Thứ năm 05/06/2025 10:16
Hotline: 024.355.63.010
Kinh doanh

Mía đường điêu đứng vì đường lậu

12/10/2020 00:00
Khoảng 1 triệu nông dân trồng mía trong cả nước và 40 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh mía đường điêu đứng vì không cạnh tranh nổi với giá đường nhập lậu, tình trạng bảo hộ trá hình, gian lận thương mại...

Trong năm 2019, ước tính lượng đường lậu về Việt Nam lên tới 800.000 tấn nhưng theo số liệu của Tổng cục Hải quan, từ năm 2018 đến nay, các cơ quan chức năng mới chỉ bắt giữ được vỏn vẹn 3.000 tấn.

Doanh nghiệp, nông dân cùng “chết”

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, niên vụ 2018-2019, các nhà máy đường sản xuất được 1.173.933 tấn đường, thấp hơn so với niên vụ 2017- 2018 (đạt 1.476.500 tấn).

Giá mua mía của các nhà máy đường liên tục giảm nhưng sản phẩm vẫn không cạnh tranh được với đường của các nước trong khu vực như Thái Lan, khiến người trồng thua lỗ nặng, một số doanh nghiệp (DN) phải tạm ngừng sản xuất.

Nguyên nhân là do ngành mía đường trong nước đang phải đối mặt trực diện với sự cạnh tranh bất bình đẳng dưới nhiều hình thức gian lận thương mại, trợ cấp, trợ giá, bảo hộ trá hình được tiến hành một cách tinh vi, có hệ thống trên quy mô lớn từ nhiều thập kỷ nay.

Ông Lê Văn Quang, Phó Tổng giám đốc công ty Mía đường Lam Sơn, cho biết niên vụ 2015-2016, khi đường lậu về Việt Nam không nhiều, giá bán đường của các nhà máy ở mức 15.000-16.000 đồng/kg, công ty mua mía của nông dân với giá 1.150.000 đồng/tấn.

Thế nhưng, các năm sau, đường lậu về nhiều, giá bán đường của các nhà máy giảm liên tục, giá mua mía của nông dân cũng giảm theo.

Giá mía giảm còn 1 triệu đồng/tấn, 900.000 đồng/tấn, rồi 800.000 đồng/tấn như niên vụ vừa qua. “Các nhà máy đường đã chuẩn bị cho cạnh tranh hơn 10 năm qua bằng đổi mới công nghệ, đầu tư vùng nguyên liệu, tận dụng bã mía phát điện, làm phân bón... để giảm giá thành. Đến nay, giá thành đường của Việt Nam không cao hơn so với Thái Lan nhiều, nhưng chúng tôi không thể cạnh tranh với đường lậu được”, ông Quang chia sẻ.

Đường lậu từ Thái Lan đã gây tổn thất cho ngành mía đường Việt Nam trong thời gian dài và nghiêm trọng. Bằng chứng là trong hơn 2 năm nay, tổng diện tích mía nguyên liệu đã giảm khoảng 30 - 60% so với trước. Việc thiếu mía nguyên liệu buộc các nhà máy duy trì sản xuất công suất thấp, thậm chí một số nhà máy phải đóng cửa như nhà máy Hiệp Hòa, Kiên Giang, Cà Mau và NIVL.

Thống kê cho thấy có 17/30 nhà máy đường thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu và 1/3 các nhà máy đường Việt Nam đóng cửa, nhiều cánh đồng mía bỏ hoang vì thua lỗ.

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, chi phí đầu tư mỗi 1.000m2 mía khoảng 7 triệu đồng nhưng chỉ thu được khoảng 3 - 4 triệu đồng khiến nông dân nợ ngân hàng rất nhiều, một số vùng thua lỗ nặng, nông dân phải bỏ ruộng vì càng đầu tư càng lỗ. Nhiều hộ dân chuyển sang trồng cây khác hoặc nuôi trồng thủy sản, nhưng việc này cũng không đơn giản.

