Thứ tư 18/06/2025 08:44
Hotline: 024.355.63.010
Thị trường

Nghịch lý các nhà máy tại Việt Nam lao đao vì thiếu lao động sau Covid

21/10/2021 09:44
Trong khi các nhà cung cấp chủ lực trên toàn cầu chật vật tìm nhân công, hàng triệu người lao động vẫn trong cảnh thất nghiệp.
Bên trong nhà máy Daphaco ở tỉnh Long An
Bên trong nhà máy Daphaco ở tỉnh Long An. (Ảnh: Reuters)

Đại dịch Covid-19 càn quét thế giới bao gồm cả Việt Nam đã khiến hàng triệu người dân mất kế sinh nhai. Mặt khác, cho đến thời điểm này, vô số nhà máy chưa thuê đủ người đáp ứng nhu cầu sản xuất của các khách hàng ngoại quốc trong bối cảnh lễ mua sắm cuối năm đang đến gần cũng như gián đoạn chuỗi cung ứng ngày càng trầm trọng.

Cơ quan chính quyền nhiều lần khuyến khích công nhân quay trở lại làm việc và đưa ra chính sách lợi ích trong đợt tuyển dụng mới. Tuy nhiên, thiếu lao động vẫn là vấn đề nổi cộm, thậm chí tại các nhà máy quy mô từ Samsung tới Adidas và Lululemon cần tăng cường sản xuất tại Việt Nam, một trong những nguồn cung trang phục và điện tử hàng đầu thế giới. Theo số liệu từ trang web việc làm lớn nhất Việt Nam, Navigos, tại trung tâm công nghiệp Bình Dương, các nhà cung cấp chỉ có một nửa số nhân công cần thiết để vận hàng toàn bộ công suất.

Đây có lẽ là đợt di cư lao động lớn nhất của công nhân miền Nam nước ta kể từ ngày 1 tháng 10 trải dài từ thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và các tỉnh thành khác. Dịch Covid-19 càn quét vào mùa hè năm nay kéo theo hàng loạt hạn chế bao gồm công nhân phải thực hiện ba tại chỗ ăn, ngủ, nghỉ tại nhà máy. Ngay sau khi lực lượng chức năng bắt đầu chặn các cửa ngõ, hàng chục nghìn người di cư vội vã trở về quê. Jeffery Lee, Phó Giám đốc Công ty nhân sự A8 Resource, cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Tất cả chỉ để sinh tồn. Vì vậy, các nhà máy cần phải giúp công nhân tồn tại nếu không muốn mất nguồn nhân lực".

Bên cạnh đó, đóng cửa trường học trong thời gian dài, các quy định liên tục thay đổi và kỳ nghỉ Tết Nguyên đán đầu năm 2022 đang làm phức tạp thêm nghịch lý thiếu lao động đồng thời thất nghiệp tràn lan chưa từng có tại Việt Nam. Do đó, bằng mọi giá, các công ty gấp rút đảm bảo lực lượng. Chẳng hạn, một công ty con của Sharp tăng thêm một tháng lương để đưa công nhân đến Bình Dương sản xuất mô đun camera cho điện thoại thông minh và máy tính bảng. Dệt may Hòa Thọ cũng có biện pháp tương tự khi cung cấp dịch vụ giữ trẻ nhằm thu hút lao động mới, các bậc phụ huynh yên tâm có địa điểm gửi con khi nhà trẻ chưa mở cửa trở lại. Nhiều công ty khác liên tục sáng tạo để giữ chân người lao động, từ gói chăm sóc da tay của Ford đến hỗ trợ máy tính học tập cho con em nhân viên của Daphaco Electric Cable.

Chính quyền địa phương đang vào cuộc để đưa người lao động trở lại các khu công nghiệp bằng xe buýt, tàu hỏa hoặc máy bay. Các nhà máy phía Nam tăng lương 15-20% thay vì 5-10% như thông thường. Điều đó có nghĩa là người lao động có lợi thế thương lượng hơn trước. Cú sốc chuỗi cung ứng Covid mở đầu với nhu cầu mua sắm online gia tăng đột biến trong khi không có đủ tàu container hoặc chip máy tính. Hết thách thức này đến thách thức khác, bao gồm cả việc Việt Nam phải đóng cửa hoạt động kinh tế trong quý ba, thiếu hụt lao động có nguy cơ gây ra những khó khăn đáng kể hơn nữa.

