Hương Hồng Hạc và ý tưởng sản xuất xanh từ cỏ Vetiver

Hương Hồng Hạc không pha thêm bất kỳ hóa chất nào, khi cháy sẽ chỉ còn tro mà không tạo tàn cong

Nguyễn Thị Hoài lớn lên từ mảnh đất Cố đô, mang trong mình đam mê với cỏ cây. Không hướng mình theo những ngành học mềm mại nữ tính mà cô chọn học Ngành Đường bộ của Đại học Giao thông vận tải để làm bạn với vật liệu, với bề mặt và những công trình. Ngành học dù khô cứng, nhưng cô chưa bao giờ ngừng nghỉ với đam mê màu xanh thiên nhiên của bản thân. Say xưa với những phương pháp xử lý bề mặt trong chuyên ngành lại là cơ duyên đưa Hoài tìm đến khai thác giá trị cao cấp nhất với cây cỏ mà cô rất tâm đắc sau này.

Vetiver là một loại cỏ được nhắc đến nhiều trong các nghiên cứu về công nghệ, môi trường và năng lượng. Đây là loại cây có bộ rễ ăn sâu từ 2-6m, có thể chịu được lực bằng 1/6 lần so với bê tông, rễ mọc thành mạng lưới dày đặc giữ cho đất kết dính lại, không bị bật ra khi gặp dòng chảy có vận tốc lớn. Một hàng cỏ trưởng thành có thể giúp giảm tới 70% nước chảy bề mặt và 90% bùn đất rửa trôi… Trên thế giới, từ giữa thập niên 80, đã có khoảng 106 nước sử dụng công nghệ cỏ Vetiver với mục đích bảo vệ môi trường, điển hình là Ấn Độ, Thái Lan, Philippines, Columbia, Nepal… Tại Việt Nam, từ đầu những năm 2000, hàng chục thử nghiệm về cỏ Vetiver đã được tiến hành, đánh giá, nghiệm thu ở quy mô nhỏ và vừa, với mục đích khác nhau như: Làm sạch nước trong đầm hồ chăn nuôi cá ở đồng bằng sông Cửu Long, xử lý nước thải Nhà máy giấy ở Bắc Ninh, xử lý nước thải nhà máy Phân đạm Hà Bắc. Năm 2018, tại triển lãm Quốc tế Công nghệ Môi trường và Năng lượng, Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam đã đưa ra giải pháp dùng cỏ Vetiver bảo vệ các bãi thải tránh tình trạng trượt, lở đất đá… Tuy nhiên đến nay, Vetiver vẫn chỉ được biết đến như giải pháp môi trường đối với một số doanh nghiệp, tổ chức nhất định.

Ngoài các công dụng về môi trường, bề mặt, Vetiver còn cho giá trị kinh tế cao thông qua ứng dụng khai thác chiết suất thành tinh dầu. Sản phẩm này tương đối xa xỉ, kén khách hàng. Trong khi đó, hương nhang lại là một phần quan trọng, gần gũi trong văn hóa tâm linh của người Việt Nam và đang có khoảng trống rất lớn trong nhu cầu sản phẩm hương an toàn cho sức khỏe. Hương thơm của rễ cỏ Vetiver mang đến một cảm giác thư thái, đặc biệt phù hợp với trẻ em và cả những người mắc bệnh hô hấp bởi mùi hương rất thanh nhẹ, dễ chịu.

“Cỏ Vetiver có một mùi thơm thảo mộc thanh nhẹ, dễ chịu và tôi muốn sử dụng chính loại rễ cỏ đó, không pha tạp thêm bất kỳ hóa chất nào để tạo ra một dòng hương nhang thuần túy”. Hoài mang tâm nguyện ấy và không ngừng tìm tòi những hướng ứng dụng mới cho hương cỏ. Cô đã thành lập Công ty TNHH sản xuất và Thương mại SaPo, chuyên sản xuất Hương Hồng Hạc từ tinh chất rễ cỏ Vetiver.

Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại SaPo thu hút nhiều lao động thời vụ tại địa phương

Kết hợp các ứng dụng từ cỏ Vetiver, lại đảm bảo chủ động nguyên liệu sản xuất hương nhang, Hoài quyết tâm “làm sao để phổ biến cỏ Vetiver càng rộng càng tốt, cả hiểu biết về cỏ Vetiver trong cộng đồng lẫn mở rộng quy mô trồng cỏ”. Trong quá trình vận động người dân trồng cỏ Vetiver bảo vệ đất, trở ngại đầu tiên là phải có kinh phí mua giống cây (thời điểm đó giá cây chỉ khoảng 1,000 VND/cây) và các chi phí vận tải. Vì thế, Hoài quyết định xây dựng một doanh nghiệp gồm hai nhánh bổ trợ nhau: trồng cỏ tại vườn ngay tại quê hương Ninh Bình của cô để cung cấp giống cỏ cho các công trình chống sạt lở, xử lý chất thải tại các nhà máy, mặt khác, phát triển trồng cỏ tại vùng đất cát để khai thác rễ chiết tinh dầu, chủ động duy trì nguyên liệu sản xuất hương nhang hữu cơ.