Năng suất mía hiện nay của Việt Nam đang là 70 tấn/ha, trong khi ở Thái Lan với điều kiện tốt hơn nhiều, thậm chí còn được nhà nước hỗ trợ chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng mía nhưng cũng chỉ đạt được 72 - 75 tấn/ha.

Đáng chú ý, theo lộ trình cam kết của Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN từ ngày 1/1/2020, mặt hàng đường từ các nước trong khối ASEAN vào Việt Nam sẽ được xóa bỏ hạn ngạch nhập khẩu, với thuế suất nhập khẩu chỉ 5%. Trong bối cảnh ngành mía đường đang chịu nhiều sức ép từ tình trạng gian lận thương mại, buôn lậu đường ngày càng gia tăng và khó kiểm soát, việc này sẽ càng tạo ra những áp lực rất lớn đối với ngành mía đường.

Mia-duong-dieu-dung-vi-duong-l-6254-6842
Ngành mía đường đang đứng trước khó khăn vì đường nhập lậu

“Đường đi” tinh vi của đường nhập lậu

Đánh giá về tình trạng buôn lậu đường, ông Nguyễn Văn Cẩn, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, cho rằng tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép mặt hàng đường qua biên giới phức tạp và có xu hướng tăng.

Đường nhập lậu vào Việt Nam chủ yếu xuất phát từ Thái Lan, qua Campuchia vào biên giới các tỉnh Tây Nam rồi đưa vào thị trường tiêu thụ.

Đặc biệt, khi bị lực lượng chống buôn lậu phát hiện bắt giữ, các đối tượng chống trả quyết liệt, vứt hàng bỏ chạy hoặc cho người giám sát cơ quan chức năng hoặc sử dụng bộ hồ sơ mua đấu giá đường hợp pháp để hợp thức hóa hàng lậu nhằm đối phó với các lực lượng chức năng. Vì vậy, việc bắt giữ, xử lý các đối tượng vi phạm hết sức khó khăn.

Một trong những thủ đoạn mà các đối tượng buôn lậu và gian lận thương mại đường nhập lậu sử dụng phổ biến là thực hiện các hoạt động sản xuất, sang chiết, phối trộn đóng gói, sau công đoạn đóng bao mới, đường nhập lậu sẽ biến thành đường nội địa đem đi tiêu thụ hoặc tham gia đấu giá đường.

“Buôn lậu đường sẽ đưa giá thầu rất cao mà không ai có thể cạnh tranh được từ những đợt thanh lý hàng buôn lậu, sau đó sử dụng hồ sơ đó quay vòng cả năm cho các lô đường nhập lậu khác; đưa bao bì in trong nước, đem sang bao ở nước ngoài, (thường là Campuchia), sau đó cho đường lậu khoác bao bì Việt Nam rồi ung dung nhập về”, ông Cẩn cho hay.

Cũng theo đại diện Tổng cục Hải quan, đường nhập lậu đã có nhãn mác Việt Nam và nếu không bắt được quả tang trên biên giới, một khi đã đưa vào kho rồi thì rất khó chứng minh có phải đường nhập lậu hay không.

Đáng lưu ý, lượng đường nhập lậu rất lớn trong khi số vụ bắt giữ và xử lý chưa tương xứng với thực tế. Nhiều vụ bắt giữ xong thả ra, các đối tượng buôn lậu lại “núp bóng” để buôn lậu tiếp. Bên cạnh đó là việc thực thi trách nhiệm của một số cơ quan chức năng ở địa phương thiếu nghiêm túc, thậm chí có tình trạng tiếp tay cho buôn lậu đường.

“Vẫn có một số hiện tượng buông lỏng quản lý, có sự tiếp tay của chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng, đặc biệt trên các tuyến An Giang, Long An, Tây Ninh, một phần Quảng Trị”, ông Cẩn nói. Đồng thời cho biết trong thời gian tới, Ban chỉ đạo 389 sẽ có các kế hoạch chuyên đề, chuyên án làm mẫu xử lý trách nhiệm từng khâu, từng cấp.