Pou Chen, nhà thầu giày lớn nhất thế giới hợp tác với Nike và Adidas đã khai trương cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 6 tháng 10 lần đầu tiên kể từ tháng 7. Đơn vị này chia sẻ với trang tin địa phương Zing rằng công ty thiếu 40.000 công nhân so với 56.000 người như trước. Các công ty đăng quảng cáo tuyển dụng hàng trăm nhân lực cùng một lúc, cung cấp bữa ăn miễn phí và có thưởng nếu làm việc từ một tháng trở lên.

Ở Đồng Nai, ban quản lý các khu công nghiệp dần mở cửa trở lại, có khi hàng trăm nhà máy chỉ trong một ngày, bao gồm cả Chang Dae Vina, công ty sản xuất vỏ thiết bị cho Samsung và WJM Furniture cung cấp cho Puma và Armani. Hiện người lao động có thể di chuyển nhiều khu vực thay vì phải ở lại qua đêm. Giám đốc điều hành Ford Việt Nam, ông Phạm Văn Dũng cho hay: "Đại dịch toàn cầu đã tác động tiêu cực đến toàn ngành ô tô. Rất may, với những biện pháp và nỗ lực kịp thời của chính phủ Việt Nam, tình hình đã được kiểm soát, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà sản xuất ô tô sớm quay trở lại sản xuất".

Tuy nhiên, quay trở lại là quyết định khó khăn cho người lao động, đặc biệt là sau mùa hè. Nhiều người di cư mắc kẹt hàng tháng trời đã rời đi từ ngày 1 tháng 10. Đối với những người di cư mắc kẹt trong khu vực, ngày 1 tháng 10 là cơ hội đầu tiên trong nhiều tháng để họ rời đi. Nhà nghiên cứu lao động Tu Phuong Nguyen của Đại học Adelaide cho biết, nhiều người bị mất việc làm đã lựa chọn an toàn là về quê, họ có thể không tìm được việc làm nhưng ít nhất có gia đình và vẫn có thể sống qua ngày. Theo số liệu của Tổng cục Thống Kê, đã có 1,5 triệu người bỏ làm về quê từ quý 2 đến quý 3 tại Đông Nam bộ. Michel Bertsch, Giám đốc điều hành của Công ty sản xuất đồ nội thất Geuther Việt Nam, cho biết, công ty cố gắng bảo toàn gần như toàn bộ nhân viên nhưng nếu muốn, công nhân có teher nhận tiền lương và về quê. "Giống như đánh bạc vậy, chưa ai từng trải qua điều này trước đây và không ai biết điều gì sẽ xảy ra", ông nói. Trong lĩnh vực sản xuất, một số lượng công nhân nhất định sẽ không quay trở lại nhưng lương vẫn phải tăng thêm và cho hay đã quá muộn để vận chuyển hàng hóa kịp thời gian cho kỳ nghỉ lễ.

Các nhà phân tích cũng đồng tình với nhận định trên, chỉ ra bất kỳ sản phẩm nào chưa được vận chuyển trên biển sẽ không có mặt trên các kệ hàng nước ngoài dịp Giáng sinh. Dữ liệu từ United Nations Comtrade chỉ ra, sau Trung Quốc, Việt Nam là nước xuất khẩu hàng may mặc, giày dép và dệt may lớn thứ hai vào năm 2020. Kỳ nghỉ lớn sắp tới là Tết Nguyên đán, hàng triệu người Việt Nam tạm dừng công việc để về quê. Hiện tại, các doanh nghiệp không biết chắc có bao nhiêu nhân viên sẽ trở lại trước kỳ nghỉ đầu tháng hai hoặc có thể hoàn thành bao nhiêu phần trăm công việc.

