Myanmar vẫn là một trong những nền kinh tế kém phát triển nhất thế giới, theo phân cấp của Liên hợp quốc. Nhưng sự chuyển đổi dần dần sang nền dân chủ đã làm dấy lên hy vọng rằng đất nước này sẽ sớm trỗi dậy giống như nhiều quốc gia cùng khu vực Đông Nam Á khác. Điển hình như Singapore, nơi có nguồn đầu tư trực tiếp lớn nhất, đến Nhật Bản, nơi hỗ trợ một khu công nghiệp lớn, các nhà đầu tư quốc tế đã đặt cược vào tương lai của đất nước.
Bây giờ, tương lai đó có vẻ là sương mù. Nhiều công nhân hoặc đang tham gia các cuộc biểu tình phản đối chính quyền hoặc đã bỏ chạy về quê khi chính quyền đàn áp, làm gián đoạn các hoạt động kinh doanh thường xuyên. Sự hỗn loạn dường như cũng ảnh hưởng đến việc ngăn chặn lại dịch Covid-19 và làm tăng tăng những lo ngại về sự phục hồi của đất nước sau đại dịch.
Tờ Nikkei Asian Review gần đây đã chỉ ra 5 dấu hiệu cho thấy nguy cơ lớn với nền kinh tế Myanmar sau vụ chính biến vừa qua
Chỉ số hoạt động của nhà máy đạt mức thấp kỷ lục
Theo IHS Markit tổng hợp, chỉ số quản lý thu mua hàng hóa (PMI) của Myanmar, đã giảm xuống 27,7 trong tháng Hai, giảm so với chỉ số là 47,8 trong tháng 1.Chỉ số hoạt động của các nhà máy cũng đã mất mốc 50 và chạm mức thấp nhất kể từ khi bắt đầu khảo sát vào năm 2016.
Cuộc khảo sát PMI dựa trên những thay đổi trong sản lượng, đơn đặt hàng mới và các điều kiện kinh doanh khác của các doanh nghiệp so với tháng trước. Chỉ số PMI dưới 50 cho thấy, hoạt động bị thu hẹp.
Khoảng 70% số doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết, các hoạt động của nhà máy buộc phải tạm dừng khiến sản lượng giảm trong tháng 2/2021.
Nhà kinh tế học Shreeya Patel của IHS Markit cho biết: "Sau sự sụt giảm do Covid-19 năm 2020, Myanmar đã chứng kiến các tín hiệu phục hồi trong vài tháng qua. Tuy nhiên, những diễn biến chính trị mới đây đã 'thổi bay' những tín hiệu này".
Số doanh nghiệp đăng ký kinh doanh mới giảm 86%
Chỉ có 188 doanh nghiệp mới được đăng ký thành lập tại Myanmar vào tháng 2, giảm mạnh so với con số 1.373 vào tháng 1 và 1.298 vào tháng 2/2020, theo Tổng cục Đầu tư và Quản lý Công ty Myanmar. Mức giảm 86% phản ánh sự mất niềm tin của nhà đầu tư trong bối cảnh bất ổn chính trị.
Linda Liu, chuyên gia kinh tế tại Maybank Kim Eng Singapore nhận định sự suy giảm trong chỉ số PMI và niềm tin kinh doanh ở Myanmar sẽ chỉ tác động rất hạn chế đến các nền kinh tế khác trong khu vực. Nguyên nhân là do quy mô kinh tế Myanmar mới chỉ đóng góp khoảng 2% vào tổng GDP các quốc gia Đông Nam Á. Tuy nhiên, bà Linda Liu cảnh báo ảnh hưởng trực tiếp có thể đánh vào các doanh nghiệp cụ thể, những doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp hoặc tiếp xúc trực tiếp với hoạt động kinh doanh ở Myanmar.
Một trong những ngành công nghiệp cốt lõi của Myanmar là sản xuất hàng may mặc, cung cấp cho các thương hiệu thời trang nổi tiếng toàn cầu.
