Báo cáo Quốc hội phương án xử lý vướng mắc tại 8 dự án BOT gặp khó khăn

Theo báo cáo của Chính phủ, thời gian vừa qua, Bộ GTVT đã báo cáo Chính phủ về những nguyên tắc, giải pháp tổng thể để xử lý khó khăn, vướng mắc dự án BOT giao thông, đồng thời đề xuất giải pháp xử lý khó khăn bất cập đối với 8 dự án BOT.

Hai giải pháp cơ bản đặt ra gồm có: Bố trí vốn Nhà nước để thanh toán cho nhà đầu tư, ngân hàng tín dụng và chấm dứt hợp đồng trước hạn đối với 5/8 dự án; Sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn Nhà nước đối với 3/8 dự án. Dự kiến, tổng mức vốn Nhà nước để xử lý vướng mắc tại 8 dự án BOT khoảng hơn 10.300 tỷ đồng.

Về thẩm quyền, 8 dự án BOT trước đây được Thủ tướng Chính phủ là cấp có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư theo các dự án độc lập. Hơn nữa mức vốn Nhà nước đề xuất để xử lý khó khăn, bất cập đối với từng dự án thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ. Do vậy thẩm quyền quyết định giải pháp xử lý khó khăn, bất cập theo quy định pháp luật thuộc Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, việc xử lý khó khăn, bất cập cũng là nhiệm vụ thực hiện theo Nghị quyết số 437/2017 và Thông báo số 1834/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo quy định của Luật Tổ chức Quốc hội, Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về giải pháp xử lý khó khăn, bất cập dự án BOT giao thông.

Thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Bộ GTVT đã chủ trì, lấy ý kiến các bộ, cơ quan và đã có báo cáo gửi Thủ tướng, Phó Thủ tướng về tiếp thu, giải trình ý kiến các bộ, ngành về giải pháp xử lý khó khăn, bất cập các dự án BOT giao thông.

Ngoài các giải pháp đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét quyết định, Bộ GTVT cũng đang nghiên cứu, đánh giá tổng thể những tác động đối với các dự án BOT khi đưa các tuyến cao tốc vào khai thác sử dụng, làm cơ sở để xây dựng, đề xuất giải pháp phù hợp.

Cũng theo báo cáo của Chính phủ, tại Nghị quyết số 62/2022, Quốc hội giao nhiệm vụ, trong năm 2022, giải quyết dứt điểm những vướng mắc, bất cập về trạm thu phí, dự án BOT.

Gần một năm vừa qua, mặc dù Bộ GTVT đã nỗ lực triển khai thực hiện, tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về xây dựng giải pháp xử lý khó khăn, bất cập dự án BOT giao thông; đến nay, đã đạt được một số kết quả nhất định, tuy nhiên chưa bảo đảm tiến độ theo yêu cầu của Quốc hội.

Nguyên nhân một phần do các dự án BOT triển khai chủ yếu trong giai đoạn 2012-2015. Đây là giai đoạn hệ thống pháp luật về đầu tư theo phương thức PPP còn nhiều hạn chế, bất cập; Trong khi khó khăn, bất cập của từng dự án có những nguyên nhân, tác động khác nhau nên quá trình thực hiện rà soát, đánh giá và làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm của từng dự án BOT được thực hiện cẩn trọng, bảo đảm gắn liền với hoàn cảnh cụ thể của từng dự án nên kéo dài thời gian.

Bên cạnh đó, việc đàm phán với các nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án và các tổ chức tín dụng kéo dài do các bên còn có nhiều ý kiến khác nhau, chưa thể thống nhất về quan điểm, giải pháp xử lý cũng như mức độ chia sẻ của các bên khi thực hiện giải pháp xử lý.

Bộ GTVT cũng đã nhiều lần tổ chức đàm phán, tuy nhiên đến nay, một số nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án thống nhất về giải pháp xử lý, một số nhà đầu tư ban đầu đã thống nhất bổ sung vốn Nhà nước tham gia không quá 49% tổng mức đầu tư để tiếp tục thực hiện hợp đồng, nhưng sau đó lại thay đổi và đề nghị chấm dứt hợp đồng BOT trước thời hạn.

Việc xác định mức chia sẻ cũng có nhiều quan điểm khác nhau, trong đó một số nhà đầu tư sẵn sàng chia sẻ 50% tỷ suất lợi nhuận nhưng một số nhà đầu tư chỉ chấp thuận chia sẻ lợi nhuận nếu ngân hàng tín dụng chấp thuận chia sẻ tối đa, giảm thiểu mức lãi suất vốn vay.

Trong khi đó, các ngân hàng tín dụng chỉ cam kết theo hướng sẽ chia sẻ với Nhà nước, nhà đầu tư, nhưng không đưa ra mức chia sẻ cụ thể.

"Đây là khó khăn lớn nhất, đến thời điểm hiện tại các bên vẫn chưa thể thống nhất", báo cáo của Chính phủ cho biết.

Tại Phiên chất vấn Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa 15 vừa qua, Bộ trưởng Bộ GTVT đã có báo cáo, giải trình, làm rõ các nội dung liên quan đến trách nhiệm xây dựng giải pháp xử lý khó khăn, bất cập các dự án BOT giao thông. Chủ tịch Quốc hội đã có ý kiến kết luận: Trong năm 2023, đề xuất các giải pháp cụ thể, xử lý dứt điểm vướng mắc, bất cập đối với một số dự án BOT.

Hiện Bộ GTVT đã tiếp thu, có báo cáo giải trình gửi Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét thông qua, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, trên cơ sở đó Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ quyết định giải pháp xử lý theo đúng thẩm quyền.

"Thời gian tới Bộ GTVT sẽ tiếp tục đàm phán với các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng để xác định cụ thể mức chia sẻ của các bên, bảo đảm nguyên tắc "hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro" theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, làm cơ sở để xác định mức vốn Nhà nước thanh toán khi chấm dứt hợp đồng BOT trước thời hạn", Chính phủ cho biết.

P.V (t/h)