Phi vụ lừa đảo chấn động ngành y khoa nước Mỹ: Nữ tỷ phú mệnh danh "Steves Jobs" phiên bản nữ cuối cùng chỉ là kẻ dối trá

Elizabeth Holmes và công ty kỳ lân

Năm 2014, công ty kỳ lân có giá trị thương mại nhất ở Thung lũng Silicon là “Theranos” do Elizabeth Holmes thành lập. Công ty này tuyên bố sở hữu công nghệ xét nghiệm máu tiên tiến và mang tính cách mạng nhất thế giới. Theo đó, Theranos sử dụng một máy phân tích được cấp bằng sáng chế để thực hiện hơn hai trăm xét nghiệm chuyên nghiệp trên một giọt máu, đồng thời có khả năng phát hiện một cá nhân có bị ung thư và cholesterol cao hay không. Sau khi tin tức được công bố, Holmes đã dựa vào sức hút cá nhân mạnh mẽ và tài năng tiếp thị kêu gọi đầu tư hết lượt này đến lượt khác và thực hiện thành công nhiều vòng tài trợ. Bản thân Holmes gây dựng hình ảnh “nữ doanh nhân tỷ đô đầu tiên của Thung lũng Silicon”, được mệnh danh là “Steve Jobs phiên bản nữ”, nằm trong nhiều danh sách tỷ phú của nhiều tạp chí danh giá.

Sự thật đằng sau công nghệ y khoa “Thử máu phát hiện ung thư” 

Mặc dù Holmes đã sử dụng nhiều cách khác nhau để buộc nhân viên ký các thỏa thuận không tiết lộ và thuê một đội ngũ luật sư tài năng để kiểm soát nhưng xét cho cùng giấy không bọc được lửa. Một nhà nghiên cứu bệnh học ở Missouri sau khi đọc một báo cáo trên tờ The New Yorker, đã nghi ngờ về công nghệ của Theranos đồng thời viết bài trên blog cá nhân đặt câu hỏi nghi vấn. Năm 2015, truyền thông Mỹ phanh phui rằng cái gọi là công nghệ xét nghiệm máu thần kỳ có khả năng là một vụ lừa đảo công phu. Công nghệ mang tính cách mạng mà Theranos tuyên bố là giả, chỉ duy nhất có một sự thật, đó là nói dối.

Công ty này sau đó bị lộ kết quả xét nghiệm không chính xác về AIDS, ung thư và các bệnh khác được cấp cho hàng nghìn bệnh nhân. Holmes bị buộc tội “thương mại hóa một sản phẩm y tế” mà cô biết rõ là không có tác dụng nhằm lừa đảo một số tiền đầu tư lớn. Vào năm 2016, giấy phép xét nghiệm máu của công ty bị thu hồi. Các tạp chí đánh giá nhanh chóng xóa tên Holmes cùng định giá từ 4,5 tỷ đô la (tương đương 29 tỷ nhân dân tệ). Năm 2018, Holmes và Balwani (bạn trai cũ) bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ buộc tội “lừa đảo hàng loạt”, Theranos phá sản.

Phi vụ lừa đảo tinh vi 

Cha của Holmes từng phục vụ trong các cơ quan chính phủ như Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, mẹ cô từng làm việc trong quốc hội. Holmes bỏ học đại học Stanford năm 19 tuổi và thành lập công ty xét nghiệm máu Theranos vào năm 2003.

Câu chuyện khởi nghiệp của Elizabeth bắt đầu từ một dự án nghe có vẻ rất đơn giản. Lấy một hoặc hai giọt máu từ đầu ngón tay có thể phát hiện hàng trăm chỉ số thể chất, từ chỉ số đường huyết đến các bệnh ung thư khác nhau mà không cần đến bệnh viện xét nghiệm hay chụp chiếu. Trong điều kiện kỹ thuật hiện nay, không thể làm xét nghiệm máu để phát hiện ung thư. Tiết lộ cho thấy cái gọi là xét nghiệm máu của công ty này thực chất là mua thiết bị xét nghiệm từ một công ty khác để xét nghiệm máu của người dân thường được bảo quản không đúng cách, thậm chí còn đoán mò và đưa ra một kết quả xét nghiệm không đáng tin cậy.

