Huawei không cần thiết phải sản xuất chất bán dẫn của riêng mình

Điều này đã trở thành một sai lầm nghiêm trọng. Sau khi Mỹ thắt chặt mối quan hệ của Huawei với các bên bán sản phẩm linh kiện, các lô điện thoại thông minh của gã khổng lồ Trung Quốc có thể giảm hơn 60% trong năm nay, trong khi đơn vị thiết kế chip hàng đầu ngành của họ là HiSilicon đã nhanh chóng tụt lại phía sau các đối thủ. Các lô hàng của HiSilicon đã giảm 88% trong quý đầu tiên của năm 2021.

Có nhiều lý do tại sao Huawei không xây dựng thành công của riêng mình.

Thứ nhất, công ty đã đánh giá quá thấp mức độ nghiêm ngặt của các hành động của Hoa Kỳ ngăn chặn quyền tiếp cận công nghệ tiên tiến của Huawei. Ví dụ: thay đổi các ngưỡng tối thiểu - trong đó quy định hàng hóa nào phải chịu thuế của Hoa Kỳ - từ việc áp dụng với những thiết bị có chứa hơn 25% công nghệ do Hoa kỳ sản xuất sang những thiết bị chỉ cần chứa bất kỳ công nghệ nào của Mỹ. 

Các hành động này cũng mở rộng phạm vi sản phẩm mà Huawei không thể tiếp cận, khiến Huawei mất khả năng ký hợp đồng với các nhà sản xuất bên thứ ba như Công ty sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) để sản xuất các chip tiên tiến mà họ cần.

Hơn nữa, trong thời kỳ hoàng kim của sự phát triển, việc Huawei xây dựng nhà máy chế tạo của riêng mình không mang lại ý nghĩa kinh tế. Năm 2010, Huawei kiếm được 3,6 tỷ USD lợi nhuận ròng trên doanh thu 28 tỷ USD.

Năm đó, ngân sách nghiên cứu và phát triển thường xuyên của TSMC là gần 1 tỷ đô la và chi phí đầu tư của nó là gần 6 tỷ đô la. Quy mô của Huawei không đủ để hỗ trợ chi phí đầu tư lớn và chi phí nghiên cứu liên quan đến sản xuất chip tiên tiến. Khi Samsung Electronics bước vào lĩnh vực kinh doanh tầm cỡ vào những năm 1970, chi phí mới có thể ít hơn nhiều.

Lý do cơ bản nhất khiến Huawei không bao giờ tham gia vào lĩnh vực sản xuất chip là Huawei chỉ đơn giản là hoạt động hợp lý như một thực thể thương mại phù hợp với xu hướng của ngành. Giai đoạn từ năm 1991, khi Huawei bắt đầu phát triển chất bán dẫn cho các sản phẩm viễn thông của mình, đến cuối những năm 2010, khi xu hướng đảo ngược, đã chứng kiến ​​một sự chuyển đổi lớn trong ngành.

Trong suốt hai thập kỷ này, ý tưởng về việc có các bộ phận riêng biệt có nhiệm vụ sản xuất chip cho các công ty thiết kế chip đã trở thành xu hướng chủ đạo. Khi HiSilicon được thành lập vào năm 2004 và thuộc sở hữu của Huawei như một công ty bán dẫn không sản xuất trực tiếp, Huawei không thể lường trước được một ngày nào đó hãng sẽ trở thành nạn nhân lớn nhất của quy chuẩn của ngành và bị tụt lại phía sau. 

Trong khi có các yếu tố bên ngoài như sự phong tỏa công nghệ của phương Tây, thực tế cơ bản là sự phát triển công nghệ của Trung Quốc về cơ bản là một yếu tố khiến Trung Quốc được tích hợp vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Sau khi Trung Quốc ban đầu đóng vai trò là trung tâm lắp ráp và sản xuất các sản phẩm cấp thấp, nước này sẽ dần dần tiến lên trong chuỗi giá trị.

Ví dụ, trong lĩnh vực bán dẫn, Trung Quốc lần đầu tiên tự thành lập mình như một trung tâm thử nghiệm và đóng gói, phân khúc sử dụng nhiều lao động nhất nhưng ít giá trị gia tăng nhất trong chuỗi cung ứng bán dẫn. Sau một thời gian, Bắc Kinh đã khởi xướng các chính sách thúc đẩy thiết kế chip và sản xuất chip trong nỗ lực leo lên các phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn.

Các chính sách được thiết kế trên cơ sở chuỗi cung ứng toàn cầu hóa. Bắc Kinh đã hỗ trợ nhiều hơn cho các công ty nổi tiếng, được phân loại là công ty phần mềm và được hưởng các chính sách khuyến khích toàn diện hơn như lãi suất ưu đãi và tài trợ cho đào tạo.

Ngoài ra, chính sách ưu đãi thuế nhập khẩu đối với các loại chip nhập khẩu do các công ty nước ngoài sản xuất nhưng do các công ty trong nước thiết kế do loại chip này khiến các công ty trong nước Trung Quốc không thể sản xuất được.

Nói cách khác, các chính sách của Trung Quốc đã củng cố chuỗi cung ứng toàn cầu hóa bằng cách kết hợp chặt chẽ hơn nữa các nhà thiết kế chip Trung Quốc với các nhà sản xuất chip nước ngoài. Kết quả gián tiếp là nó tạo ra một môi trường thị trường gần như không thể cho các nhà sản xuất Trung Quốc tiến bộ về mặt công nghệ vì các nhà thiết kế chip Trung Quốc - được khuyến khích ký hợp đồng với các công ty nước ngoài.

Song song đó, việc áp dụng các chuỗi cung ứng toàn cầu hóa đã dẫn đến vị thế thống trị của các nhà sản xuất Trung Quốc đối với những mặt hàng như tivi, điều hòa nhiệt độ, tủ lạnh, máy tính và điện thoại, nhưng cũng dẫn đến các công ty phụ thuộc sâu vào các bộ phận nhập khẩu.

Nhìn nhận lại, các công ty công nghệ Trung Quốc đã không tập trung vào phát triển bản thân nhiều như họ nên có. Bất chấp chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển của các tập đoàn Trung Quốc tăng 119 lần từ năm 1995 đến năm 2019, Trung Quốc ngày nay vẫn phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ nước ngoài, từ chất bán dẫn đến thiết bị y tế.

Khi nhu cầu về các chuỗi cung ứng toàn cầu dang tăng cao trên khắp thế giới, lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc, đặc biệt là Huawei, đã rút ra bài học khó khăn cho mình.

Nhưng các quốc gia nên cố gắng hạn chế thiệt hại đối với chuỗi cung ứng toàn cầu vì an ninh quốc gia. Nếu sự trỗi dậy của công nghệ Trung Quốc ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, thì sự đổ vỡ của họ sẽ dễ khiến mọi người bị tổn thương. Huawei đã không xây dựng sức mạnh của riêng mình và không bắt buộc phải làm như vậy. Các công ty khác cũng nên được thoát khỏi tình trạng khó khăn như Huawei.

Lyly (Theo Nikkei Asia)