Kết nối doanh nghiệp Việt Nam với các tổ chức chứng nhận Halal uy tín

23:55 28/06/2022

“Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm tới việc khai mở và hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia hiệu quả vào thị trường Halal toàn cầu”, Thứ trưởng Phạm Quang Hiệu nhấn mạnh tại Hội nghị “Tăng cường hợp tác quốc tế để phát triển ngành Halal Việt Nam” theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tại Hà Nội.

Lai Châu là tỉnh nằm ở phía Tây Bắc của Việt Nam, với những lợi thế đặc trưng về khí hậu và địa lý, tạo ra các sản phẩm trà đặc trưng, có chất lượng cao. Lai Châu hiện có gần 9 nghìn ha chè với các giống đa dạng như: Chè cổ thụ, Shan tuyết, Kim Tuyên, PH8... tập trung tại các huyện: Than Uyên, Tân Uyên, Tam Đường, thành phố Lai Châu, Phong Thổ, Sìn Hồ; trong đó nhiều diện tích được cấp giấy chứng nhận theo các quy trình kỹ thuật an toàn như: VietGAP, RA.

Hàng năm tỉnh này sản xuất ra gần 10 nghìn tấn sản phẩm trà với nhiều mẫu mã đa dạng như: Trà CTC BOP, trà CTC BP, trà CTC PD, trà CTC PF, trà xanh sao lăn, trà xanh duỗi, trà Ô long, Matcha, Sencha, Đông phương mĩ nhân, Hồng trà,… trong đó có 02 sản phẩm được chứng nhận Halal là: Green Tea và Sencha Tea.

Tuy nhiên, hiện nay, sản phẩm chè Lai Châu xuất khẩu sang các thị trường Trung Đông và Bắc Phi, Nam Á vẫn còn khiêm tốn. 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa. 

Theo các địa phương và doanh nghiệp, nhất là Thanh Hóa, Bắc Giang, khó khăn đối với sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm Halal là sự thiếu thông tin về thị trường, tiêu chuẩn Halal, đồng thời chi phí trong đầu tư dây chuyền sản xuất, trang thiết bị để sản xuất sản phẩm Halal hiện tương đối cao. Chúng ta cũng chưa có cơ chế xúc tiến thương mại riêng đối với sản phẩm Halal và đang đứng trước sự cạnh tranh gay gắt từ nhiều nước có cơ cấu xuất khẩu tương đồng...

Điểm nghẽn lớn nhất để xuất khẩu sản phẩm Halal Việt Nam vào thị trường toàn cầu là việc đạt chứng nhận Halal đa dạng, phù hợp với yêu cầu riêng của từng thị trường. Nhiều sản phẩm của địa phương Việt Nam đã đạt các tiêu chuẩn như OCOP, chứng nhận nông nghiệp hữu cơ... nhưng chưa có chứng nhận Halal. Hơn nữa, đối với tổ chức chứng nhận Halal, lãnh đạo và các chuyên gia đánh giá phải theo đạo Hồi... trong khi nguồn nhân lực đáp ứng các tiêu chí này còn rất hạn chế.

Trước tình hình đó, các đại biểu khuyến nghị Việt Nam cần tận dụng tối đa hợp tác và các nguồn lực quốc tế để hỗ trợ phát triển sản phẩm, dịch vụ tham gia sâu hơn vào thị trường Halal toàn cầu và đề xuất khả năng hợp tác giữa Việt Nam và các nước trong lĩnh vực Halal như: thúc đẩy hợp tác song phương và đa phương về phát triển ngành Halal giữa Việt Nam với các đối tác, nhất là các nước Hồi giáo và các nước ASEAN; ký kết các thỏa thuận về công nhận lẫn nhau trong lĩnh vực Halal; tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài để xây dựng các cơ sở sản xuất sản phẩm Halal đạt tiêu chuẩn quốc tế; hỗ trợ kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các tổ chức chứng nhận Halal uy tín và các đối tác trên thế giới...

