Úc mâu thuẫn trong kế hoạch mở cửa trở lại khi đạt tỷ lệ tiêm chủng 70-80%

Tại sao các chính phủ mâu thuẫn với nhau?

Tỷ lệ tiêm chủng gia tăng sẽ cho phép các chính phủ bắt đầu giảm bớt hạn chế nghiêm ngặt về sức khỏe cộng đồng, bao gồm cả việc đóng cửa đất nước. Thế nhưng do không thể loại trừ hoàn toàn vi-rút và là căn bệnh nguy hiểm với mọi đối tượng, việc loại bỏ các hạn chế phòng chống dịch sẽ đem lại rủi ro nhất định như số ca nhiễm gia tăng, số ca bệnh nặng không ngừng phát triển kéo theo lượng người nhập viện và tử vong cao. Một số nhà lãnh đạo tiểu bang và vùng lãnh thổ cũng bày tỏ lo ngại rằng việc tiến tới mở cửa trở lại khi nhiều người trẻ chưa được tiêm chủng có hậu quả khó lường. Bất chấp nhiều ý kiến trái chiều, Scott Morrison tuyên bố vào hôm thứ hai: “tình hình hiện tại phải kết thúc và sẽ chấm dứt khi 70-80% dân số trưởng thành được tiêm chủng”. Nhưng quyết định khi nào và làm thế nào để cởi mở và “sống chung với Covid” hay mức độ lây nhiễm và tử vong mà người Úc sẵn sàng chịu đựng là một câu chuyện khác.

Báo cáo Doherty là gì?

Viện Doherty đã được yêu cầu chuẩn bị một báo cáo đệ trình nội các quốc gia xem xét vào cuối tháng bảy. Mô hình xem xét tỷ lệ tiêm chủng khác nhau trong cộng đồng và các chiến lược tiêm chủng khác nhau sẽ tác động như thế nào đến việc lây truyền vi-rút cũng như mức độ y tế cộng đồng, các biện pháp xã hội cần thiết để quản lý các đợt bùng phát. Báo cáo đã được sửa đổi vào ngày 10 tháng 8, hiện là phiên bản mới nhất trên trang web. Các kịch bản chính được mô hình hóa trong báo cáo ước tính tốc độ và mức độ lan truyền của một đợt bùng phát đơn lẻ liên quan đến 30 cá thể trong dân số Úc tại thời điểm chuyển sang giai đoạn B của kế hoạch quốc gia (đó là khi 70% dân số trưởng thành được tiêm chủng). Hiện các nhà nghiên cứu thực hiện xem xét liệu số trường hợp mắc Covid-19 cao hơn có thay đổi kết luận hiện tại hay không. Bên cạnh đó, có nhiều câu hỏi đặt ra mô hình Doherty đưa ra tỷ lệ tiêm chủng 70% hay 80% có phải là ngày tự do của nước Úc hay không? Câu trả lời là không!

Công trình của Doherty cho thấy khả năng nước Úc gỡ bỏ dần các hạn chế trong quá khứ mà không để lại hậu quả bất lợi đáng kể phụ thuộc vào hai biến số. Một: có bao nhiêu ca bệnh. Hai: nhà nước có khả năng kiểm tra, truy vế, kiểm dịch (TTIQ) các biến thể mới một cách hiệu quả hay không? Doherty chỉ ra nếu TTIQ “hiệu quả một phần” trong đợt bùng phát đè nặng áp lực lên hệ thống y tế công cộng thì những “hạn chế mức độ nhẹ hoặc vừa phải có thể sẽ không đủ để giành lại quyền kiểm soát dịch bệnh, ngay cả khi ở mức độ tiêm chủng bao phủ 70%”. Đồng thời “có lẽ sẽ cần tới đóng cửa dài hạn nhằm hạn chế số lượng nhiễm bệnh và các ổ dịch”.

Thế nhưng nếu TTIQ giữ vững hiệu quả thì mô hình cho thấy khả năng tránh được các đợt bùng phát khi 70% dân số được tiêm chủng bằng cách áp dụng biện pháp can thiệp sức khỏe cộng đồng. Chẳng hạn như hạn chế số người tại một địa điểm công công thay vì hoàn toàn đóng cửa. Nếu TTIQ đạt hiệu quả cao, biện pháp y tế công cộng ở cấp độ thấp là đủ để “kiểm soát ở mức độ tiêm chủng 80%”. Tất nhiên nếu TTIQ không thể theo kịp tốc độ, các can thiệp về sức khỏe cộng đồng sẽ cần phải tăng lên.

