Phát triển ứng dụng thiết kế thành phần mềm giá trị nhất thế giới

Một buổi sáng đầy sương tháng 5.2013, Melanie Perkins, CEO của Canva, lênh đênh trên tấm lướt ván ở ngoài khơi giữa hòn đảo Necker và Moskito của tỉ phú Richard Branson.

Melanie Perkins, CEO của Canva.

Tấm lướt diều dài 9m của cô bị rơi xuống và vô dụng trước dòng hải lưu mạnh của vùng biển phía đông Caribbean, nữ doanh nhân 26 tuổi phải chờ đợi hàng giờ trước khi được giải cứu. Khi đạp trên nước, chân trái của cô va vào rạn san hô, cô tự trấn an rằng sở thích mới nguy hiểm của mình cũng đáng giá. Môn thể thao này có vai trò then chốt trong chiến lược gọi vốn cho công ty khởi nghiệp phần mềm thiết kế, do cô và bạn trai đồng sáng lập sáu năm trước.

Canva có trụ sở tại Úc, cách thung lũng công nghệ Silicon hàng chục ngàn kilomet. Tại đây, để có được một cuộc hẹn – với số tiền tài trợ ít hơn rất nhiều – không hề dễ dàng. Perkins đã bị hơn 100 nhà đầu tư từ chối. Vì vậy, khi gặp nhà tổ chức nhóm các nhà đầu tư mạo hiểm lướt ván diều tại cuộc tranh tài gọi vốn ở Perth, quê nhà của cô, Perkins đã tham gia tập huấn.

Lần tiếp theo, cả nhóm gặp nhau để nghe thuyết trình gọi vốn của các công ty khởi nghiệp và có khả năng viết tấm séc tài trợ giai đoạn đầu cực kỳ quan trọng, cô đã có mặt – ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải đối mặt với vùng nước nguy hiểm. “Kiểu như, rủi ro: tổn thương nghiêm trọng; phần thưởng: mở công ty,” Perkins kể lại. “Nếu bạn chỉ mới đặt được chân lên bậc cửa, bạn sẽ phải cố len vào.”

Kiên trì luôn là đức tính không thể thiếu tại Canva, ban đầu là doanh nghiệp chuyên thiết kế kỷ yếu khiêm tốn tại thành phố Perth, thủ phủ bang Tây Úc. Từ xuất phát điểm xa xôi đó, Canva phát triển thành một thế lực toàn cầu. Hơn hai mươi triệu người dùng từ 190 quốc gia sử dụng ứng dụng web “freemium” (miễn phí tính năng cơ bản, thu phí tính năng bổ sung) của Canva để thiết kế mọi thứ từ những hình ảnh lộng lẫy trên Pinterest đến những thực đơn thanh lịch tại nhà hàng.

Bên cạnh mức giá không thể rẻ hơn (hàng triệu người dùng không phải trả gì cả), lợi thế chính của Canva so với sản phẩm cạnh tranh từ những gã khổng lồ công nghệ như Adobe là dễ sử dụng. Trước khi có Canva, những người nghiệp dư phải chắp vá các thiết kế trong Microsoft Word hoặc tốn tiền một cách vô lý vào những công cụ chuyên nghiệp khó hiểu.

Ngày nay, bất cứ ai, ở bất cứ nơi nào, đều có thể tải  và bắt đầu sáng tạo chỉ trong mười phút. Doanh thu của công ty đến từ việc nâng cấp lên phiên bản cao cấp có mức phí 10 USD/tháng với nhiều tính năng hấp dẫn hơn, hoặc gần đây là từ việc bán tùy chọn tài khoản dành cho các công ty. Những bức ảnh có bản quyền, chất lượng cao – Canva có hàng triệu ảnh như vậy – giá 1 USD. Doanh thu sẽ được cộng dồn lại.

Năm nay, công ty dự kiến doanh thu sẽ tăng gấp đôi, đạt mức 200 triệu đô la Mỹ; vòng tài trợ trị giá 85 triệu USD gần đây định giá công ty ở mức 3,2 tỉ USD. Perkins, 32 tuổi, lọt vào danh sách 30 Under 30 của Forbes Asia năm 2016, có khoảng 15% cổ phần, trị giá 430 triệu USD. Số cổ phần tương tự thuộc về nhà đồng sáng lập 34 tuổi – hiện là chồng sắp cưới của Perkins – Cliff Obrecht. Cặp vợ chồng quyền lực người Úc này có thể sở hữu hơn 800 triệu USD.

