Báo cáo tăng trưởng quý I/2023 của TPHCM cho thấy những con số giảm sâu gây nhiều lo ngại.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (Bộ KH-ĐT) công bố mới đây, tổng sản phẩm trên địa bàn TPHCM (GRDP) trong quý I-2023 chỉ tăng trưởng ở mức 0,7%, mức tăng trưởng thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng kinh tế trung bình của cả nước (3,32%), và thấp nhất trong số 5 thành phố trực thuộc Trung ương (Hải Phòng 9,65%, Đà Nẵng 7,12%, Hà Nội 5,8% và Cần Thơ 4,02%).
Nếu bỏ qua giai đoạn các năm bị ảnh hưởng do đại dịch Covid-19 mà so với các năm kinh tế ở trạng thái bình thường, đây có thể xem là mức tăng trưởng thấp nhất trong quý I của TPHCM trong nhiều năm qua. Mức tăng trưởng thấp trong quý I-2023 là sự cộng hưởng của sự sụt giảm đồng loạt nhiều ngành kinh tế, trong đó có những ngành đóng vai trò mũi nhọn.
Nguyên nhân dẫn đến đà tăng trưởng kinh tế của TPHCM chững lại, được xác định do bối cảnh kinh tế quốc tế và khu vực bất thuận. Đó là những thách thức toàn cầu về đứt gãy chuỗi cung ứng xuất phát từ xung đột Nga - Ukraine, lạm phát toàn cầu do chính sách tiền tệ của Mỹ và giá dầu tăng. Trong khi đó, ở trong nước việc áp dụng chính sách thắt chặt tiền tệ, kiểm soát các hoạt động đầu cơ, phát hành trái phiếu thời gian qua cũng tạo ra khó khăn chung cho các doanh nghiệp.
Trong báo cáo của Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) gửi UBND TP về tình hình hoạt động doanh nghiệp trong tháng 3 và quý I-2023, cho thấy 41,2% số doanh nghiệp trên địa bàn được hỏi trả lời đang gặp khó khăn do thị trường bị thu hẹp, 17,6% bị ảnh hưởng do giá nguyên liệu đầu vào tăng, 11,2% thiếu nguồn nhân lực phù hợp, 17,6% thiếu vốn kinh doanh. Có 64,7% doanh nghiệp cam kết giữ nguyên được số lao động hiện tại, nhưng có 17,65% doanh nghiệp có xu hướng cắt giảm lao động, tương đương số có nhu cầu tuyển dụng thêm.
Theo HUBA, nhiều ngành từng là thế mạnh của TPHCM đến nay đều ghi nhận sụt giảm. Cụ thể, ngành lương thực-thực phẩm chỉ có một số sản phẩm đồ uống và thực phẩm có tăng trưởng, trong khi toàn ngành sụt giảm; doanh số quý I-2023 có khả năng giảm 2%. Nguyên nhân do từ đầu năm đến nay lượng hàng xuất khẩu giảm, tiêu thụ nội địa cũng giảm sâu do sức mua yếu.
Tương tự, ngành dệt may kim ngạch xuất khẩu giảm trên 8% so với cùng kỳ. Nhiều doanh nghiệp đang giảm giờ làm để duy trì, giữ chân người lao động. Trong khi đó, ngành vật liệu xây dựng hiện có khoảng 40% doanh nghiệp trong tình trạng không hoạt động được, khả năng đến cuối năm sẽ có nhiều doanh nghiệp phá sản nếu không thay đổi.
Ngành bất động sản gần như “đóng băng”, các nhà cung cấp cũng bị ảnh hưởng theo. Doanh nghiệp gần như không tiếp cận được gói 40.000 tỷ đồng hỗ trợ lãi suất 1,5-2% của ngân hàng. Bởi lẽ tài sản thế chấp là đất nông nghiệp được định giá rất thấp và giá trị tài sản đảm bảo nói chung giảm đến 30%, đòi hỏi phải bổ sung tài sản thế chấp trong khi doanh nghiệp gần như cạn kiệt tài sản.
Lý giải nguyên nhân, ở lĩnh vực của mình, ông Nguyễn Ngọc Hòa - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM cho hay, tâm trạng chung của doanh nghiệp hiện nay chia thành 2 nhóm.
Nhóm 1 là cầm cự để bảo đảm hoạt động. Do nhu cầu thị trường trong và ngoài nước sút giảm khiến doanh nghiệp tồn đọng hàng tồn kho, và đang gặp vấn đề về thanh khoản. Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, vì tồn đọng hàng dẫn đến vốn nằm trong vật tư nguyên liệu, hàng thành phẩm chưa tiêu thụ được; doanh nghiệp bị nén 1 lượng vốn rất lớn trong dòng vốn lưu động. Ông cũng mong thời gian tới, thành phố đẩy mạnh đầu tư công, giải thoát tồn kho, kích hoạt xây dựng.
Nhóm 2, theo ông Nguyễn Ngọc Hòa là liên quan đến doanh nghiệp đang cố gắng xoay sở và ấp ủ nhiều ý tưởng đầu tư và phát triển dài hạn. Mặc dù hiện nay, để vay đầu tư phát triển, thúc đẩy với lãi suất hơn 10% thì không doanh nghiệp nào dám vay tuy vẫn cố gắng tính toán xoay sở và vẫn có những dự án đầu tư, mở rộng trong tương lai.
Ông Nguyễn Ngọc Hòa cho rằng ngân hàng nên có chính sách hỗ trợ kịp thời dòng vốn lưu động để doanh nghiệp có thể cầm cự; hoặc xem xét chấp nhận tín chấp hay thế chấp bằng vật tư, nguyên liệu, thành phẩm vốn đang tồn kho.
Ông cũng kiến nghị ngân hàng là khi doanh nghiệp thế chấp tài sản đất đai cũng nên xem xét giải quyết các pháp lý liên quan. Vì hiện nay có tình trạng doanh nghiệp thế chấp tài sản đất nhưng ngân hàng lại định giá theo giá nhà nước, trong khi doanh nghiệp phải đền bù, thuê đất, kể cả đất trong khu công nghiệp cũng phải thuê theo giá thị trường. Hay nhiều doanh nghiệp thuê trong khu công nghiệp, trả tiền thuê đất 1 lần là 50 năm nhưng không được thế chấp đất này, do chủ đầu tư khu công nghiệp đang thuê đất nhà nước và trả tiền hàng năm. Từ đó, doanh nghiệp không có điều kiện vay vốn cho đầu tư phát triển.
Trong tháng 4 này, hiệp hội sẽ triển khai thúc đẩy nhóm doanh nghiệp đầu ngành qua đó hy vọng kích hoạt, kéo theo cả lĩnh vực, theo ông Nguyễn Ngọc Hòa.
Hồng Thắm T.h