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Quang Hiệu khẳng định, Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển ngành Halal với vị trí địa lý thuận lợi, có nhiều thế mạnh về nông nghiệp, thực phẩm, du lịch, dịch vụ…; thị trường rộng lớn và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, toàn diện khi tham gia nhiều liên kết kinh tế hàng đầu khu vực, trong đó có các FTA thế hệ mới.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh thông tin thêm, nhiều nông sản của Việt Nam đã đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, phù hợp với yêu cầu chứng nhận Halal và được người Hồi giáo ưa chuộng.

Mở rộng thị trường xuất khẩu sang các quốc gia Hồi giáo là một hướng đi có tiềm năng của các quốc gia có thế mạnh trong sản xuất và chế biến lương thực, thực phẩm trong đó có Việt Nam.

Để tạo điều kiện giảm thiểu chi phí, thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp vào chuỗi sản xuất, xuất khẩu các mặt hàng Halal thì trung tâm chứng nhận Halal của Việt Nam do cộng đồng Hồi giáo Việt Nam nên theo mô hình doanh nghiệp xã hội, phi thương mại.

Quy định về chứng nhận Halal ở một số quốc gia

Quy định về hoạt động chứng nhận Halal và mô hình tổ chức chứng nhận Halal tùy thuộc vào đặc thù của từng quốc gia nhưng đều có những đặc điểm chung như: Có hội đồng giáo luật là người Hồi giáo, có trình độ am hiểu về luật Hồi giáo; có hội đồng chuyên gia kỹ thuật bao gồm người có trình độ về hoá học, sinh học hoặc liên quan đến thực phẩm; có hội đồng chứng nhận là người Hồi giáo có trình độ về giáo lý, giáo luật và vệ sinh an toàn thực phẩm. Đối với các nước vùng Vịnh có tiêu chuẩn vùng Vịnh bao gồm những hướng dẫn và yêu cầu đối với việc nhập khẩu một loạt các loại lương thực, thực phẩm, thịt và sản phẩm thịt. Ở các quốc gia có Hồi giáo là quốc giáo, việc kiểm soát sự tuân thủ tiêu chuẩn Halal và công nhận các tổ chức chứng nhận Halal ở nước ngoài thuộc chức năng của các cơ quan quản lý nhà nước.

Tại Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), Cơ quan Tiêu chuẩn và Đo lường (ESMA) chịu trách nhiệm về các hoạt động tiêu chuẩn hóa. Một trong những chức năng chính của ESMA là ban hành các tiêu chuẩn/quy chuẩn kỹ thuật của UAE thông qua các Ủy ban kỹ thuật chuyên ngành. ESMA thông qua chương trình kỹ thuật của Ủy ban kỹ thuật về tiêu chuẩn thực phẩm và nông sản. Năm 2015, UAE ban hành tiêu chuẩn thay thế cho tiêu chuẩn GSO 1931: 2009, với yêu cầu chung đối với thực phẩm Halal như: tất cả các loại thực phẩm, những sản phẩm, bộ phận và chất chiết xuất của chúng phải tuân thủ các quy định của Hồi giáo; phải tôn trọng quy tắc Hồi giáo trong tất cả các giai đoạn của chuỗi thức ăn thực phẩm Halal, bao gồm các phụ gia thực phẩm và nguyên liệu được sử dụng để sản xuất, việc đóng gói, ghi nhãn, vận chuyển, phân phối, lưu trữ, trưng bày và dịch vụ thực phẩm Halal; tất cả các sản phẩm không phải Halal phải được tách hoàn toàn khỏi các sản phẩm Halal trong toàn bộ chuỗi thức ăn để đảm bảo không gây nhiễm chéo. Các cơ quan của chính quyền UAE thực hiện tất cả các thủ tục cần thiết để xác minh sự tuân thủ của các sản phẩm với các yêu cầu đặc biệt của sản phẩm Halal và có thể thực hiện các thủ tục phù hợp theo luật pháp các nước khác.