Trong kỷ nguyên của những tấm séc tỉ đô la từ SoftBank và sự hoang phí cao độ tại WeWork, Perkins và Obrecht hoàn toàn khác biệt. Họ là những người ngủ trên ghế dài, thích những chuyến đi tiết kiệm hơn máy bay tư nhân. (Mùa hè này, khi Canva đạt mức định giá hơn 2 tỉ USD, Obrecht đã cầu hôn Perkins tại khu vực dành cho khách du lịch tiết kiệm ở Cappadocia, Thổ Nhĩ Kỳ, bằng chiếc nhẫn đính hôn giá 30 USD.)

Đặc biệt nhất: Canva tuyên bố công ty có lợi nhuận – thể hiện qua thước đo ưa thích dành cho các công ty khởi nghiệp: chỉ số EBITDA đã được điều chỉnh, loại bỏ các chi phí quyền chọn cổ phiếu, chi phí huy động vốn và thuế – từ năm 2017. “Chúng tôi thực sự lưu ý để không nhận quá nhiều vốn vì chúng tôi đã có lãi trong hai năm qua,” Perkins cho biết.

Tất cả khởi đầu từ Perkins, người luôn có buổi nói chuyện cùng nhân viên mới (hiện nay Canva có tổng cộng 700 nhân viên) với một danh sách kỹ lưỡng những số liệu tài chính nhạy cảm nhất của Canva, và những bản mô tả kế hoạch kinh doanh dành cho nhà đầu tư trước đây. Những nhà sáng lập kỳ lân khác khoe khoang. Còn Perkins thì giữ lại chứng từ. Và thông qua sự phát triển của Canva, cô cố gắng chứng minh rằng bạn có thể gây dựng một gã khổng lồ công nghệ toàn cầu từ bất cứ nơi đâu.

“Melanie là một trường hợp quý hiếm trong giới doanh nhân, bạn thường không thể tìm thấy những người tương tự ở bất cứ đâu,” bà Mary Meeker, nhà đầu tư Internet dày dạn kinh nghiệm, chia sẻ. Meeker là chủ sở hữu Bond Capital, một công ty mới và Canva là khoản đầu tư chính thức đầu tiên hồi tháng năm.

Gia đình Perkins đùa rằng cô có kế hoạch 100 điểm để thay đổi thế giới. Trước hết, Canva có một thách thức trực tiếp hơn nhiều: đánh bại các doanh nghiệp lớn. Giống như Atlassian, Slack và Zoom trước đây, Canva phải đối mặt với một vấn đề nan giải kinh điển: mô hình freemium có thể giúp bạn được nhiều người biết đến, nhưng hầu hết người dùng sẽ không bao giờ trả một đồng nào. Dù Canva tuyên bố hiện nay họ có người dùng tại hầu hết các tập đoàn lớn, nhưng đó thường là những cá nhân hoặc nhóm nhỏ, không phải tài khoản doanh nghiệp chính thức.

Phát triển thị trường đồng nghĩa với việc tăng cường cạnh tranh với Adobe, gã khổng lồ ngành đồ họa trị giá 149 tỉ USD (giá trị vốn hóa thị trường), đạt doanh thu 1,65 tỉ USD trong quý rồi, chỉ tính riêng nhóm sản phẩm phục vụ thiết kế.

Kế đến là một loạt các công ty khởi nghiệp đang phát triển mạnh như Figma và Sketch, những phần mềm dành cho các chuyên gia nhưng có thể dễ dàng chuyển sang tiếp cận nhóm người dùng phổ thông. Và thậm chí còn chưa tính tới tham vọng của Canva với những phương tiện truyền thông mới như video và những bài thuyết trình, ý tưởng này có thể cạnh tranh với tất cả, từ các ứng dụng tạo video gọn nhẹ trên Instagram cho đến Microsoft, nhà sản xuất phần mềm bom tấn PowerPoint.