Quá trình phục hồi kinh tế thêm phần gian nan. Các quốc gia khác đã trải qua tình trạng mất kết nối giữa cung và cầu lao động do Covid-19 khiến người lao động phải ở nhà và hỗ trợ tài chính, sự cạnh tranh giữa các nhà tuyển dụng cho phép nhân lực kén chọn công việc. Ông Nguyễn Anh Khương, Giám đốc xuất nhập khẩu Daphaco cho biết: "Người lao động về quê sợ quay lại TP.HCM vì không lo được cho gia đình và lo sợ đại dịch". Ông cho hay, nếu tình trạng lây nhiễm lan rộng, khu vực có thể bị đóng cửa, khó thuyết phục người dân quay trở lại hơn. Trong khi miền Bắc tiếp tục phục hồi, nhiều nhà máy ở miền Nam đang bước vào tuần thứ ba mở cửa trở lại nhưng vẫn hoạt động dưới một nửa công suất. Để khởi động lại nền kinh tế, tỷ lệ và tốc độ tiêm chủng của thành phố Hồ Chí Minh tăng nhanh hơn nhiều so với cả nước, đạt 76,9% vào thứ sáu.

TL (theo Nikkei Asia)

Tin bài khác
Triển lãm Quốc tế chuyên ngành sơn phủ, giấy, cao su và nhựa: Kết nối chuỗi cung ứng công nghiệp

Triển lãm Quốc tế chuyên ngành sơn phủ, giấy, cao su và nhựa: Kết nối chuỗi cung ứng công nghiệp

Chuỗi Triển lãm Quốc tế chuyên ngành sơn phủ, giấy, cao su và nhựa sẽ chính thức khai mạc từ 25–27/6/2025 tại Trung tâm Hội chợ & Triển lãm Sài Gòn (SECC), mở màn cho hành trình kết nối – trưng bày – giao thương giữa các doanh nghiệp và chuyên gia trong chuỗi cung ứng công nghiệp.
Triển lãm Melbourne Build Expo 2025 (Úc): Cơ hội vàng cho doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và thiết kế Việt Nam tìm thị trường mới

Triển lãm Melbourne Build Expo 2025 (Úc): Cơ hội vàng cho doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng và thiết kế Việt Nam tìm thị trường mới

Melbourne Build Expo 2025 – triển lãm xây dựng và thiết kế lớn nhất bang Victoria – sẽ chính thức diễn ra vào ngày 22–23 tháng 10 năm 2025 tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm Melbourne (MCEC), dưới sự bảo trợ của The Hon Jacinta Allan MP – Thủ hiến bang Victoria.
Thương mại Việt Nam - EU: Chuyển mình tích cực sau 5 năm thực thi EVFTA

Thương mại Việt Nam - EU: Chuyển mình tích cực sau 5 năm thực thi EVFTA

EVFTA không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp Việt mà còn mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp châu Âu tiếp cận thị trường 100 triệu dân, với tầng lớp trung lưu đang gia tăng.
Xuất khẩu rau quả: Không có thị trường nào "dễ tính"

Xuất khẩu rau quả: Không có thị trường nào "dễ tính"

Mục tiêu xuất khẩu rau quả đạt 8 tỷ USD của Việt Nam trong năm 2025 xem ra khá nhọc nhằn, nếu bản thân mỗi doanh nghiệp không tuân thủ các tiêu chuẩn của thị trường.
Kết nối giao thương, tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp Nghệ An và Đà Nẵng

Kết nối giao thương, tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp Nghệ An và Đà Nẵng

Hội nghị kết nối giao thương, tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp Nghệ An và Đà Nẵng đã thu hút hơn 80 doanh nghiệp và các nhà phân phối tham dự.
Thủ tướng Phạm Minh Chính: Việt Nam – Thụy Điển cần cùng nhau “biến không thành có, biến khó thành dễ”

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Việt Nam – Thụy Điển cần cùng nhau “biến không thành có, biến khó thành dễ”

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng Bộ trưởng Thụy Điển đồng chủ trì Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Thụy Điển, nhấn mạnh tiềm năng hợp tác trong chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.
Gạo Việt xanh phát thải thấp: Nhiều cơ hội tiến vào thị trường quốc tế

