Xoay quanh câu chuyện doanh nghiệp đóng góp tiền để tái chế, xử lý chất thải

Cụ thể, đại diện các Hiệp hội và doanh nghiệp cho rằng, việc cho phép văn phòng EPR sử dụng các khoản đóng góp của doanh nghiệp để hỗ trợ cho hoạt động tái chế sản phẩm, bao bì vào các mục đích khác như mua sắm tài sản, truyền thông, giao dịch, đối ngoại, hội thảo… là trái với nguyên tắc, đi ngược lại và không thống nhất với các quy định của Luật Bảo vệ môi trường.

Hội thảo: “Tham vấn Dự thảo Thông tư ban hành quy chế quản lý, sử dụng đóng góp tài chính của nhà sản xuất, nhập khẩu vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải”

Tại hội thảo, Bà Nguyễn Thị Hoài Linh- Giám đốc quốc gia Tổ chức hành động vì môi trường và phát triển (Enda Việt Nam) đề nghị mở rộng đối tượng thụ hưởng từ Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải.

Bà Linh lấy ví dụ, TP.HCM có lượng cư dân đông. 70% rác thải sinh hoạt của TP.HCM do đội ngũ thu gom rác bán chính thức (khác với khác với công ty môi trường đô thị) thực hiện.

Lực lượng này hoạt động rất lâu ở các đường dây thu gom rác, và công việc đang vận hành rất tốt nhưng không có chính sách, chế độ nào hỗ trợ.

"Họ có thể sử dụng tư cách pháp nhân là hợp tác xã nhưng để thông qua UBND thành phố hỗ trợ nhưng sẽ rất khó khăn. Bộ Tài nguyên và Môi trường cần xem xét hỗ trợ thêm những đối tượng này.

Bà Nguyễn Thị Hồng Minh – Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch cho rằng, khi thông tư được ban hành sẽ có rất nhiều cá nhân, tổ chức nộp hồ sơ xin hỗ trợ.

Những khu vực kinh tế xã hội còn khó khăn như ở nông thôn có nhu cầu rất lớn về xử lý rác thải. Đối tượng hưởng lợi vì thế cần mở rộng và bao quát hơn.

Đồng thời, bà Minh đề nghị hoạt động của Hội đồng EPR Việt Nam nên tổ chức phân cấp; tránh tình trạng chậm trễ giải quyết hồ sơ vì nhu cầu quá lớn, và dễ phát sinh cơ chế xin - cho.

Theo đại diện Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham), Ban soạn thảo cần cân nhắc sửa lại các quy định trong Dự thảo theo đúng định hướng “một văn phòng giúp việc đặt tại Bộ Tài nguyên và Môi trường, làm việc theo chế độ kiêm nhiệm” (quy định tại khoản 2, Điều 88, Nghị định số 08/2022).

Về chi phí chính của Văn phòng EPR và chế độ quản lý chi, AmCham cho rằng, Văn phòng giúp việc Hội đồng EPR Quốc gia làm việc theo chế độ kiêm nhiệm, nên các chi phí này đã được Ngân sách Nhà nước đài thọ. Vì vậy, cần xem lại quy định các khoản chi phí chưa rõ ràng cho hoạt động của Văn phòng EPR Việt Nam tại Điều 26 của Dự thảo Thông tư.

Còn theo bà Đặng Tuyết Minh - đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), Văn phòng EPR sử dụng không đúng mục đích khoản đóng góp của doanh nghiệp nộp để tái chế sản phẩm, bao bì. Bởi, chỉ có 1/11 loại chi phí của Văn phòng EPR là dùng để hỗ trợ tái chế, 10/11 loại là cho mục đích khác.

Ông Nguyễn Quốc Dũng – Phó Chủ tịch Hội doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam cho rằng, việc quản lý, sử dụng nguồn tài chính đóng góp của các doanh nghiệp vào bảo vệ môi trường cần minh bạch để không làm ảnh hưởng niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp.

“Trong thành phần của Hội đồng EPR Việt Nam, nên có ít nhất 1 đại diện của các Hiệp hội doanh nghiệp trong nước cho mỗi ngành hàng chủ lực của kinh tế Việt nam; 1 đại diện của các Hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài, vì đây là 2 nguồn đóng góp tài chính chủ yếu”, ông Dũng đề nghị.

Bên cạnh các nội dung đã nêu, đại diện các Hiệp hội doanh nghiệp cũng cho rằng, các quy định về Văn phòng EPR theo Dự thảo cũng được cho sẽ làm tăng biên chế, có quyền hạn rất lớn và không phù hợp với Nghị định 08/2022/NĐ-CP, nhưng chưa có quy định trách nhiệm, chưa có cơ cấu tổ chức rõ ràng.

Từ đó kiến nghị, sửa lại Dự thảo cho đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định 08/2022/NĐ-CP nhằm đảm bảo tính thống nhất, hợp pháp của Dự thảo và không phát sinh biên chế. Không sử dụng tiền đóng góp của doanh nghiệp sai mục đích, cần quy định rõ ràng cơ cấu tổ chức, quyền hạn, trách nhiệm của Văn phòng EPR. Đồng thời, cần bổ sung quy định về quy chế tổ chức và hoạt động Hội đồng EPR quốc gia trong Dự thảo.

Bởi, theo các Hiệp hội, các khoản hỗ trợ theo Dự thảo đều theo cơ chế xin - cho, tập trung tại Bộ Tài nguyên và Môi trường, rất khó khăn cho các tỉnh xa. Các tiêu chí xét duyệt hỗ trợ, mức hỗ trợ chưa được quy định rõ ràng, không có quy định thời hạn phải giải ngân khoản đóng góp của doanh nghiệp để tái chế sản phẩm, xử lý chất thải, nguồn kinh phí quản lý hành chính còn trái với Nghị định 08/2022/NĐ-CP…”.

Trước các ý kiến của đại diện cộng đồng doanh nghiệp, tại Hội thảo, ông Phan Tuấn Hùng - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, trong bản Dự thảo Thông tư này không đề cập đến chức năng và nhiệm vụ cụ thể của Hội đồng EPR. Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ ban hành một văn bản riêng để thành lập và ban hành quy chế hoạt động cụ thể, vì việc này thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng. Hơn nữa, tiêu chí để lựa chọn thành viên Hội đồng EPR cũng sẽ được thống nhất.

Liên quan đến chi phí văn phòng EPR, ông Hùng cho hay, trong Thông tư này cũng không quy định chi phí cụ thể, mà sẽ quy định chung là chi phí quản lý hành chính. Việc sẽ trích bao nhiêu phần trăm từ quỹ bảo vệ môi trường để phục vụ quản lý thì sẽ do Thủ tướng Chính phủ quyết định.

“Có ý kiến lo ngại rằng, hội đồng này có bị quá tải khi có nhiều đơn xin giải ngân hay không?. Chúng tôi cũng đã tính tới chuyện này và dự kiến sẽ phân cấp cho UBND tại các địa phương, hoặc Ủy ban sẽ ủy quyền cho đơn vị nào đó để thực hiện”, ông Hùng cho biết.

Theo ông Hùng, Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn sẽ tiếp tục ghi nhận ý kiến đóng góp của các Hiệp hội và doanh nghiệp để hoàn thiện hơn. Mục đích chung là để hỗ trợ các đơn vị tái chế, xử lý chất thải nhằm bảo vệ môi trường.

Mỹ Dung