Đó là nhiệm vụ khó khăn, nhưng đối với Perkins, người đã biến những nhà đầu tư hoài nghi từ thung lũng Silicon thành những người nhiệt tình ủng hộ và làm chủ thị trường Trung Quốc – và đã mở một tài khoản ngân hàng 200 triệu đô la Mỹ – tất cả đều nằm trong kế hoạch.

“Tôi có cảm giác rằng chúng tôi đã hoàn thành một công việc đáng kinh ngạc, nhưng lại làm quá ít so với những gì chúng tôi muốn làm. Chúng tôi mới chỉ làm được 1% những gì tôi nghĩ là có thể,” Perkins nói. “Sứ mệnh của công ty chúng tôi là giúp toàn thế giới có thể thiết kế. Và chúng tôi thực sự đề cập đến toàn thế giới.”

• Năm 2007, Perkins thành lập doanh nghiệp sau này trở thành Canva từ phòng khách của mẹ cô ở Perth. Cô là con gái của một giáo viên sinh ra tại Úc và một kỹ sư người Malaysia mang hai dòng máu Philippines và Sri Lanka, Perkins muốn trở thành vận động viên trượt băng nghệ thuật chuyên nghiệp, thời niên thiếu của cô gắn liền với những cuộc gọi đánh thức 4:30 sáng trước khi đăng ký vào đại học Tây Úc.

Ở đó, khi dạy các bạn cùng khoa về thiết kế cơ bản trên máy vi tính trong quá trình nghiên cứu về thương mại và truyền thông, cô nảy sinh ý tưởng. Quy trình thiết kế và in một poster hoặc tờ rơi – thiết kế trên Adobe Photoshop hoặc Microsoft Word, chuyển đổi sang kích thước phù hợp và lưu dưới dạng PDF, sau đó chuyển đến một cửa hàng như Staples để in – có vẻ rườm rà trong thời đại Internet. Liệu có tốt hơn nhiều nếu làm tất cả thao tác ở cùng một nơi với một công cụ trực tuyến hay không? “Khởi đầu là ý tưởng đơn giản hóa công việc thiết kế,” cô nói.

Vấn đề có vẻ rõ ràng đến mức Perkins sợ người khác sẽ xây dựng giải pháp trước nếu cô trì hoãn. Vì vậy, cô thuê những người làm việc tự do xây dựng một trang web Flash nhắm đến thị trường ngách mà cô cho rằng ổn định và bị bỏ qua: các niên giám của trường học, thường là trách nhiệm của các sinh viên tình nguyện.

Công ty khởi nghiệp của Obrecht và Perkins, Fusion Books, ngay lập tức tìm được thị trường. Và khi chỉ còn một học kỳ nữa là tốt nghiệp đại học, Perkins tạm gác lại việc học. Vào mùa cao điểm, mẹ Perkins phải tiếp mực cho máy in cả đêm. Obrecht chịu trách nhiệm thực hiện các cuộc gọi chào hàng ngẫu nhiên. Khi các trường yêu cầu nói chuyện với người quản lý, Obrecht chỉ cần hạ giọng xuống. 

Tại Maui, sau khi một người bạn của Peter Thiel nói với họ rằng họ cần một người lãnh đạo duy nhất, Perkins trở thành CEO. Perkins và Obrecht không gặp may trong các cuộc gặp gỡ với những chuyên gia hàng đầu về đầu tư mạo hiểm ở thung lũng Silicon trên đường Sand Hill. Hàng chục công ty đã từ chối hai người đồng sáng lập ít tên tuổi này.

Một nhà đầu tư đã viết: “Thật lòng, và cũng thật không may là tôi không thích đầu tư ở Úc.” Một người khác lại cho biết: “Tôi không chắc là ý tưởng này có khả thi hay không.”

Cuối cùng, các kết nối thông qua thú vui lướt sóng đã mang lại kết quả tốt. Thông qua nhóm này, họ gặp Cameron Adams, 40 tuổi, cựu nhân viên của Google, người đã thành lập công ty khởi nghiệp tại Sydney. Dự kiến gặp họ với tư cách là cố vấn vào tháng 3.2012, nhưng đến tháng sáu năm sau, Adams ký hợp đồng với tư cách là người đồng sáng lập thứ ba.

