Y tế dược phẩm và giấc mơ bất tử - Trận chiến cuối cùng của Lý Gia Thành

Kể từ lần đầu tiên lên ngôi người giàu nhất Hong Kong vào năm 1979, Lý Gia Thành đã gặt hái được nhiều danh hiệu "người giàu nhất" trong 40 năm qua, bao gồm người giàu nhất Trung Quốc, người giàu nhất châu Á và thậm chí là người giàu nhất Trung Quốc cho hơn mười năm và viết vô số câu chuyện huyền thoại.

Mặc dù không còn xuất hiện thường xuyên trong những năm gần đây nhưng trong “Danh sách người giàu toàn cầu năm 2021 của Hurun” được công bố vào tháng 3 năm nay, tỷ phú họ Lý vẫn đứng thứ 43 trên thế giới với tài sản ròng 220 tỷ Nhân dân tệ, trở thành người giàu nhất Hồng Kông. Hiện nay, giá trị của Lý Gia Thành đã tăng trở lại nhờ niêm yết thành công Hutchison Medicine. Vào ngày 30 tháng 6, Hutchison Pharmaceuticals đổ bộ vào thị trường chứng khoán Hồng Kông, tăng 110% trong ngày đầu tiên và tổng giá trị thị trường vượt quá 70 tỷ đô la Hồng Kông. 

Lịch sử của Hutchison Medicine có thể nói bắt nguồn từ năm 2000. Cùng năm đó, Công ty Hutchison Whampoa thuộc sở hữu của Li Ka-shing River Yangtze Hutchison China Medical Technology (Hutchison Whampoa) được thành lập tại Hồng Kông, sau này được đăng ký tại Quần đảo Cayman. Đây cũng là nền tảng của Hutchison Medicine. 

Từ năm 2001, Hutchison Whampoa đã thành lập các công ty dược phẩm và sản phẩm chăm sóc sức khỏe thông qua liên doanh, sở hữu độc quyền, chịu trách nhiệm sản xuất, tiếp thị và phân phối các sản phẩm liên quan. Bộ phận tập trung vào nghiên cứu và phát triển các loại thuốc điều trị ung thư, thuốc miễn dịch là công ty con Hutchison Whampoa Pharmaceuticals (viết tắt là Hutchison Whampoa) được thành lập vào năm 2002. Định vị kinh doanh của công ty là tập trung vào nghiên cứu và phát triển các loại thuốc cải tiến có doanh thu từ các bằng sáng chế. Trong danh sách này, Hutchison Medicine cũng là thương hiệu cốt lõi của toàn hệ thống, thay thế cho Hutchison China Pharmaceutical Technology ban đầu.

Trên thực tế, định vị của Lý Gia Thành về Hutchison là “y học thực vật sáng tạo” được phát triển trong khuôn khổ ngành y học Trung Quốc. Ví dụ, công ty dược phẩm đầu tiên được thành lập bởi liên doanh giữa Hutchison và Huang ở Đại lục cùng đầu tư 220 triệu Nhân dân tệ với Công ty TNHH Dược liệu Thượng Hải, một công ty con của Tập đoàn Dược phẩm Thượng Hải, để chuyển đổi nhà máy đầu tiên tại đây nhằm sản xuất y học cổ truyền Trung Quốc vào thời điểm đó. Sau này trở thành Công ty TNHH Dược phẩm Hutchison Thượng Hải.

Thuốc viên ShexiangBaoxin ban đầu của nhà máy dược phẩm cũ đã đóng góp hàng trăm triệu nhân dân tệ doanh thu mỗi năm và vẫn là một trong những sản phẩm chính của công ty. Bản cáo bạch cho thấy doanh số bán thuốc Shexiang Baoxin do Công ty Dược phẩm Hutchison Thượng Hải sản xuất lần lượt chiếm khoảng 85%, 88% và 90% tổng doanh thu trong các năm 2018, 2019 và 2020.

