Áp dụng công nghệ để tồn tại, các "Dabbawalas" giao cơm trưa truyền thống của Ấn Độ vượt bão Covid đầy nghị lực

Dabbawala hay còn gọi là người giao hàng cơm hộp truyền thống ở Mumbai đã vận chuyển những bữa trưa đến tay hàng nghìn người trên khắp thành phố mỗi ngày kể từ năm 1890, nhưng Covid-19 đã giáng một đòn mạnh vào hoạt động kinh doanh buộc nhiều người phải tìm việc ở nơi khác. 

Chiếc xe đạp của anh thanh niên chất đầy những chiếc hộp bằng thép sáng bóng, Neelu Sawant len ​​lỏi qua "mê cung" giao thông ở Mumbai để giao bữa trưa cho các văn phòng xung quanh thủ đô tài chính của Ấn Độ. Khoác trên người bộ quần áo kurta-pajama màu trắng trơn và đội mũ lưỡi trai truyền thống của Gandhi, một ngày của người đàn ông 45 tuổi bắt đầu vào lúc bình minh với công việc nhập món ăn mới nấu từ một loạt các gian bếp gia đình. Anh đã làm công việc này suốt 23 năm, 6 ngày trên 1 tuần.

Sawant là một phần của "đội quân" 5.000 Dabbawalas (người giao cơm trưa) đã vận chuyển bữa trưa cho gần 200.000 nhân viên văn phòng thành phố kể từ năm 1890, kiếm được khoảng 200 đô la một tháng. Những người đàn ông tập hợp với thực phẩm đã nhập được tại một nhà ga và sau đó đạp xe hoặc đi bộ đến các văn phòng xung quanh để giao hàng. Một hệ thống các mã chữ và số được lập ra nhằm giúp lực lượng lao động phần lớn không biết chữ hoặc mù chữ có thể thu thập, phân loại và phân phối các hộp thực phẩm.

Dịch vụ này bắt đầu vào năm 1890 khi một doanh nhân ở Mumbai, Mahadeo Havaji Bachche tung ra hoạt động giao đồ ăn trưa với khoảng 100 người đàn ông và sau đó tổ chức họ dưới hình thức một quỹ từ thiện có tên là Nutan Mumbai Tiffin Box Supp Suppators Charity Trust. Từ đây, Dabbawalas trở thành một phần nội tại của cấu trúc văn hóa thành phố. 

Một nghiên cứu năm 2010 của Trường Kinh doanh Harvard đã xếp loại dịch vụ này là "Six Sigma" có nghĩa là các Dabbawalas mắc ít hơn 3,4 lỗi trên một triệu giao dịch. Với 200.000 lượt giao hàng sáu ngày một tuần, tức là có ít hơn 212 các Dabbas có lỗi giao hàng trễ hay sự cố khác trong một năm. Sự siêng năng, cần mẫn và trung thực của Dabbawalas cũng gây ấn tượng với các tổ chức hậu cần chuyên nghiệp như Amazon và FedEx. Một số nhân vật tầm cỡ chẳng hạn như chủ tịch Virgin Atlantic, Richard Branson và Thái tử Charles, người thừa kế ngai vàng Anh từng gặp gỡ các cá nhân giao hàng. Charles thậm chí còn mời hai Dabbawalas đến dự đám cưới ở Anh vào năm 2005.

Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã giáng một đòn đau đối với những người đàn ông áo trắng.  Hàng nghìn Dabbawalas đã phải trở về những ngôi nhà lụp xụp ở vùng nông thôn khi vi rút hoành hành khắp Mumbai, làm tê liệt chuỗi cung ứng thực phẩm có tuổi đời hàng thế kỷ với hơn 20 triệu dân. Thất nghiệp, nhiều người chuyển sang làm nông nghiệp tự cung tự cấp trên những thửa ruộng nhỏ hoặc làm công ăn lương hàng ngày cho các chủ đất.

