Từ thương hiệu máy ảnh vang bóng một thời đến nhà sản xuất dược phẩm tại Mỹ

Ra đời với sứ mệnh tạo ra cuộc cách mạng chụp ảnh toàn cầu

Nhắc tới ngành công nghiệp máy ảnh phim của thế kỷ trước thì không thể không nhắc tới thương hiệu Kodak. Trong gần một thế kỷ, Kodak là biểu tượng cho những thứ tuyệt vời nhất của nước Mỹ, gần như chiếm lĩnh độc quyền thị trường máy ảnh phim. 

Kodak là cái tên nổi tiếng khắp toàn cầu, là niềm tự hào của nước Mỹ. Nói đến máy ảnh, nhiếp ảnh là nói đến Kodak. 

Được George Eastman thành lập vào năm 1888, Kodak ra đời với sứ mệnh tạo ra cuộc cách mạng chụp ảnh toàn cầu.

“Eastman muốn máy ảnh trở thành một thứ phổ cập và dễ dùng như bút chì vậy. Chiến lược kinh doanh của ông ấy là nói với khách hàng rằng: ‘Bạn chỉ cần bấm nút, phần còn lại để chúng tôi lo’”, Matty Latteson, cựu phó chủ tịch của Eastmand Kodak, cho biết. 

"Phần còn lại" đó của Kodak là chiến lược kinh doanh cực kỳ hiệu quả. Trong 40-50 năm đầu thế kỷ 20, Kodak bắt đầu chiếm lĩnh thị trường với việc thâu tóm hàng loạt công ty nhỏ và thống trị cả thị trường máy ảnh cũng như thị trường phim dùng cho máy ảnh. 

Theo Matty Latteson, một trong những lý do khiến Kodak trở nên quyền lực là nhà lập Eastman biết cách vừa bán máy ảnh với mức giá rẻ vừa tặng không máy ảnh bởi vì công ty đã kiếm đủ tiền từ việc bán phim và xử lý hình ảnh. 

Trong phần lớn thế kỷ 20, mọi sản phẩm của Kodak từ các máy ảnh như Brownie, Instamatic, cho tới các loại phim như Kodachrome, Ektachrome, đều trở thành "bom tấn". Thương hiệu Kodak thậm chí tấn công lấn sâu vào cả nền văn hóa âm nhạc. 

Theo CNBC, khi đó, Kodak không chỉ thành công trong lĩnh vực sản xuất phim và máy ảnh, mà họ chính là cả ngành công nghiệp phim và máy ảnh. Vào giữa những năm 1970, Kodak nắm giữ 95% thị phần thị trường phim và 85% thị phần thị trường máy ảnh tại Mỹ. Thời điểm những năm 1980, Kodak có tới 150.000 nhân viên, nằm trong top 50 công ty trong danh sách Fortune 500 doanh nghiệp lớn nhất tại Mỹ.

Kodak là thương hiệu mà bất kỳ ai cũng biết. Khi đó, Kodak không chỉ kinh doanh máy ảnh và phim. Với những hóa chất sử dụng trong sản xuất phim, họ cũng phát triển máy phân tích máu, máy chụp x-quang, dược phẩm và máy photocopy. 

Tuy nhiên, thời điểm đó, điều mà Kodak không biết là một kỹ sư của công ty đã phát minh ra một thứ mà sau này đặt dấu chấm hết cho thương hiệu biểu tượng nước Mỹ này. Steven Sasson, kỹ sư của Kodak, là người đã phát minh ra một nguyên mẫu mà sau này trở thành máy ảnh kỹ thuật số. Khi đó, ai cũng cho rằng đây là thứ không khả thi và Kodak cũng đinh ninh rằng họ sẽ tiếp tục kinh doanh máy ảnh phim trong nhiều thập kỷ nữa. Đại gia máy ảnh này không mấy lo lắng về cơn lốc cạnh tranh mang tính sống còn mang tên máy ảnh kỹ thuật số và tin rằng mình có rất nhiều thời gian để chuẩn bị.

Bước lùi của thương hiệu máy ảnh một thời

Tới đầu những năm 1980, nhận ra sự dịch chuyển này, Kodak thành lập các cơ sở đào tạo nội bộ và đưa các kỹ sư hóa học của mình tới đó để đào tạo họ trở thành những kỹ sư điện tử. Nhưng chiến lược này bị nhiều người chỉ trích và bị xem là vô nghĩa bởi vì nếu nhìn vào báo cáo tài chính của công ty, người ta sẽ đặt câu hỏi là "tại sao phải làm vậy". Khi đó, Kodak vẫn đang có lãi.

Tới đầu những năm 1980, nhận ra sự dịch chuyển này, Kodak thành lập các cơ sở đào tạo nội bộ và đưa các kỹ sư hóa học của mình tới đó để đào tạo họ trở thành những kỹ sư điện tử. Nhưng chiến lược này bị nhiều người chỉ trích và bị xem là vô nghĩa bởi vì nếu nhìn vào báo cáo tài chính của công ty, người ta sẽ đặt câu hỏi là "tại sao phải làm vậy". Khi đó, Kodak vẫn đang có lãi.

Vào những năm 1990, Kodak dồn tổng lực chuyển đổi sang máy ảnh kỹ thuật số. CEO Georg Fischer, người điều hành Kodak từ năm 1993-1999, đầu tư 2 tỷ USD vào nghiên cứu và phát triển công nghệ kỹ thuật số. Tuy nhiên, mọi nỗ lực của Kodak khi đó đều đã quá muộn. Những sản phẩm mới của công ty như máy ảnh DCS 100 hay CD ảnh đều nhanh chóng trở nên lỗi thời bởi sự phát triển quá mạnh của ổ đĩa cứng. DC 20, một máy ảnh có mức giá khá rẻ của Kodak, bị đánh giá là chụp ảnh quá xấu. Còn phát minh máy ảnh phim dạng đĩa của Kodak thậm chí trở thành thảm họa khi cho ra những tấm ảnh phim nhỏ và xấu xí.