Năm 2005, Hutchison Whampoa và Công ty TNHH Dược phẩm Quảng Châu thành lập liên doanh với Baiyunshan Hutchison Whampoa, chủ yếu sản xuất và bán các sản phẩm thuốc không kê đơn đã được cấp bằng sáng chế. Theo cơ sở dữ liệu của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Nhà nước, liên doanh sở hữu số lượng lớn các sản phẩm thuốc độc quyền của Trung Quốc, chẳng hạn như Kouyanqing Granules, Naoxinqing Tablets và các sản phẩm khác.

Lý do tại sao Hutchison Medicine có thể chuyển sang các loại thuốc cải tiến là nhờ nhân tài trở về từ Mỹ, Du Ying. Năm 2001, bà nhận lời mời của Lý Gia Thành rời khỏi Pfizer và trở về Trung Quốc để phát triển. Du Ying, chủ tịch của Hutchison Pharmaceuticals vào thời điểm đó, đầy tự tin cho biết bà sẽ "đi một con đường mà chưa ai đi qua" trong lĩnh vực thuốc tân tiến ở Trung Quốc. Sau đó, bà đã chủ trì hợp tác với các công ty dược phẩm đa quốc gia như AstraZeneca và Eli Lilly, đồng thời tạo điều kiện cho Hutchison Whampoa niêm yết và cung cấp tài chính trên Thị trường Đầu tư Thay thế (AIM) của Sở Giao dịch Chứng khoán London vào năm 2006.

16 năm sau khi thành lập (2018), loại thuốc mới đầu tiên của Hutchison Medicine, Fruquintinib đã được phê duyệt để tiếp thị. Đến năm 2021, Hutchison Medicine sẽ có 3 loại thuốc mới được phê duyệt và 10 loại khác đang được phát triển. Trong số đó, Fruquintinib đã lọt vào Danh mục Bảo hiểm Y tế Quốc gia vào năm 2019 và doanh số bán hàng tăng hơn 90% trong năm này.

Vào tháng 12 năm 2020, Hutchison Medicine bắt đầu xây dựng cơ sở sản xuất thuốc cải tiến Thượng Hải tại Khu Công nghệ cao Zhangjiang, Thượng Hải. Sau khi hoàn thành giai đoạn 1 của dự án, công suất sản xuất hàng năm sẽ đạt 250 triệu viên nén và 550 triệu viên nang, gấp 200 đến 900 lần sản lượng bán ra trước đó.

Giấc mơ về sự bất tử

Tại sao Li Ka-shing quyết định dấn thân vào lĩnh vực y học? Trên thị trường có nhiều lời đồn đại, trong đó đáng quan tâm nhất là hiện thực hóa “giấc mơ trường sinh bất lão” của tỷ phú. Ngay từ năm 1999, Lý Gia Thành và Chủ tịch Tập đoàn Thế giới Mới Hồng Kông Zheng Yutong đã cùng nhau đầu tư 40 tỷ nhân dân tệ để xây dựng một cảng thuốc bắc tại đây.

Cảng này tích hợp sản xuất, thương mại, nghiên cứu, tư vấn, đào tạo nhân tài y học Trung Quốc, sẽ trở thành một trung tâm y học Trung Quốc quốc tế trong tương lai. Hồng Kông cũng đã thông qua một loạt luật và quy định như “Pháp lệnh Y học Trung Quốc” có tham vọng đạt được sự phát triển vượt bậc trong lĩnh vực y học Trung Quốc. Đồng thời, Hutchison đã đẩy nhanh tiến độ liên doanh với các thương hiệu lâu đời. Ngoài Hutchison Whampoa’s liên doanh với Baiyunshan Guangyao Baiyunshan, Hutchison còn đồng sáng lập một công ty tên là Beijing Tongrentang Hutchison Pharmaceutical Investment Co., Ltd. với tổng vốn đầu tư là 780 triệu nhân dân tệ.

Năm 2000, công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Hutchison Whampoa, Hutchison Truyền thống Y học Trung Quốc và những người khác cùng thành lập Công ty TNHH Phát triển Dược phẩm Tongrentang Hutchison (Hồng Kông) tại Hồng Kông với Công nghệ Tongrentang, tổng vốn đầu tư 200 triệu đô la Hồng Kông. Sau khi Tongrentang Technology được niêm yết tại Hồng Kông, Lý Gia Thành đã đầu tư gần 20 triệu đô la Hồng Kông thông qua Hutchison Whampoa để mua 10% cổ phần và trở thành cổ đông lớn thứ hai.