Tại Ai Cập, Tổ chức Tiêu chuẩn và Chất lượng Ai Cập (EOS) là cơ quan quốc gia trực thuộc Bộ Công nghiệp và Thương mại có thẩm quyền về chất lượng, chịu trách nhiệm về tất cả các hoạt động liên quan tiêu chuẩn và đo lường công nghiệp nhằm bảo đảm chất lượng các sản phẩm của Ai Cập, trong đó có các sản phẩm Halal. EOS có nhiều chức năng, trong đó có trách nhiệm việc cấp chứng chỉ Halal, bao gồm cả việc kiểm tra và thanh tra. Năm 2012, Bộ Công nghiệp và Thương mại Ai Cập ban hành Thông tư khẳng định EOS là cơ quan có thẩm quyền duy nhất của Ai Cập trong việc cấp phép các công ty sản xuất sản phẩm Halal. EOS đã thành lập đơn vị chuyên trách trực thuộc phụ trách về lĩnh vực Halal có nhiệm vụ: cung cấp thông tin về ý nghĩa quan trọng của việc cấp chứng chỉ Halal cho các công ty có nhu cầu; cấp chứng chỉ Halal cho các sản phẩm đã đạt yêu cầu; bồi dưỡng, tập huấn về Halal; theo dõi, giám sát và quan hệ đối ngoại liên quan đến vấn đề Halal. Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) có Viện Tiêu chuẩn và Đo lường các quốc gia Hồi giáo (SMIIC) có nhiệm vụ xây dựng các tiêu chuẩn Halal cho sản phẩm sản xuất ở các nước thành viên OIC và hợp tác với các nước ngoài OIC về lĩnh vực tiêu chuẩn Halal. SMIIC xây dựng các tiêu chuẩn mới nhằm thực hiện các tiêu chuẩn hài hòa ở các nước thành viên và loại bỏ các rào cản kỹ thuật trong thương mại nhằm phát triển thương mại giữa các nước trong khối. Phát triển các tiêu chuẩn Halal là một trong những lĩnh vực ưu tiên trong chương trình làm việc của SMIIC, hiện nay SMIIC đang phát triển các tiêu chuẩn thông qua các ủy ban kỹ thuật về thực phẩm Halal, mỹ phẩm Halal, du lịch Halal, chuỗi cung ứng Halal và hệ thống quản lý Halal, với ba tiêu chuẩn cốt lõi là: về thực phẩm Halal, về tổ chức chứng nhận Halal và về công nhận tổ chức chứng nhận Halal. SMIIC cung cấp hướng dẫn cho các nhà sản xuất, cơ quan chứng nhận và cơ quan kiểm định hoạt động trong sản xuất sản phẩm Halal, chứng nhận Halal tại các quốc gia OIC. Ngoài ra, SMIIC còn hợp tác với các nước ngoài OIC, trong đó có các nước ASEAN về lĩnh vực tiêu chuẩn Halal với mong muốn các tiêu chuẩn Halal được áp dụng cho tất cả các nơi trên thế giới. các doanh nghiệp Việt đang bỏ ngỏ thị trường thực phẩm cho người Hồi giáo Nhiều doanh nghiệp Việt đang bỏ ngỏ thị trường thực phẩm cho người Hồi giáo. Tại khu vực ASEAN, tổ chức và hoạt động chứng nhận Halal rất đa dạng, tùy thuộc vào từng quốc gia, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội và tổ chức tư nhân của người Hồi giáo. Hiện nay, nhóm kỹ thuật về thực phẩm Halal của ASEAN thường xuyên họp để thống nhất những quy định về tiêu chuẩn Halal và tổ chức chứng nhận Halal ở khu vực.