Bản thân Holmes không có nền tảng y khoa nhưng lại là một “kẻ kể chuyện chuyên nghiệp”. Elizabeth Holmes rất giỏi nói về triết lý kinh doanh. Trước tiên, cô sẽ bắt đầu với nỗi sợ hãi của con người với kim tiêm, sau đó kể về việc những người thân nghèo và những đứa trẻ dễ thương bị tra tấn bằng kim tiêm như thế nào. Dưới sự phóng đại của câu chuyện, những lần đau đớn mà một số ít bệnh nhân phải trải qua dường như đã thực sự trở thành một mối đe dọa khiến cả nhân loại khiếp sợ. Chú ý đến giá trị tình cảm từ cá nhân đến xã hội, cô nàng đã vạch ra lộ trình hiện thực hóa tham vọng tỷ phú. Holmes đánh vào vấn đề nhức nhối của xã hội Mỹ là chữa bệnh khó khăn và tốn kém. Bất chấp việc Mỹ là một nước phát triển nhưng cũng kéo theo các loại chi phí khám chữa bệnh tăng cao. Nếu thành công, Elizabeth có khả năng “lật đổ” ngành công nghiệp xét nghiệm máu trị giá 76 tỷ đô la Mỹ.

Trên thực tế, đằng sau Siranos là một đội hình khổng lồ và quyền lực bao gồm các thành viên hội đồng quản trị cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ George Schultz, Henry Kissinger, ông trùm truyền thông Rupert Murdoch, nhà sáng lập Oracle La Lee Ellison, nhà đầu tư mạo hiểm huyền thoại Donald Lucas, v.v.

George Schultz là người đầu tiên ủng hộ Elizabeth. Ông từng giữ chức bộ trưởng trong nội các 4 nhiệm kỳ của Hoa Kỳ, cựu Ngoại trưởng dưới thời Tổng thống Reagan. Nhiều người tin rằng ông đã góp phần vào sự kết thúc của thời kỳ Lạnh Chiến tranh giữa Hoa Kỳ và Liên Xô. Dưới sự giới thiệu của Schultz, công ty của Elizabeth nhận được hậu thuẫn từ giới chính trị gia như cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Kissinger, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, cựu Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ Vũ trang Thượng viện Hoa Kỳ, cựu Tư lệnh Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, ông trùm truyền thông Anh cũng đã đầu tư và đầu tư vào Theranos.

Những người đàn ông quyền lực đã biến Elizabeth trở thành ngôi sao kinh doanh chói lọi nhất. Vậy tại sao nhiều nhân vật có đầu óc sành sỏi lại tin vào lời nói dối này? Mặc dù những người như Schultz là “cáo già” trong chính trị và không biết nhiều về y học và công nghệ. Nói cách khác họ sẵn lòng tin vào sức mạnh của công nghệ cũng như tinh thần nhiệt huyết của giới trẻ. Sau khi đến thăm phòng thí nghiệm của Elizabeth, cháu trai của Schultz nhắc nhở ông rằng cô ta là một kẻ nói dối. Trớ trêu thay, Schultz thà tin Elizabeth và cảm thấy cháu mình không có tầm nhìn xa.

Đầu tư vốn dĩ là một hành vi mạo hiểm. Giới đầu tư một phần bị cuốn theo “câu chuyện đủ sức lay động lòng người”, một phần không am hiểu kỹ thuật lĩnh vực y học chuyên nghiệp, tâm lý sợ bỏ lỡ dự án công nghệ có thể làm thay đổi thời đại khiến họ lựa chọn thà sai lầm còn hơn bỏ sót. Lời nói dối dù đẹp đẽ đến đâu cũng chỉ là sự dối trá. Tháng 10/2015, tờ “Wall Street Journal” đăng 5 bài báo vạch trần bản chất dối trá của Elizabeth.

Đối mặt với mức án 20 năm

Theo Global Times, Holmes và bạn trai cũ Balwani bị buộc tội 12 tội lừa đảo các nhà đầu tư hàng trăm triệu tiền quỹ và lừa gạt bệnh nhân với lời giới thiệu kiểm tra bệnh chỉ với một vài giọt máu. CCTV Finance đưa tin ngày 31/8 theo giờ địa phương, Holmes, 37 tuổi, đã ra hầu tòa ở California, Mỹ, Agence France-Presse ước tính toàn bộ quá trình xét xử có thể kéo dài trong 13 tuần, nếu bị kết tội, cô có thể phải đối mặt lên đến 20 năm tù. Hiện cả hai đối tượng đều không nhận tội.

TL