Thương hiệu H&M của Thụy Điển hôm 8/3 đã phải tạm dừng đặt hàng mới với các nhà cung cấp Myanmar, với lý do bất ổn xã hội, theo nguồn tin của Reuters. Hay Toyota Motors cũng hoãn một buổi ra mắt dự án nhà máy đáng lẽ diễn ra hồi tháng 2 vừa qua. Tập đoàn Sembcorp Industries của Singapore có kế hoạch phát triển một khu công nghiệp ở Yangon, nhưng hồi cuối tháng 2, CEO Wong Kim Yin đã tuyên bố sẽ đợi đến khi tình hình ổn định trở lại trước khi có động thái tiếp theo liên quan đến khu công nghiệp này.
Vốn đầu tư cạn kiệt
Theo cơ sở dữ liệu khởi nghiệp Crunchbase của Mỹ, kể từ đầu tháng 3/2021, các công ty khởi nghiệp ở Myanmar đã không huy động được dòng vốn mới trong năm nay.
Năm ngoái, Crunchbase đã ghi nhận 4 giao dịch vào tháng 1, 1 giao dịch vào tháng 2 và 2 giao dịch vào tháng 3, huy động được tổng cộng 1 triệu USD.
Theo dữ liệu của DealStreetAsia, vào năm 2020, các công ty khởi nghiệp Myanmar chiếm 2,6% tổng giá trị gây quỹ của Đông Nam Á. Nền kinh tế chỉ mới bắt đầu phát triển các dự án kinh doanh nhằm đuổi theo những doanh nghiệp ở Singapore, Indonesia và Việt Nam.
Cuộc chính biến cũng có nguy cơ bóp nghẹt khoản đầu tư và ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của nền kinh tế kỹ thuật số.
Các nhà phân tích của Moody's nhận định, sự bất ổn chính trị có khả năng hạn chế các khoản FDI mới. Nhiều nhà đầu tư thậm chí có khả năng rút lại các khoản đầu tư hiện có, nhất là ở những nơi có liên hệ với quân đội.
"Bất ổn càng kéo dài, thiệt hại đầu tư càng lớn", các chuyên gia nhấn mạnh.
Khối lượng giao dịch trên sàn chứng khoán Yangon giảm 60%
Thị trường chứng khoán non trẻ của Myanmar - nơi hiện chỉ có sáu cổ phiếu được niêm yết - cũng phải đối mặt với những bất ổn khi giao dịch đột ngột bị tạm dừng trong hai ngày 1-2/2, ngay sau cuộc đảo chính. Trong 23 ngày giao dịch từ ngày 3 tháng 2 đến ngày 9 tháng 3, tổng khối lượng giao dịch trên Sàn giao dịch chứng khoán Yangon là 85.436 cổ phiếu, giảm 62% so với 223.475 cổ phiếu giao dịch trong cùng kỳ năm ngoái.
Chỉ số chứng khoán MYANPIX chuẩn cũng lao dốc ngay sau cuộc đảo chính. Hiện tại, nó đang dao động quanh mức 425, so với 443,72 vào cuối tháng 1, trước khi đảo chính diễn ra.
Phản ứng của giới đầu tư đối với các công ty Myanmar niêm yết ở nước ngoài cũng trở nên ngày càng nghiêm trọng. Yoma Strategic Holdings niêm yết tại Singapore đã chứng kiến giá cổ phiếu rớt gần một nửa, từ mức 0,28 SGD vào cuối tháng 1 xuống còn 0,16 SGD trong phiên giao dịch thứ Sáu tuần trước.
Khả năng giải quyết khủng hoảng Covid-19 giảm 90%
Tính đến ngày 16/3, Myanmar đã có 142.000 ca nhiễm Covid-19 và 3.200 ca tử vong. Việc ngăn chặn virus SARS-CoV-2 và thúc đẩy tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 sẽ là chìa khóa quan trọng đối với sự phục hồi kinh tế. Nhưng cuộc chính biến dường như đã làm tổn hại đến năng lực của chính quyền trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng y tế.
Dữ liệu từ Bộ Y tế và Thể thao Myanmar cho thấy, trong 7 ngày đầu tháng 3/2021, số lượt xét nghiệm Covid-19 hàng ngày tại quốc gia này khoảng 1.600 lượt, ít hơn 1/10 so với mức trung bình khoảng 17.000 lượt trước khi diễn ra cuộc chính biến.
Stephane Dujarric, phát ngôn viên của Tổng thư ký Liên hợp quốc quan ngại rằng, năng lực xét nghiệm Covid-19 và kế hoạch tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19 của Myanmar đã bị "ảnh hưởng nghiêm trọng".
L.L