Gạo Việt xanh phát thải thấp: Nhiều cơ hội tiến vào thị trường quốc tế

Dự kiến vào tháng 10 tới, Việt Nam có thêm lô gạo phát thải thấp xuất khẩu sang Australia. Đây là những dấu hiệu tích cực không chỉ hoàn thành mục tiêu Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao mà còn giúp gạo phát thải thấp của Việt Nam mở rộng hiện diện trên bản đồ xuất khẩu.
Niên vụ 2025, quả vải thiều rộng đường xuất khẩu

Niên vụ 2025, quả vải thiều rộng đường xuất khẩu

Sau một năm mất mùa thì niên vụ 2025 quả vải thiều của cả Bắc Giang và Hải Dương dự kiến bội thu và đang được đẩy mạnh xúc tiến tiêu thụ vào những thị trường cao cấp.
Du lịch và thương mại điện tử là động lực tăng trưởng đột phá

Du lịch và thương mại điện tử là động lực tăng trưởng đột phá

Du lịch phục hồi mạnh với 9,2 triệu lượt khách quốc tế, thương mại điện tử vượt 25 tỷ USD, trở thành trụ cột kép hỗ trợ GDP và là động lực tăng trưởng đột phá.
Xuất khẩu gạo: Doanh nghiệp hướng tới chọn thị trường khó tính để đi đường dài

Xuất khẩu gạo: Doanh nghiệp hướng tới chọn thị trường khó tính để đi đường dài

Không chạy theo số lượng, nhiều doanh nghiệp gạo Việt đang hướng đến các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Mỹ... để xây dựng thương hiệu, nâng giá trị hạt gạo và phát triển bền vững.
Nông sản Việt - Mỹ bắt tay xây chuỗi cung ứng hài hòa, ổn định

Nông sản Việt - Mỹ bắt tay xây chuỗi cung ứng hài hòa, ổn định

Việt Nam và bang Iowa (Hoa Kỳ) mở rộng hợp tác nông sản, thúc đẩy kết nối chuỗi cung ứng xuyên đại dương, với nhiều thỏa thuận trị giá hàng trăm triệu USD.
"Ngày không tiền mặt năm 2025" kỳ vọng tiếp cận 50 triệu lượt người tham gia

"Ngày không tiền mặt năm 2025" kỳ vọng tiếp cận 50 triệu lượt người tham gia

"Ngày không tiền mặt năm 2025” được Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Nhân dân TP.HCM; Vụ Thanh toán - Thời báo Ngân hàng và Báo Tuổi Trẻ, phối hợp cùng Sở Công thương TP.HCM, Công ty cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam – Napas tổ chức vào ngày 14 – 15/6 tại đường Nguyễn Huệ, Q.1, TP.HCM.
Vinfast mở rộng hệ thống nhà cung ứng nội địa, cam kết bao tiêu sản phẩm đầu ra

Vinfast mở rộng hệ thống nhà cung ứng nội địa, cam kết bao tiêu sản phẩm đầu ra

Nhằm chia sẻ cơ hội phát triển, góp phần xây dựng cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hùng mạnh, đoàn kết, chung tay vì nền công nghiệp ô tô Việt Nam, VinFast sẽ tổ chức Hội nghị “Tăng cường nội địa hóa và phát triển hệ thống nhà cung cấp cho VinFast” vào ngày 9/6 tại Hà Nội với nhiều cơ hội và cam kết hấp dẫn.
Hút vốn quốc tế phát triển ngành chăm sóc sức khỏe Việt Nam

Hút vốn quốc tế phát triển ngành chăm sóc sức khỏe Việt Nam

Ngành chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mang tính bước ngoặt, khi hàng loạt yếu tố như tốc độ đô thị hóa nhanh, thu nhập người dân tăng cao, chính sách mở cửa với đầu tư tư nhân và đặc biệt là sự quan tâm ngày càng lớn từ các quỹ đầu tư quốc tế.
Pháp "rót" 67 triệu euro vào lưới điện Việt Nam

Pháp "rót" 67 triệu euro vào lưới điện Việt Nam

Pháp tài trợ 67 triệu euro cho dự án truyền tải điện tại Việt Nam – Khởi đầu cho quá trình hiện thực hóa Quan hệ đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP), mở ra cơ hội lớn cho giới đầu tư năng lượng.