Liệu những kết luận này có thay đổi nếu giả định số ca mắc tăng cao hơn hay không? Phía viện Doherty cho biết số trường hợp cao hơn không có khả năng thay đổi cơ bản các điểm hiện tại. Các mô phỏng mô hình Doherty cho thấy dịch bệnh diễn ra như thế nào và nhấn mạnh rằng nếu TTIQ chỉ hiệu quả một phần, ngay cả với tỷ lệ tiêm chủng 70 hoặc 80%, một đợt bùng phát mới chỉ ảnh hưởng đến 30 người sẽ lây lan trong dân số cho đến khi số ca nhiễm mới hàng ngày đạt đỉnh điểm ở mức 35.000 đến 55.000 trong khoảng sáu tháng sau đợt bùng phát ban đầu. Một trận dịch sẽ giống như một đám cháy rừng. Nhưng nếu TTIQ vẫn còn hiệu quả với tỷ lệ tiêm chủng cao, tỷ lệ lân lan sẽ ít hơn.

Mô hình Doherty có phải là lời khuyên phù hợp duy nhất không?

Bộ Ngân khố đã đóng góp đánh giá về các chi phí kinh tế liên quan đến các hạn chế có thể được tổng hợp thành hai kết luật. Một là, kiểm soát biến thể Delta “hiệu quả hơn đáng kể về chi phí” bằng cách duy trì một chiến lược giảm thiểu các ca bệnh và TTIQ tối ưu, thay vì cho phép các mức độ lây truyền cộng đồng cao hơn”. Lý luận này đặt chúng ta vào một thế giới liên tục có những hạn chế mặc dù không phải đóng cửa. Hai là, Bộ Ngân khố triển khai các biện pháp đóng cửa cục bộ, nghiêm ngặt nhằm đối phó  các đợt bùng phát”.

Sau khi 70% người trưởng thành (trên 16 tuổi) được tiêm phòng và“giả sử sự lây lan của Covid-19 được giảm thiểu”, phía bộ hy vọng có thể được ngăn chặn dịch chỉ bằng cách sử dụng các biện pháp hạn chế ở mức độ thấp, không cần phải đóng cửa. Với tỷ lệ tiêm chủng là 70%, cơ quan này cho biết “chiến lược chi phí thấp nhất là sử dụng các biện pháp hạn chế ở mức độ thấp giảm thiểu các trường hợp mắc bệnh, mà không cần đóng cửa tốn kém hơn”. Nếu chiến lược này được tiếp tục với tỷ lệ tiêm chủng trên 80%, bộ ước tính tác động kinh tế sẽ thấp hơn.

Tuy nhiên, hiện nay cảnh báo mới cho thấy việc chấm dứt hạn chế với 80% tiêm chủng có thể gây ra 25.000 ca tử vong ở Úc, gấp 10 lần số người chết được đề cập trong báo cáo của Doherty. Công trình của các nhà nghiên cứu tại ba trường đại học hàng đầu của Úc dự đoán số ca tử vong nhiều hơn 10 lần so với mô hình của Viện Doherty, làm cơ sở cho lộ trình bốn giai đoạn quốc gia. Kế hoạch này đã được nội các quốc gia thông qua vào tháng 7 nhưng có những cách giải thích khác nhau của các nhà lãnh đạo bang và vùng lãnh thổ.

Tiến sĩ Zoë Hyde, một nhà dịch tễ học và đồng tác giả từ Đại học Tây Úc, cảnh báo mô hình mới, vẫn chưa được đánh giá đồng cấp, cho thấy “đơn giản là quá nguy hiểm để coi Covid-19 như bệnh cúm” và rằng Úc nên đạt tỷ lệ tiêm chủng cao hơn trước khi mở cửa. Hyde và các đồng tác giả, Giáo sư Quentin Grafton của Đại học Quốc gia Úc và Giáo sư Tom Kompas của Đại học Melbourne, cả hai nhà kinh tế, đã kêu gọi tỷ lệ tiêm chủng 90% cho tất cả người dân Úc, bao gồm cả trẻ em và tỷ lệ 95% cho các nhóm dân số dễ bị tổn thương, bao gồm người cao tuổi và người Úc bản địa.

TL