Năm 2012, ông Lý cũng thành lập liên doanh với tập đoàn khổng lồ quốc tế Nestlé để phát triển các loại thuốc Trung Quốc điều trị các bệnh về đường tiêu hóa. Trong năm 2014, công ty cũng có kế hoạch đầu tư 1 tỷ nhân dân tệ để mở rộng cơ sở trồng nguyên liệu chính và xưởng sản xuất viên nén Danshen và Banlangen. Năm 2018, ông Lý đầu tư thêm 500 triệu nhân dân tệ để thành lập cơ sở sản xuất panax notoginseng ở Vân Nam.

Nhìn lại hàng chục năm bước chân vào lĩnh vực y tế, càng thấy rõ sự theo đuổi của Lý Gia Thành về sức khỏe, tuổi trẻ và sự sống. Khi bước chân vào ngành y học Trung Quốc năm 1999, Lý vừa được Forbes vinh danh là người Trung Quốc giàu nhất thế giới khi ông 71 tuổi. Yangtze River Life Science and Technology cũng được thành lập sau đó một năm. Mục đích của công ty là “cải thiện sức khỏe con người và sinh thái môi trường,  cố gắng nâng cao chất lượng cuộc sống”. Kể từ đó, Lý Gia Thành đã thể hiện rất nhiệt huyết với các nghiên cứu cơ bản trong khoa học đời sống.

Năm 2011, quỹ của ông đã tài trợ 40 triệu đô la Mỹ cho Đại học California, Berkeley để thành lập “Trung tâm Y sinh và Khoa học Y tế Lý Gia Thành”. Năm 2014, ông đã quyên góp thêm 10 triệu đô la Mỹ hỗ trợ các dự án đổi mới hệ gen của Đại học California, Berkeley và San Francisco. Dự án nghiên cứu và phát triển vaccine ung thư hắc tố mà Yangtze River Life Technology đang tiến hành nếu thành công cũng là một bước tiến lớn chống lại “tử thần”. Đến năm 2017, Lý Gia Thành đầu tư trực tiếp 200 triệu đô la Hồng Kông để phát triển và bán “elixirs”, trong đó thành phần chính của các loại thuốc này, NMN (tên đầy đủ là β-nicotinamide mononucleotide) và NR (nicotinamide ribose), được công chúng và thị trường thủ đô ca ngợi.

Tuy nhiên trước khi hiện thực hóa giấc mơ bất tử, Lý Gia Thành còn nhiều chông gai trước mắt. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, cảng thuốc bắc vẫn chưa đạt được sự phát triển như mong đợi. Kể từ năm 2019, các chuyên gia đã liên tiếp khám phá ra bí ẩn về NMN và NR. Cái gọi là "elixirs" đã thực sự được thử nghiệm trên chuột và tác động của chúng đối với con người vẫn chưa được chứng minh. Cục Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường Trung Quốc đã nhanh chóng “phong tỏa” các sản phẩm liên quan. Vaccine ung thư đã trải qua 9 năm nghiên cứu và phát triển và vẫn chưa rõ khi nào sẽ được tung ra thị trường. Trong trường hợp bình thường, chu kỳ R&D thông thường của dược phẩm sinh học là 7-8 năm.

Mặc dù trong ngắn hạn, Hutchison Pharmaceuticals đã đổ bộ thành công vào sàn chứng khoán Hồng Kông và tài sản của Lý Gia Thành tăng mạnh, nhưng về lâu dài, liệu y học có thể đạt được kỳ tích khác hay không, e rằng cần thêm thời gian. Đối với Lý Gia Thành, ở tuổi 92 gần đất xa trời, mở rộng ngành công nghiệp dược phẩm có lẽ là trận chiến cuối cùng trong lãnh thổ thương mại của vị tỷ phú.

TL