Khi AI trở thành “người đồng hành” thân thiết hơn cả sếp

Logo của OpenAI, nhà phát triển ChatGPT. Ảnh Unsplash

Trong một thế giới lao động đang đổi thay từng ngày, một sự thật đang nổi lên như một hồi chuông cảnh tỉnh đối với giới quản lý: Thế hệ Z – những người trẻ sinh ra trong thời đại số hóa – đang ngày càng tin tưởng vào trí tuệ nhân tạo (AI) hơn là quản lý trực tiếp của họ trong công việc và cuộc sống.

Một khảo sát gần đây do Resume.org thực hiện trên hơn 8.600 nhân viên toàn thời gian tại Hoa Kỳ cho thấy một xu hướng đáng lo ngại: nhiều nhân viên trẻ đang bỏ qua cấp quản lý để tìm đến các công cụ AI như ChatGPT – không chỉ để tăng hiệu suất công việc mà còn để được tư vấn nghề nghiệp, chia sẻ cảm xúc, thậm chí tìm kiếm sự đồng cảm.

Gen Z không chỉ tìm kiếm câu trả lời – họ tìm kiếm sự kết nối

Theo báo cáo, 49% nhân viên Gen Z cho biết họ muốn nhận phản hồi và tư vấn từ ChatGPT hơn là từ người quản lý trực tiếp của mình. Điều này không chỉ đơn thuần phản ánh sự quan tâm đến công nghệ, mà còn cho thấy khoảng trống trong mối quan hệ giữa nhân viên trẻ và lãnh đạo của họ.

Các con số cho thấy sự thay đổi sâu sắc trong nhận thức:

51% Gen Z xem ChatGPT như một trợ lý hay đồng nghiệp.

60% sử dụng AI để trò chuyện cá nhân, trong khi 32% coi đó là một người bạn đồng hành đáng tin cậy.

Đáng chú ý, 21% dùng AI như một nhà trị liệu – điều chưa từng có tiền lệ trong môi trường công sở truyền thống.

Irina Pichura, chuyên gia tư vấn nghề nghiệp tại Resume.org, nhận định: “ChatGPT không chỉ là một công cụ – với nhiều người trẻ, nó là người bạn thầm lặng hiểu họ, không phán xét và luôn sẵn sàng lắng nghe.”

Thế hệ Z lớn lên cùng công nghệ, với thói quen tìm kiếm câu trả lời tức thì, không ngại đặt câu hỏi, và ưu tiên sự minh bạch trong giao tiếp. Khi bước chân vào thị trường lao động, họ kỳ vọng điều tương tự từ người lãnh đạo của mình – nhưng thực tế thường không được như mong đợi.

Trong khi đó, AI như ChatGPT mang đến cảm giác không bị đánh giá, phản hồi nhanh chóng, và an toàn về mặt cảm xúc. Với họ, đây là một "người bạn đồng hành" lý tưởng – không vướng bận quyền lực, thành kiến hay áp lực xã hội.

Bài học cho các nhà quản lý: Đã đến lúc nhìn lại cách kết nối với Gen Z

Đối mặt với thực tế này, các nhà quản lý không thể làm ngơ. Theo Stacie Haller, Cố vấn nghề nghiệp tại Resume Builder, vấn đề không nằm ở sự hiện diện của AI, mà ở chỗ lãnh đạo đã không còn là nơi trú ẩn đáng tin cậy cho nhân viên trẻ.

“Muốn xây dựng niềm tin, bạn cần bắt đầu bằng những cuộc trò chuyện chân thành: hỏi họ muốn gì, họ cần gì, và họ nhìn thấy tương lai như thế nào trong tổ chức của bạn.”

Haller đề xuất các chương trình cố vấn chính thức, khuyến khích giao tiếp mở và nhất quán. Trong khi đó, Amanda Haddaway, Giám đốc điều hành của công ty HR Answerbox, nhấn mạnh tầm quan trọng của kỹ năng lắng nghe:

“Một nhà quản lý giỏi không chỉ nói, mà còn phải biết lắng nghe – đặc biệt là trong những tình huống khó khăn. Nhân viên cần được thấu hiểu, không phải chỉ được chỉ dẫn.”

Không ai phủ nhận lợi ích của công nghệ trong công việc. Nhưng khi AI bắt đầu lấp vào chỗ trống cảm xúc mà quản lý không thể – đó là lúc chúng ta cần đặt câu hỏi nghiêm túc về vai trò và chất lượng của sự lãnh đạo hiện tại.

Sự chuyển dịch của Gen Z không nhất thiết là một lời cáo buộc, mà có thể là một cơ hội để các nhà quản lý soi chiếu lại chính mình: Liệu tôi đã thực sự quan tâm, đã đủ hiện diện, đã đủ cởi mở và đồng cảm?

Nếu AI như ChatGPT có thể cung cấp sự hỗ trợ, thì các nhà lãnh đạo con người hoàn toàn có thể làm tốt hơn – miễn là họ dành thời gian, lắng nghe và kết nối thực sự.

Sự nổi lên của AI trong vai trò “đồng nghiệp tâm lý” phản ánh một thực tế mới: nhân viên – đặc biệt là Gen Z – đang tìm kiếm một môi trường làm việc nhân văn, an toàn và đầy kết nối cảm xúc.

Để không bị “vượt mặt” bởi công nghệ, các nhà quản lý cần tái định nghĩa lại vai trò của mình: không chỉ là người giao việc, mà là người dẫn dắt tinh thần, người truyền cảm hứng và là bến đỗ tin cậy giữa những biến động công việc.

Bởi dù AI có thể nói điều đúng đắn, nhưng chỉ con người mới có thể chạm tới cảm xúc sâu thẳm của nhau.