Từ cuối năm 2017, Hoài trồng thí điểm cỏ tại các nhà vườn cùng cam kết tuân theo các nguyên tắc canh tác an toàn: không sử dụng thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu hay hạn chế tối đa phân hóa học; thay vào đó sử dụng phân chuồng, bèo tây, rơm rạ và chính lá cỏ Vetiver để bón cho đất. Hiện tại doanh nghiệp có 10 nhà vườn chính với tổng diện tích vùng nguyên liệu trồng cỏ Vetiver 2.5ha được canh tác bền vững.

Sản xuất Hương Hồng Hạc

Hương Hồng Hạc chỉ sử dụng các nguyên liệu tự nhiên như bột rễ Vetiver, keo bột cây Bời lời và lõi Trúc quân tử, làm nên một mùi hương riêng, cho cảm giác thư thái, tạo không gian thiền định rất tốt. Giống như một số loại hương hữu cơ khác, Hương Hồng Hạc khi cháy sẽ chỉ còn tro mà không tạo tàn cong. Trong quan niệm truyền thống, hương càng cong thì nhà càng có lộc. Tuy nhiên, theo nghiên cứu hóa hoc, hương nhang càng đậu tàn (tàn càng cong) tức là chân nhang càng được xử lý kỹ bằng axit photphoric H3PO4, hơi nhang khi đó còn nguy hiểm hơn cả khói thuốc lá.

Kết quả xét nghiệm khói hương cho thấy, Hương Hồng Hạc đạt chuẩn quốc gia về chất lượng không khí công nghiệp QCVN 19:2009/BTNMT và TCVN 6994:2001; lượng vi lượng chất vô cơ trong hương gần như không tồn tại (ở mức dưới 1mg/Nm3 trên ngưỡng cho phép 12 - 510mg/ Nm3 - đơn vị mét khối khí thải chuẩn); 108 chất hữu cơ không phát hiện trong khói hương của Hương Hồng Hạc. Thường thì trong khói hương hóa chất trên thị trường sẽ có chứa các hợp chất hữu cơ như Benzene, Nitrosamines và Formaldehyde gây ra các bệnh về hô hấp, ung thư… Hiện nay, với 20 đại lý phân phối trên toàn quốc, thuộc nhiều hệ thống cửa hàng thực phẩm sạch, sản phẩm Hương Hồng Hạc tiêu thụ trung bình 1.000 hộp/tháng ngay ở thị trường nội địa, và có thể gấp 7-10 lần trong những dịp lễ tết, tháng cao nhất từng đạt doanh thu 700 - 800 triệu đồng, giải quyết nhiều việc làm cho lao động thời vụ của địa phương.

Cỏ Vetiver được trồng làm nguyên liệu sản xuất Hương Hồng Hạc

Mặc dù không đăng ký là một doanh nghiệp xã hội, Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại SaPo vẫn đang đi theo hướng trách nhiệm vì mục tiêu cộng đồng, bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, phổ biến nhận thức và kêu gọi sự chung tay của tập thể. Một phần nhỏ doanh thu (2%) từ mặt hàng hương nhang hữu cơ được dùng cho việc hỗ trợ nhân giống từ vườn để mang đi trồng tại các vùng sạt lở nhằm giữ đất. Hoài tâm nguyện: “Khi nhận được thì cũng phải cho đi cho xứng đáng”.

Vetiver là một loại cây không phổ biến, nên nhiều người không hay biết về công dụng và ứng dụng nó trong cuộc sống. Vì vậy việc làm thay đổi nhận thức của người dân chuyển từ nhang hóa chất sang nhang tự nhiên cũng mất nhiều thời gian. Trong khi mặt hàng hương nhang truyền thống Việt Nam đang vấp phải khó khăn từ công cuộc hội nhập và thương mại toàn cầu, sản phẩm Hương Hồng Hạc của Nguyễn Thị Hoài với một đặc trưng riêng lại le lói một lối đi riêng. Gặp gỡ và trân trọng sự cố gắng không mệt mỏi của Hoài cùng những người đồng hành, một doanh nhân người Nhật đã ngỏ ý muốn đưa loại sản phẩm này thâm nhập thị trường Nhật Bản. Theo doanh nhân này, Nhật Bản và Việt Nam có những nét văn hóa tương đồng và tất nhiên, một sản phẩm thú vị như Hương Hồng Hạc rất phù hợp với văn hóa thiền trong đời sống người dân tại quốc đảo này. Đây là dấu ấn quan trọng đánh dấu sự phát triển cũng như sức lan tỏa mạnh mẽ của sản phẩm từ loài cỏ thơm Vetiver.

Rồi mai đây, sản phẩm Hương Hồng Hạc sẽ góp mặt tại xứ sở hoa anh đào, mang theo cả tinh thần, văn hóa và bản sắc con người Việt Nam, khẳng định sự thành công của doanh nhân trẻ Nguyễn Thị Hoài, cô gái đam mê hoa cỏ và không ngừng sáng tạo.

Anh Thư