguyên liệu chủ yếu là tơ tằm vì độ mềm mại, dẻo dai của nó, người nghệ nhân phải trải qua nhiều công đoạn kỳ công như: hồ sợi, dệt, nhuộm, phơi căng,…Ngay từ những khâu tơ, người ta không chỉ quấn sợi vào ống mà phải tỉ mỉ chọn sợi, đẽo sợi để đảm bảo sợi có màu trắng, bóng nhẵn và không bị xù lông.

Tơ lụa Vạn Phúc có nhiều loại mẫu ma đa dạng, khoảng 70 loại the, lụa, gấm, lĩnh với những tên gọi khác nhau như: băng hoa, long phượng, mây bay, tứ quế,… Trong các loại lụa cổ truyền, nổi tiếng nhất có lẽ là lụa Vân, loại lụa này có hoa nổi thì bóng mịn trên mặt lụa, hoa chìm thì chỉ thấy khi ra ánh sáng. Nét đặc biệt của lụa Vân nói riêng và lụa Vạn Phúc nói chung là người mặc sẽ cảm thấy ấm áp hơn vào mùa Đông và thoáng mát hơn vào mùa Hè.

Những sản phẩm tinh tế của lụa Vạn Phúc.

Hoa văn trang trí trên vải lụa rất đa dạng như mẫu Song hạc, mẫu Thọ Đỉnh, mẫu Tứ Quý … khiến cho các bộ trang phục trở nên duyên dáng, sống động. Chính vì vậy, lụa Vạn Phúc không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn chinh phục được những thị trường nước ngoài lớn như: Pháp, Thái Lan, các nước Đông Âu,…

Làng Vạn Phúc hiện nay có gần 800 hộ dân làm nghề dệt, hàng năm sản xuất lụa tại đây từ 2,5 – 3 triệu m2 vải ra thị trường. Nhiều gia đình, khung dệt cổ vẫn được giữ lại, xen lẫn với các khung dệt cơ khí hiện đại. Hiện nay, Vạn Phúc có trên 1.000 máy dệt và hàng ngày có khoảng 400 lao động thời vụ đến làm việc. Tuy thời nay có rất nhiều loại lụa kém chất lượng được nhập từ Trung Quốc về làm ảnh hưởng nhiều đến uy tín và chất lượng của lụa Vạn Phúc nhưng người dân nơi đây vẫn đang cố gắng, chăm chút từng bước một để tạo ra những sản phẩm tốt nhất và khẳng định lại vị thế của mình. Họ vẫn đang tiếp bước từ những tinh túy mà cha ông để lại, để dần dần cải tiến những mẫu mã sản phẩm tốt hơn, đẹp hơn đến tay người dùng.

Trung Hiếu