Để cứu hàng triệu nông dân trồng mía và các DN sản xuất mía đường, bên cạnh việc siết chặt quản lý đường lậu thẩm thấu vào trong nước, ông Phạm Quốc Doanh, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho rằng: “Cần cơ cấu lại giá mía nguyên liệu theo nguyên tắc chia sẻ lợi ích giữa nhà máy, công ty với nông dân tỷ lệ 70/30. Giá 1 tấn mía nguyên liệu tương đương 70kg đường với giá đường chưa có thuế VAT tại thời điểm ở cửa nhà máy. Cơ cấu lại công nghiệp chế biến đường theo hướng đa dạng hóa sản phẩm, hình thành chuỗi giá trị sản phẩm nhằm giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, đủ khả năng cạnh tranh; phấn đấu giá thành đường dưới 10.000 đồng/kg”.

Huyền Anh

Tin bài khác
Nhiều hàng quán từ chối chuyển khoản vì lo ngại chính sách thuế mới

Nhiều hàng quán từ chối chuyển khoản vì lo ngại chính sách thuế mới

Người tiêu dùng bất ngờ khi hàng loạt hàng quán dừng nhận chuyển khoản do lo sợ bị áp thuế mới, gây đảo lộn thói quen chi tiêu thường ngày.
Doanh nghiệp F&B chạy đua ‘xanh hóa’: Chuyển đổi hay bị bỏ lại phía sau?

Doanh nghiệp F&B chạy đua ‘xanh hóa’: Chuyển đổi hay bị bỏ lại phía sau?

Sức ép từ người tiêu dùng, nhà đầu tư và các quy chuẩn quốc tế buộc doanh nghiệp F&B Việt phải xanh hóa mô hình kinh doanh nếu không muốn tự đánh mất vị thế.
Gỗ dán Việt Nam tiếp tục bị điều tra: Doanh nghiệp đối phó thế nào?

Gỗ dán Việt Nam tiếp tục bị điều tra: Doanh nghiệp đối phó thế nào?

Việc Mỹ mở rộng điều tra lẩn tránh thuế với gỗ dán từ Việt Nam khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại chuỗi cung ứng bị đứt gãy, vì vậy đang nỗ lực tìm lối đi thích ứng.
Ngành thép hậu khủng hoảng: Hòa Phát, Tôn Hoa Sen đang xoay trục ra sao?

Ngành thép hậu khủng hoảng: Hòa Phát, Tôn Hoa Sen đang xoay trục ra sao?

Sau thời kỳ lao đao vì dư cung, giá giảm và cầu nội địa giảm, các doanh nghiệp thép lớn đang phục hồi tích cực nhờ chiến lược xoay trục và thích ứng kịp thời.
Sầu riêng Việt thoát “án treo”: Trung Quốc chính thức gia hạn Nghị định thư

Sầu riêng Việt thoát “án treo”: Trung Quốc chính thức gia hạn Nghị định thư

Tổng cục Hải quan Trung Quốc tiếp tục cho phép sầu riêng Việt Nam xuất khẩu chính ngạch, không yêu cầu đàm phán lại, không áp biện pháp tạm dừng và tự động gia hạn Nghị định thư đã ký.
Temu, Shein và bài toán giữa hai thị trường: Mỹ khó đi, EU không dễ vào

Temu, Shein và bài toán giữa hai thị trường: Mỹ khó đi, EU không dễ vào

Temu, Shein đang chật vật giữa hai thị trường lớn: Mỹ gia tăng thuế, châu Âu siết chặt các quy định. Dù đối mặt rào cản kép, các nền tảng Trung Quốc vẫn đang tìm cách duy trì sự hiện diện.
Đặt tên hộ kinh doanh: Không còn “lấp lửng” giữa công ty và cá thể