Giờ đây, khi đã có một nhà quản lý kỹ thuật, những người sáng lập đã tiến hành đột phá: Canva huy động được 3 triệu USD tiền tài trợ hạt giống trong hai đợt vào năm 2012 và đầu năm 2013, bao gồm một khoản hỗ trợ có đối ứng vô cùng thiết yếu từ chính phủ Úc.

Công ty ra mắt vào tháng 8.2013 với một vài đánh giá trên blog công nghệ và một vài người dùng. Adams và các kỹ sư của Canva, thức khuya ở Sydney (công ty chuyển đến đó vào tháng 2.2012) để xử lý một số tài khoản đăng ký dự kiến, đã đi vào giấc ngủ. Chưa ai biết là Canva đã xuất hiện vào thời điểm hoàn hảo.

Sự phát triển mạnh của Instagram và Twitter đang thay đổi cách các doanh nghiệp tiếp cận khách hàng. Từ các trường học đến văn phòng cảnh sát trưởng, sân trượt băng cho đến các tác giả tự xuất bản, mọi người đột nhiên rất quan tâm đến sự hiện diện trực tuyến của họ.

 

Canva là một lựa chọn hợp lý để tạo ra giao diện đẹp. Số lượng đăng ký đã tăng lên 50.000 trong tháng đầu tiên; vào năm 2014, khi Canva huy động thêm 3 triệu USD từ quỹ Founders Fund của Thiel và Shasta Ventures, 600.000 người dùng đã thực hiện 3,5 triệu thiết kế.

Tại Trung Quốc, nơi vẫn được xem như một thị trường khó khăn đối với các nhà sản xuất phần mềm phương Tây, Canva là một thành công hiếm có. Obrecht – anh chàng có vóc dáng cao lớn, đáng tin cậy, với tư cách là COO, thường động viên mọi người (hoặc đưa tin xấu) – khai trương văn phòng đầu tiên của Canva bên ngoài Sydney, ở Manila, vào năm 2014, sau đó thuê người quản lý chi nhánh LinkedIn ở Trung Quốc để mở một văn phòng tại Trung Quốc đại lục.

Hiện nay, có một nhóm kỹ sư bản địa xử lý phiên bản Canva tiếng Trung Quốc được thiết kế mới ngay từ đầu với các tính năng như tích hợp sâu với các ứng dụng nhắn tin của Trung Quốc và các mã QR dễ tạo, điều phổ biến ở Trung Quốc. McDonald Trung Quốc là khách hàng của họ, hoạt động như một nhà môi giới bất động sản trên toàn quốc cung cấp phần mềm cho một ngàn đại lý của mình.

Khi nói đến việc phục vụ các doanh nghiệp lớn, Canva vẫn là tân binh. Vào tháng 10, Canva for Enterprise ra mắt tại sự kiện riêng ở New York. Perkins hỗ trợ cho các nhân viên của khoảng 100 công ty, bao gồm Equinox, JPMorgan và HubSpot. Khởi đầu chậm chạp trong mảng dịch vụ cho doanh nghiệp của Canva không ảnh hưởng xấu đến công ty.

Tháng 12.2019, công ty đã công bố công cụ chỉnh sửa video và bộ ứng dụng kết hợp nhiều tính năng mà Adobe vẫn phân chia riêng rẽ; họ vẫn đang nghiên cứu các hướng cải tiến để trở thành công cụ thay thế miễn phí cho Microsoft PowerPoint, phần mềm đã được sử dụng để thực hiện khoảng 80 triệu bài thuyết trình.

Nhưng triển vọng phát triển lâu dài của Canva phụ thuộc vào việc liệu các công ty có thể chuyển từ tài khoản Canva cá nhân thành các tài khoản Canva dùng cho hàng ngàn nhân viên hay không. Sau nhiều năm bổ sung thêm nhiều tính năng cho bộ ứng dụng Canva, Perkins đang đặt hi vọng vào cách tiếp cận ngược lại đối với các công ty Mỹ.

Bằng cách cung cấp các bộ mẫu và tùy chọn có giới hạn, Canva hi vọng các giám đốc điều hành sẽ tin tưởng rằng có nhiều nhân viên có thể tạo ra nội dung của riêng họ hơn. Tại Realty Austin, một công ty bất động sản thương mại và dân cư có quy mô tầm trung ở Texas, một đội ngũ tiếp thị gồm sáu người phải thiết kế mọi tài liệu kỹ thuật số và bản in cho các đại lý của mình để quảng bá các sự kiện như mở bán nhà.

