Cuộc đua tới mặt trăng của 2 tỷ phú giàu nhất trong hành tinh Jeff Bezos và Elon Musk

Lời phản đối từ người đàn ông giàu nhất hành tinh

Khi đến thời điểm đấu thầu hợp đồng với NASA, Dynetics - một công ty khoa học và công nghệ thông tin ứng dụng của Mỹ có trụ sở tại Huntsville đã đưa ra lời đề nghị trị giá 9 tỷ đô la và Blue Origin đã đưa ra đề nghị trị giá 6 tỷ đô la, cả hai đều bị gạt sang một bên để ủng hộ lời đề nghị 3 tỷ đô la của SpaceX. Và, với lý do ngân sách hạn chế, NASA đã công bố kế hoạch tiến tới với SpaceX là đối tác HLS duy nhất của mình.

Nhưng Blue Origin đã ngay lập tức phản đối bằng cách đệ đơn phản đối Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ (GAO), cơ quan giám sát và nhóm kiểm toán của Quốc hội, cho rằng NASA đáng lẽ phải cải tiến cuộc thi hợp đồng sau khi rõ ràng rằng họ không có đủ tiền để tài trợ cho nhiều hợp đồng. Và, cuộc phản đối đã dần đến những lời cáo buộc, NASA đã dành thời gian không công bằng và có khả năng đối xử ưu đãi cho SpaceX.

Những cuộc phản đối như vậy không còn là điều hiếm gặp trong thế giới hợp đồng với chính phủ và GAO đã nhanh chóng từ chối tuyên bố của Blue Origin vào tháng 7  . GAO nói rằng NASA không làm bất cứ điều gì không phù hợp trong quá trình đánh giá các đề xuất và hồ sơ công khai từ các thủ tục đó tái khẳng định rằng NASA coi đề xuất của SpaceX không chỉ rẻ hơn hai đề xuất kia mà còn là đề xuất tiên tiến nhất về công nghệ và phù hợp với yêu cầu của công ty.

Bezos cũng đã tự mình can thiệp vào một thời điểm bằng cách gửi một bức thư ngỏ cho Quản trị viên NASA Bill Nelson, trong đó ông cam kết sẽ miễn 2 tỷ đô la chi phí phát triển nếu họ cho phép Blue Origin trở lại sàn đấu.

Bức thư của Bezos viết: “Nếu không có sự cạnh tranh, trong một thời gian ngắn khi ký hợp đồng, NASA sẽ gặp phải những lựa chọn hạn chế khi họ cố gắng đàm phán về thời hạn đã bỏ lỡ, thay đổi thiết kế và chi phí vượt mức. Nếu không có sự cạnh tranh, các tham vọng về mặt trăng trong ngắn hạn và dài hạn của NASA sẽ bị trì hoãn, cuối cùng sẽ tốn kém hơn và sẽ không phục vụ lợi ích quốc gia". 
Những lời cầu xin đã không được đáp lại. Sau đó, Blue Origin lại tiếp tục leo thang bế tắc trong tuần này bằng cách đệ đơn kiện lên tòa án liên bang.

Trong khi đó, các cuộc phản đối đã bắt đầu. Blue Origin đưa ra một đồ họa thông tin cố gắng vẽ ra các kế hoạch của SpaceX - liên quan đến việc sử dụng nhiều lần phóng để đưa các phương tiện Starship và tàu chở đầy nhiên liệu vào quỹ đạo - như một điều kỳ lạ, đi quá xa so với công nghệ đã được chứng minh. "Vô cùng phức tạp và rủi ro cao", tiêu đề của đồ họa thông tin này làm bùng lên.
Cá nhân Musk đã phản pháo lại trên Twitter , đăng rằng “Nếu vận động hành lang và luật sư có thể đưa bạn lên Mặt Trăng thì ngay lúc này, Jeff Bezos, CEO của Blue Origin, sẽ có mặt trên Sao Diêm Vương".

Điều gì xảy ra tiếp theo?

Một thẩm phán liên bang có thời hạn cuối cùng là ngày 12 tháng 10 để đưa ra câu trả lời cho Blue Origin về nỗ lực cuối cùng của họ để quay trở lại chương trình HLS.

Cho đến nay, NASA chỉ nói rằng họ đang "xem xét các chi tiết của vụ việc" và sẽ sớm cung cấp thông tin cập nhật về Chương trình Artemis. "

Trong khi đó, nhiều người đam mê không gian cũng đã lên tiếng bảo vệ Bezos và Blue Origin. Những người trong ngành và những người trong ngành đã cảnh báo một vụ kiện vô căn cứ có thể khiến SpaceX chậm lại và cuối cùng là trì hoãn việc hạ cánh lên mặt trăng

Nhiều chuyên gia đã nghi ngờ rằng NASA liệu có thể đặt chân lên mặt trăng vào thời hạn cuối năm 2024 kể cả khi lời phản đối của Blue Origin có thành công hay không. 

Lori Garver, cựu phó quản trị viên NASA và là nhân vật quan trọng trong việc thúc đẩy các phương pháp hợp đồng thương mại tại NASA, nói với CNN Business rằng cô ấy không đồng ý với lập luận của Blue Origin rằng việc giao một hợp đồng nguồn duy nhất cho SpaceX khiến chương trình HLS chống lại cạnh tranh.

Garver cho biết: “Tôi không chắc sẽ sớm có thị trường cho tàu đổ bộ mặt trăng, và nói thêm rằng NASA là khách hàng rõ ràng duy nhất cho các sứ mệnh như vậy vào lúc này. Vì vậy, các công ty thậm chí không có sức hút của một thị trường thương mại tiềm năng để tăng cường sự cạnh tranh của họ, cô nói.

Garver cũng tự tin rằng Starship của SpaceX có thể thành công, nói thêm rằng "rất nhiều người đã đặt cược chống lại Elon và SpaceX - nhưng họ thường không thắng."

Nhìn vào bức tranh toàn cảnh, Garver nói thêm, toàn bộ sự bế tắc giữa Blue Origin và SpaceX là một dấu hiệu cho thấy những thời điểm bất thường và thú vị mà ngành công nghiệp vũ trụ đang bước vào.

"Bạn không có khách hàng nào ngoài NASA cho dịch vụ này, nhưng chúng tôi tình cờ có hai tỷ phú quan tâm đến việc trả tiền cho nó. Và tôi không thể lường trước được điều đó, và tôi cho rằng NASA may mắn."

Bảo Bảo (Theo CNN)