Đặt tên hộ kinh doanh: Không còn “lấp lửng” giữa công ty và cá thể

Một trong những điểm đáng chú ý trong dự thảo Nghị định mới về đăng ký doanh nghiệp do Bộ Tài chính trình Chính phủ là đề xuất siết chặt quy định đặt tên hộ kinh doanh, đặc biệt cấm sử dụng các cụm từ như “công ty”, “doanh nghiệp”, “tập đoàn”, “tổng công ty” trong tên gọi.
Startup Neuralink của Elon Musk nhận thêm 650 triệu USD từ loạt quỹ đầu tư lớn

Startup Neuralink của Elon Musk nhận thêm 650 triệu USD từ loạt quỹ đầu tư lớn

Với số vốn vừa huy động, startup Neuralink của tỷ phú Elon Musk đặt mục tiêu mở rộng quy mô nghiên cứu và phát triển công nghệ cấy ghép thần kinh tiên tiến.
Tháng 5: Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt 6,28 tỷ USD

Tháng 5: Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt 6,28 tỷ USD

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kim ngạch xuất khẩu nông - lâm - thủy sản tháng 5 của Việt Nam ước đạt 6,28 tỷ USD, tăng 19,6% so với cùng kỳ năm trước.
Sầu riêng đông lạnh "xuất ngoại": Mở đường chinh phục thị trường tỷ dân

Sầu riêng đông lạnh "xuất ngoại": Mở đường chinh phục thị trường tỷ dân

Lô sầu riêng đông lạnh của Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong hành trình chinh phục thị trường tỷ dân. Đây được xem là “luồng gió mát” mở ra hướng đi chiến lược cho ngành hàng tỷ đô này trong bối cảnh xuất khẩu sầu riêng tươi còn gặp nhiều rào cản.
Quỹ đầu tư mạo hiểm dùng ngân sách nhà nước: Cú huých cho hệ sinh thái khởi nghiệp

Quỹ đầu tư mạo hiểm dùng ngân sách nhà nước: Cú huých cho hệ sinh thái khởi nghiệp

Quỹ đầu tư mạo hiểm sử dụng ngân sách nhà nước, nếu được triển khai hiệu quả có thể trở thành động lực cốt lõi đưa TP.HCM trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước.
Sầu riêng Việt Nam ‘soán ngôi’ Thái Lan ở Trung Quốc?

Sầu riêng Việt Nam ‘soán ngôi’ Thái Lan ở Trung Quốc?

Thị trường Trung Quốc đang trở thành điểm nóng cạnh tranh giữa các quốc gia Đông Nam Á trong ngành xuất khẩu sầu riêng. Với lợi thế mùa vụ và sản lượng tăng trưởng nhanh, Việt Nam đang bứt tốc, nhưng áp lực từ các đối thủ trong khu vực cũng ngày càng lớn.
Cuộc đua tỷ đô ngành chăn nuôi lợn giữa các đại gia Việt

Cuộc đua tỷ đô ngành chăn nuôi lợn giữa các đại gia Việt

Thịt lợn ngày càng chiếm vị thế lớn trong giỏ tiêu dùng, tạo nên cuộc cạnh tranh đầy sôi động giữa các tập đoàn lớn như Hoàng Anh Gia Lai, Hòa Phát, Thaco, BaF, Dabaco…
Khi AI trở thành “người đồng hành” thân thiết hơn cả sếp

Khi AI trở thành “người đồng hành” thân thiết hơn cả sếp

Một khảo sát mới tiết lộ Gen Z ngày càng tìm đến AI như ChatGPT để tư vấn nghề nghiệp và hỗ trợ cảm xúc, thay vì trò chuyện với quản lý. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai đang dẫn dắt lực lượng lao động trẻ.
Từ ngày 1/6, hộ kinh doanh sẽ phải đóng thuế như thế nào để không bị phạt?

Từ ngày 1/6, hộ kinh doanh sẽ phải đóng thuế như thế nào để không bị phạt?

Ngày 1/6/2025, Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ chính thức có hiệu lực, quy định các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.