Giờ đây, với Canva, hơn 550 đại lý của công ty này có thể tự thiết kế tài liệu cho lượng khách hàng của riêng họ, nhanh hơn và tận dụng thời gian cá nhân. Adobe không lơ là với mọi thứ đang diễn ra.

Từ năm 2016, Adobe đã cung cấp ứng dụng theo mẫu cao cấp của riêng mình, được gọi là Adobe Spark. Trong khi Canva tuyên bố các công cụ của họ được sử dụng tại 50.000 trường đại học và 25.000 tổ chức phi lợi nhuận, Adobe cho biết họ đã cung cấp 23 triệu tài khoản Spark miễn phí cho sinh viên và giáo viên.

Vào tháng 12.2017, Adobe đã tái hợp với Scott Belsky, một doanh nhân sở hữu nền tảng Behance mà họ mua lại vào năm 2012, huấn luyện tinh thần của các đội ngũ thiết kế sản phẩm. “Họ cảm thấy như họ thua cuộc vì họ mang tâm lý ‘Chúng tôi không phải là công ty khởi nghiệp tuyệt vời nhất,’ ” Belsky, giám đốc sản phẩm của đơn vị Adobe Creative Cloud cho biết.

 

Tiếp đó là những khó khăn khởi nghiệp điển hình. Cho đến hai năm trước, công cụ mà Canva dùng để chỉnh sửa mã lõi của mình rất cồng kềnh, đến nỗi chỉ có năm kỹ sư có thể làm việc trên đó cùng một lúc. Năm ngoái, công ty dồn phần lớn trọng tâm vào một bản viết lại hoàn chỉnh giao diện mặt trước của ứng dụng. Obrecht thừa nhận: “Chúng tôi đã phát triển nhanh đến mức mọi thứ liên tục bị thay đổi nhanh chóng.”

Và vào tháng năm, Canva đã trải qua thử thách lớn nhất về lòng tin của khách hàng tính đến thời điểm đó. Vài ngày sau khi Canva tuyên bố rằng khoản đầu tư của Meeker đã định giá công ty ở mức 2,5 tỉ USD, một tin tặc ở châu Âu đã xâm nhập hệ thống, tải xuống 139 triệu tên người dùng và địa chỉ email trước khi Canva có thể ngăn chặn cuộc tấn công.

Bị mắc kẹt ở California, Perkins và Obrecht đã gọi và nhắn tin cho các đồng giám đốc điều hành và đồng sáng lập của Atlassian, (và các nhà đầu tư Canva), Mike Cannon-Brookes và Scott Farquhar, họ liên lạc với Farquhar khi tỉ phú này đang trên đường đến Machu Picchu ở Peru. Trước sự thúc giục của họ, Canva đã gọi cho FBI và đưa ra đánh giá chính thức.

Hai tuần sau, Canva công bố tính năng xác thực hai yếu tố cho tất cả người dùng. Mặc dù Perkins cho biết, người dùng Canva đã có phản ứng ủng hộ công ty, nhưng đó là một cảnh báo: Danh tiếng lớn hơn sẽ đi kèm với nguy cơ lớn hơn. Những người thân thiết với Perkins tự tin rằng cô có thể xử lý áp lực. Guy Kawasaki bắt đầu sự nghiệp với công việc quảng bá cho Steve Jobs, đi khắp thế giới để chào hàng tất cả sản phẩm của Apple trong những năm 1980.

Cựu chuyên gia bình luận của Forbes cho biết ông thấy vui vì cuối sự nghiệp lại có thể làm công việc tương tự cùng với Perkins, đầu tư vào Canva và gia nhập công ty với tư cách là nhà truyền bá chính vào năm 2014. “Số người được sử dụng các phần mềm thiết kế nhiều hơn số người có thể sử dụng Macintosh,” ông nói. “Bạn không cần phải ở thung lũng Silicon – thậm chí bạn cũng không cần phải đến Mỹ – mới có thể thành công. Ơn trời!”

• Alex Konrad - Ảnh: Dean Mackenzie/Forbes