Ở Malaysia, Cục Phát triển Hồi giáo Malaysia (JAKIM) là một cơ quan thuộc Chính phủ Malaysia, có chức năng cấp phép chứng nhận Halal cho sản phẩm Hồi giáo khi xuất khẩu hoặc nhập khẩu vào Malaysia. Hiện nay, JAKIM là cơ quan cấp giấy chứng nhận Halal duy nhất tại Malaysia và cũng là cơ quan quản lý nhà nước, giám sát và thực thi các quy định Halal tại Malaysia. Malaysia đã ban hành Tiêu chuẩn Malaysia MS 1500:2009 để áp dụng cho các sản phẩm thực phẩm Halal được kinh doanh tại nước này. Mọi chứng nhận Halal phải được cấp bởi một trung tâm Hồi giáo Malaysia được JAKIM cho phép cấp giấy chứng nhận Halal. Các sản phẩm Halal nước ngoài nhập vào Malaysia phải được JAKIM thừa nhận. JAKIM cũng đã thừa nhận một tổ chức chứng nhận Halal của Việt Nam. Hiện nay, cộng đồng quốc tế đã nhìn nhận Malaysia là một trong những nước dẫn đầu trong ngành công nghiệp Halal bởi vì nước này đưa ra nhiều sáng kiến để xây dựng, phát triển và thúc đẩy các sản phẩm Halal ra thế giới. Tại Singapore, Hội đồng học giả Hồi giáo Singapore (Majlis Ugama Islam Singapura - MUIS) chịu trách nhiệm quản lý về Halal theo sự ủy quyền của Chính phủ Singapore. Singapore quy định mọi loại thịt và các sản phẩm từ thịt phải được cấp chứng nhận Halal bởi một tổ chức Hồi giáo ở nước xuất khẩu và được MUIS chấp thuận. Ở Singapore có 3 cơ quan nhà nước cùng phối hợp với MUIS trong việc giải quyết các vấn đề về Halal gồm: Cục Kiểm soát thực phẩm thuộc Bộ Môi trường, Cục Thú y Nông nghiệp thuộc Bộ Phát triển quốc gia và Cục Tội phạm Thương mại thuộc Bộ Nội vụ. Ở Thái Lan, Hội đồng Hồi giáo Trung ương Thái Lan (CICOT) là đơn vị phụ trách quản lý các vấn đề Halal. CICOT thành lập "Ban kiểm soát Tiêu chuẩn Halal" để xây dựng và ban hành các tiêu chuẩn sản phẩm Halal của quốc gia nhằm đáp ứng các yêu cầu của tiêu chuẩn Halal quốc tế; công nhận hệ thống Halal cho các kiểm toán viên chứng nhận sản phẩm và kiểm soát chất lượng của các dịch vụ Halal. CICOT cũng thành lập “Viện Tiêu chuẩn Halal của Thái Lan” để thực hiện việc thúc đẩy hoạt động học tập và xúc tiến các vấn đề liên quan đến Halal.

Ở Indonesia, trước đây hoạt động chứng nhận Halal và kiểm soát hoạt động chứng nhận Halal do Hội đồng Học giả Hồi giáo Indonesia (MUI) phụ trách. Năm 2014, Indonesia ban hành Luật về Bảo đảm sản phẩm Halal, theo đó Cơ quan Bảo đảm sản phẩm Halal do Bộ trưởng thành lập. Đến nay, Cơ quan Bảo đảm sản phẩm Halal đã được Bộ Tôn giáo thành lập, có nhiệm vụ chứng nhận Halal và quản lý nhà nước đối với hoạt động chứng nhận Halal ở Indonesia thay vì MUI như trước đây. Luật về Bảo đảm sản phẩm Halal cũng yêu cầu từ 17/10/2019, tất cả các sản phẩm được nhập khẩu, phân phối và kinh doanh trên lãnh thổ Indonesia phải được chứng nhận Halal.

An Nguyên (t/h)