Amanda Nguyễn – Từ nạn nhân đến người phụ nữ Việt đầu tiên bay vào không gian
![]() |
Amanda Nguyễn bước ra khỏi khoang tàu vũ trụ của mình.(Nguồn hình ảnh: Blue Origin) |
Thứ Hai ngày 14/4/2025, Amanda Nguyễn bước ra khỏi khoang tàu màu trắng có cửa sổ tại sa mạc Tây Texas. Cô đặt tay lên ngực, giơ nắm đấm lên trời, gương mặt rạng rỡ trong niềm hân hoan. Sau khi vượt qua ranh giới Kármán – được quốc tế công nhận là đường phân chia giữa Trái Đất và vũ trụ – Amanda đã chính thức trở thành người phụ nữ Việt Nam đầu tiên bay vào không gian. Hành trình này cũng là sự khép lại của một giấc mơ mà cô từng gác lại suốt một thập kỷ để đấu tranh cho quyền công dân – như lời hứa cô từng nhắn gửi chính mình: "Một ngày nào đó, tôi sẽ trở lại."
Trước khi tạm dừng giấc mơ không gian ấy, Amanda là sinh viên Đại học Harvard, theo đuổi sự nghiệp tại NASA hoặc CIA. Cô học vật lý thiên văn, từng làm việc trong sứ mệnh cuối cùng của tàu con thoi NASA và góp phần vào việc phát triển kính viễn vọng không gian Kepler – thiết bị săn tìm các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời.
Tuy nhiên, năm cuối đại học 2013, bi kịch xảy ra: Amanda bị cưỡng hiếp tại một bữa tiệc của hội sinh viên. Vượt qua cú sốc tâm lý, cô dần nhận ra những lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống tư pháp dành cho người sống sót sau tấn công tình dục. Đứng giữa ngã ba đường – tiếp tục ước mơ làm nhà khoa học hay dấn thân vào cuộc chiến bảo vệ quyền con người – cô chọn con đường thứ hai.
Từ chính trải nghiệm đau đớn của mình, Amanda sáng lập tổ chức Rise, vận động thành công việc ban hành Đạo luật Quyền của Người sống sót sau tấn công tình dục tại Mỹ. Luật này đảm bảo người bị hại được khám sức khỏe miễn phí, lưu trữ bằng chứng pháp y trong thời gian phù hợp với thời hiệu truy cứu, và có thể gia hạn trong một số trường hợp đặc biệt. Chính nhờ những đóng góp đó, cô được đề cử Giải Nobel Hòa bình năm 2019.
Và đến tháng 4 năm 2025, Amanda đã chính thức hoàn thành nốt giấc mơ còn dang dở – bay vào không gian.
“Tôi muốn nhắn nhủ tới tất cả những người sống sót rằng: bạn có thể chữa lành. Không có ước mơ nào là quá xa vời. Nếu ước mơ ấy là bay vào không gian – hãy tin rằng bạn có thể làm được,” Amanda chia sẻ sau chuyến bay.
Biểu tượng chữa lành giữa không trung
![]() |
Amanda Nguyễn đang lơ lửng trong tàu vũ trụ của Blue Origin sau khi được phóng vào vũ trụ.(Nguồn hình ảnh: Blue Origin) |
Trong chuyến bay dài 10,5 phút, Amanda đã mang theo một “chỉ báo không trọng lực” – vật dụng mang theo vào vũ trụ để đánh dấu thời điểm bắt đầu điều kiện vi trọng lực. Đó là một tờ ghi chú cô viết cho chính mình nhiều năm trước, nơi cô hứa: nếu tạm gác lại ước mơ trở thành phi hành gia để đấu tranh vì quyền công dân, thì "một ngày nào đó tôi sẽ trở lại với chính mình".
Amanda còn mang theo một vật kỷ niệm đặc biệt: vòng tay bệnh viện mà cô nhận được khi được trao bộ dụng cụ xét nghiệm sau vụ tấn công tình dục năm xưa. “Cuối cùng tôi đã mang nó theo,” cô nói. “Tôi đã vinh danh con người ấy ngày hôm nay.”
“Chuyến đi này thực sự là hành trình chữa lành,” cô chia sẻ trước giờ bay.
Là một nhà khoa học nghiên cứu sinh học vũ trụ, Amanda cũng mang theo nhiều dự án khoa học lên quỹ đạo. Một trong số đó là thử nghiệm vật liệu băng vết thương trong môi trường không trọng lực – công nghệ được kỳ vọng sẽ cải thiện sức khỏe phụ nữ trong vũ trụ, đặc biệt hỗ trợ cho những nữ phi hành gia trong kỳ kinh nguyệt. Kết quả của thí nghiệm có thể mở đường cho việc phát triển băng vệ sinh thân thiện với điều kiện không gian.
Sự đóng góp của Amanda càng ý nghĩa hơn khi chuyến bay của cô là sứ mệnh vũ trụ đầu tiên sau 60 năm không có sự tham gia của bất kỳ người đàn ông nào. Phi hành đoàn bao gồm các phụ nữ xuất sắc như: Aisha Bowe – cựu nhà khoa học NASA, Gayle King – nhà báo nổi tiếng, Katy Perry – ngôi sao nhạc pop, Kerianne Flynn – nhà làm phim, và Lauren Sánchez – nhà báo, tác giả, vị hôn thê của Jeff Bezos, người sáng lập Blue Origin.