Những năm 1990 là thời điểm Kodak bắt đầu quay sang các lĩnh vực kinh doanh khác để có tiền trả nợ. Công ty đã phải bán toàn bộ mảng kinh doanh hình ảnh, mảng máy in kỹ thuật số, máy photocopy và đưa mảng kinh doanh hóa phẩm thành Eastman Chemical. 

Sang đầu thế kỷ 21, năm 2003, dưới thời tân CEO Antonio Pérez, người từng làm việc cho Hewlett Packard, một lần nữa Kodak tuyên bố muốn trở thành công ty dẫn dầu trên thị trường máy ảnh kỹ thuật số. 

“Kodak đã trở lại. Chúng tôi sẽ biến máy ảnh kỹ thuật số trở thành thứ mà mọi người đều mơ ước”, Antonio Pérez tuyên bố.

Tuy nhiên, một lần nữa Kodak lại đi vào vết xe đổ của chính mình khi không thể theo kịp công nghệ mới. Thất bại trong lần hai thử sức với lĩnh vực máy ảnh kỹ thuật số, ngày 19/1/2012, Kodak đệ đơn xin bảo hộ phá sản và bắt đầu quá trình tái cấu trúc. Đây là thời điểm Kodak chấm dứt thương hiệu máy ảnh phim Kodak và bắt đầu chuyển sang nhiều lĩnh vực mới. 

Cứu cánh bằng sản xuất dược phẩm

Đầu năm 2018, Kodak ra mắt tiền kỹ thuật số riêng có tên KodakCoin, cho phép các nhiếp ảnh gia đăng ký các tác phẩm để bán bản quyền. Đó là thời điểm cơn sốt tiền ảo đang nóng hơn bao giờ hết và Kodak trở thành công ty niêm yết đầu tiên có mặt trong lĩnh vực này. Cổ phiếu Kodak lập tức tăng vọt từ 3,1 USD lên 10 USD/cổ phiếu trong phiên giao dịch ngày 9/1/2018 nhưng không kéo dài lâu. Tới đầu năm nay, cổ phiếu này tụt xuống 36,88 xu và có thời điểm chỉ khoảng 2,7 xu/cổ phiếu khoảng tháng 6/2020. Số nhân viên của Kodak đã giảm từ 145.000 nhân viên vào năm 1987 xuống chỉ còn khoảng 4.900 vào đầu năm 2020 và đang tiếp tục giảm.

Thế nhưng đến tháng 7/2020, Eastman Kodak mới được chính phủ Mỹ cấp khoản vay trị giá 765 triệu USD để tăng tốc sản xuất thuốc trong nước, giảm phụ thuộc vào nước ngoài.

CEO Kodak - Jim Continenza cho biết hãng sản xuất máy ảnh nổi tiếng một thời sẽ sản xuất nguyên liệu cho nhiều loại thuốc, trong đó có thuốc sốt rét mà Tổng thống Mỹ Donald Trump từng ca ngợi trong việc điều trị Covid-19. Mỹ cũng muốn giảm dần phụ thuộc nguồn cung vào các nước như Trung Quốc hay Ấn Độ.

Cổ phiếu Kodak đã tăng 200% hôm qua nhờ tin tức này, sau đó tăng tiếp 60% trong phiên giao dịch ngoài giờ. Vốn hóa của hãng từ 115 triệu USD đầu tuần đã lên 347 triệu USD hiện tại.

Khoản vay 765 triệu USD được cấp theo Đạo luật Sản xuất Quốc phòng và được giải ngân bởi Tập đoàn Phát triển Tài chính Quốc tế Mỹ (DFC) - một cơ quan chính phủ đóng vai trò tương tự ngân hàng. Trước đó, Trump đã kích hoạt đạo luật này để tăng tốc sản xuất các thiết bị liên quan đến Covid-19, như máy thở.

Tổng thống Mỹ cũng ca ngợi khoản vay cấp cho Kodak trong một cuộc họp báo hôm qua. "Đây là sự đột phá trong việc mang sản xuất thuốc quay về Mỹ", ông nói. Ông khẳng định Kodak sẽ không chỉ sản xuất thành phần dược phẩm mà còn sản xuất nguyên vật liệu "trung gian cho nhiều loại thuốc với chi phí cạnh tranh, an toàn với môi trường". Hồi tháng 5, Trump cho phép DFC hỗ trợ tài chính cho hoạt động sản xuất các tài nguyên chiến lược trong nước, nhằm chống đại dịch và "củng cố chuỗi cung ứng nội địa".

Khoản vay cho Kodak có các điều khoản tương tự vay thương mại và phải được hoàn trả trong 25 năm, Continenza cho biết. "Chúng tôi có lịch sử rất lâu đời trong ngành hóa học và vật liệu tiên tiến. Khoảng hơn 100 năm", ông nói, khẳng định cơ sở vật chất hiện tại sẽ giúp Kodak thực hiện việc này nhanh chóng.

Việc chuyển hướng kinh doanh sang sản xuất là bước ngoặt với đại gia một thời trong mảng máy ảnh và film.

Continenza kỳ vọng việc sản xuất các thành phần dược phẩm sẽ đóng góp 30 - 40% hoạt động kinh doanh của họ sau này. Họ sẽ tạo thêm 300 việc làm tại Rochester và 30 - 50 việc làm tại Minnesota.