Cuộc sống của họ rơi vào cảnh hỗn loạn hơn nữa khi cơn bão Tauktae đổ bộ gần Mumbai vào mùa hè này, tàn phá nhà cửa và ruộng đồng, chưa đầy một năm sau sự kiện tương tự do cơn bão Nargis gây ra vào năm 2020. Những Dabbawalas không có nhà ở quê bằng mọi giá tồn tại ở thành phố kiếm việc vặt qua ngày. Nhiều người ngày đêm tìm việc, một số kiếm sống bằng nghề làm vườn, nhân viên bảo vệ, đầu bếp hoặc giao hàng cho các nhà hàng.

"Tôi đang tìm việc nhưng các nhà máy địa phương không tuyển dụng", Ajit Kakodkar, 36 tuổi, một Dabbawalas từng phải trở về làng năm 2020 nhưng hiện quay lại thành phố với hy vọng sẽ sớm được tiếp tục công việc. Ramdas Karvande, chủ tịch của Mumbai Tiffin Box, một trong những tổ chức giao hàng Dabbawala, cho biết dịch vụ này đã hoạt động liên tục từ khi ra mắt vào cuối thế kỷ 19 cho đến khi đại dịch xảy ra. "Kể từ tháng 3 năm 2020, tình hình đất nước xã hội tạm ngừng, chúng tôi đã nỗ lực vượt qua các đợt lũ lụt cũng như thiên tai khác nhưng chưa bao giờ chứng kiến ​​một cuộc khủng hoảng như thế này".

Ulhas Muke của một tổ chức từ thiện cho hay chỉ có khoảng 1.400 trong số 4.000 Dabbawalas có thể về quê. Ông nói: "Covid-19 đã giáng một đòn mạnh vào sinh kế hàng thế kỷ của chúng tôi. Một số người trong chúng tôi đang sống nhờ trợ cấp nhà nước và tổ chức từ thiện địa phương, phải sống trong những căn nhà không có điện hoặc kết nối di động. Chính phủ vẫn chưa cho phép đi lại và điều này khiến chúng tôi gặp khó khăn trong di chuyển". 

Tuy nhiên, thế giới của những người vận chuyển hộp cơm vẫn rất kiên cường, phản ánh bản lĩnh và tinh thần của Mumbai, một thành phố vượt qua muôn vàn khó khăn để thu hút hàng triệu người từ khắp Ấn Độ tìm kiếm "miền đất hứa". Vào tháng 10 năm 2020, với sự ra mắt của digitaldabbawala.com, một trang web chính thức đại diện cho tất cả các tổ chức giao hàng, các Dabbawalas đã mở rộng từ phân phối cơm hộp sang các dịch vụ kỹ thuật số như đăng ký điện tử các hợp đồng cho thuê tài sản và hôn nhân. Khách hàng có thể trực tiếp đặt dịch vụ qua trang web, lựa chọn giữa đăng ký hàng tháng hoặc hàng năm thanh toán chuyển tiền trực tuyến.

Các Dabbawalas cũng đang hợp tác với 14 nhà hàng địa phương để giao đồ ăn cho khách hàng.  Một nhân viên tại nhà hàng Saki Naka của Mumbai cho biết: "Chúng tôi khuyến khích khách hàng đặt món trực tiếp từ nhà hàng và được giảm giá tới 25% cộng với giao hàng tận nhà miễn phí. Sáng kiến này đem lại việc làm và Dabbawalas được đào tạo chuẩn bị thực đơn luân phiên các bữa trưa gia đình trong suốt một tuần". Tháng 8 vừa qua, cộng đồng dabbawalas đã triển khai hoạt động kỹ thuật số của riêng có tên là Central Kitchen, cho phép khách hàng đặt hàng nhiều loại thực phẩm hơn. "Chúng tôi cũng sẽ đưa vợ, chị và mẹ cùng tham gia công việc nấu ăn, như vậy sẽ mang lại thu nhập cho gia đình", Muke, một người giao cơm chia sẻ.

Ý tưởng đằng sau những sáng kiến ​​mới này được thúc đẩy từ những trăn trở làm thế nào giúp bảo vệ hoạt động kinh doanh, thu nhập trong và sau đại dịch. Những người đàn ông mặc trang phục trắng truyền thống vẫn sẽ giao bữa trưa, tiếp tục sứ mệnh tương lai của một trong những hệ thống phân phối thực phẩm lâu đời nhất nhưng theo một cách sáng tạo, bền  hơn.

TL (theo Nikkie Asia)