![]() |
Phi hành đoàn NS-31 của Blue Origin tạo dáng chụp ảnh sau chuyến bay. Từ trái sang: Kerianne Flynn, Katy Perry, Lauren Sánchez, Aisha Bowe, Gayle King và Amanda Nguyen.(Nguồn hình ảnh: Blue Origin) |
“Trong quá khứ, NASA từng từ chối cho phụ nữ bay vào không gian, với lý do phổ biến nhất là… kinh nguyệt,” Amanda nói với tờ The Guardian. “Đó là lý do tôi làm điều này.”
Biểu tượng công lý, khoa học và lòng kiên trì
Amanda còn mang theo những công nghệ tiên tiến như vật liệu thông minh cho bộ đồ vũ trụ thế hệ mới và miếng dán siêu âm đeo được, được phát triển bởi các nhà nghiên cứu tại MIT – nơi cô từng giữ vai trò Giám đốc Phòng thí nghiệm Truyền thông.
Hành trình của Amanda Nguyễn là câu chuyện vượt lên nghịch cảnh, là minh chứng cho niềm tin không gì lay chuyển vào công lý và khả năng hàn gắn.
Năm 2013, Amanda từng cân nhắc việc “trì hoãn công lý” – lựa chọn không tiếp tục kiện tụng để tránh ảnh hưởng đến con đường sự nghiệp tại các cơ quan chính phủ như Nhà Trắng hay NASA. Khi đó, việc tham gia một vụ kiện đang diễn ra sẽ khiến hồ sơ cá nhân của cô trở nên “rắc rối” hơn trong mắt các nhà tuyển dụng. Nhưng sau đó, cô đã chọn lối đi khác – đấu tranh đến cùng để các nạn nhân sau cô không còn phải chịu cảnh im lặng và bất lực.
Và giờ đây, ở độ cao ngoài khí quyển, Amanda Nguyễn đã chính thức “trở về” với giấc mơ đầu đời. Một vòng tròn khép lại – nhưng cũng mở ra vô vàn hy vọng cho những ai từng thấy mình mắc kẹt trong ngã ba số phận.
“Không bao giờ bỏ cuộc,” – đó là lời hứa được Amanda gửi gắm qua chính chỉ báo không trọng lực mà cô mang theo vào không gian.
Vì "chủ nghĩa hoạt động không mệt mỏi" và những đóng góp cho sự phát triển của đất nước, năm 2019, Nguyen đã được đề cử giải Nobel Hòa bình và được trao Giải thưởng Heinz về Chính sách công lần thứ 24. Năm 2022, Nguyen được tạp chí Time vinh danh là một trong những Người phụ nữ của năm. "Tôi nghĩ hy vọng là một nguồn tài nguyên tái tạo", nhà hoạt động vì quyền tình dục nói thêm. "Khi một người ở một góc nào đó trên thế giới có thể đấu tranh cho quyền của họ, thúc đẩy việc thông qua luật và đưa luật vào luật, điều đó sẽ truyền cảm hứng cho những người khác làm như vậy. Chúng ta có khả năng tạo ra thế giới mà chúng ta mong muốn. Không ai bất lực khi chúng ta đoàn kết lại, và không ai vô hình khi chúng ta đòi hỏi được nhìn thấy. Vì vậy, hãy đòi hỏi được nhìn thấy". |
![]() |
Trở về nguồn cội – Amanda Nguyễn đến Việt Nam trong tháng 6
Theo thông báo chính thức từ Trường đại học Fulbright Việt Nam, Amanda Nguyễn sẽ có mặt tại Việt Nam vào đầu tháng 6 năm 2025 để tham gia chuỗi sự kiện cộng đồng và giáo dục. Điểm nhấn trong chuyến thăm lần này là vai trò diễn giả danh dự tại lễ tốt nghiệp Fulbright 2025, với chủ đề “Cội rễ & Đôi cánh” – một chủ đề đầy ý nghĩa, tôn vinh hành trình trưởng thành của sinh viên trong sự giao thoa giữa bản sắc văn hóa Việt Nam và tinh thần hội nhập quốc tế.
Bài phát biểu của Amanda Nguyễn tại buổi lễ sẽ được livestream trực tiếp, mở rộng cơ hội tiếp cận đến đông đảo công chúng – đặc biệt là giới trẻ đang tìm kiếm động lực và hình mẫu thành công từ cộng đồng người Việt toàn cầu.
Ngoài lễ tốt nghiệp, lịch trình chi tiết các hoạt động khác của Amanda tại Việt Nam vẫn chưa được công bố. Tuy nhiên, sự hiện diện của cô được kỳ vọng sẽ khơi dậy nhiều cuộc đối thoại tích cực về vai trò của tri thức, khoa học và công bằng xã hội trong sự phát triển bền vững của thế giới và Việt Nam.
Amanda Nguyễn không đơn thuần là một nhà khoa học hay nhà hoạt động xã hội. Cô là hiện thân sống động của sự hội tụ giữa trí tuệ, lòng dũng cảm và trái tim nhân ái. Từ việc bay vào không gian cho đến việc thay đổi cả hệ thống luật pháp vì quyền lợi của những người yếu thế, hành trình của cô là minh chứng mạnh mẽ rằng nguồn gốc không giới hạn tầm vóc của một con người – ngược lại, đó có thể là nơi khởi nguồn của những ước mơ lớn lao.
Sự trở về Việt Nam lần này của Amanda không chỉ là một chuyến đi, mà là một hành trình kết nối giữa quá khứ – hiện tại – tương lai, giữa bản sắc Việt và tinh thần khai phóng toàn cầu. Đây sẽ là một dịp đặc biệt để cộng đồng Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, được tiếp xúc trực tiếp với một biểu tượng của niềm tin, nghị lực và thành công mang tầm thế giới.