"Chủ nghĩa dân tộc Vaccine" và hệ lụy

DNHN - Bên cạnh các cụm từ "giãn cách xã hội", "làm phẳng đường cong" (chiến lược y tế công cộng để làm chậm sự lây lan của vi rút SARS-CoV-2 trong đại dịch COVID-19) và "nghỉ phép" (nghỉ việc tạm thời của người lao động do nhu cầu đặc biệt như điều kiện kinh tế toàn xã hội), "chủ nghĩa dân tộc vaccine" trở thành thuật ngữ mới trong hoạt động tiêm chủng.

Chủ nghĩa dân tộc vaccine xảy ra khi các chính phủ ký thỏa thuận với các nhà sản xuất dược phẩm nhằm cung cấp vaccine cho nước mình trước khi phân phối cho các quốc gia khác. Ngay trước khi hàng loạt các loại vaccine Covid-19 được phê duyệt và hoàn thành thử nghiệm lâm sàng trong thời gian gần đây, các quốc gia giàu có như Anh, Mỹ, Nhật Bản và khối châu Âu đã mua sắm vài triệu liều vaccine có sẵn. Bất chấp những tranh cãi chính trị, châu Âu và Hoa Kỳ có xu hướng ưu tiên chương trình vaccine của riêng mình. 

Theo một báo cáo mới được công bố trên Tạp chí Y khoa Anh (BMJ), Mỹ đã đảm bảo 800 triệu liều của ít nhất sáu loại vắc xin đang được phát triển và có khả năng mua thêm khoảng một tỷ liều nữa. Bên cạnh đó, Vương quốc Anh đã mua 340 triệu liều vaccine với tỷ lệ khoảng 5 liều cho mỗi người dân. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã bày tỏ quan ngại và lo ngại rằng những thỏa thuận mua vaccine đơn phương của các nước phát triển sẽ khiến một số vùng nghèo khó trên thế giới không thể tiếp cận tiêm chủng. Tedros Adhanom Ghebreyesus, giám đốc WHO từng chia sẻ với các quốc gia thành viên vào ngày 18 tháng 8 năm ngoái: “Chúng ta cần ngăn chặn chủ nghĩa dân tộc về vaccine. Các nhà lãnh đạo tại nhiều quốc gia mong muốn bảo vệ người dân nước mình trước tiên nhưng nỗ lực ngăn chặn đại dịch phải mang tính tập thể". Mối quan tâm về hiện thực các quốc gia khiêm tốn về kinh tế không được tiếp cận vaccine được đánh giá là vấn đề nghiêm trọng và là trách nhiệm của toàn bộ thế giới bởi đại dịch là vấn nạn toàn cầu kéo theo hệ lụy kinh tế khủng khiếp khiến những nền kinh tế hùng mạnh nhất cũng phải gục ngã.

Chỉ tập trung tiêm chủng cho những quốc gia đã mua phần lớn nguồn cung cấp vaccine đồng nghĩa với tạo điều kiện cho vi-rút sẽ tiếp tục hoành hành ở các quốc gia không có khả năng hoàn thành tiêm chủng. Trong bối cảnh vi rút liên tục biến đổi nhanh chóng và khôn lường, rất khó để kiểm soát sự lây lan tại bất kỳ khu vực nào trên thế giới. Lây nhiễm càng tăng cao càng có nhiều khả năng xuất hiện biến chủng và cuối cùng con người sẽ không bao giờ có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn của dịch bệnh. Hơn thế nữa, các biến chủng cho phép vi rút né tránh phản ứng miễn dịch do tiêm chủng đề ra, có nghĩa là vaccine sẽ trở nên kém hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa bệnh nghiêm trọng trong tương lai.  

Các công ty dược phẩm cho biết để có thể thích ứng và sản xuất vaccine chống lại bất kỳ biến thể mới cần nhiều thời gian vốn rất quý báu trong thời kỳ đại dịch. Không thể chắc chắn về khả năng phòng và chống của vaccine có thể đạt hiệu quả hoàn toàn hay không, đó là lí do tại sao thế giới cần một phản ứng mang tính toàn cầu để có thể đối phó với đại dịch. Do đó, chủ nghĩa dân tộc của vaccine là hết sức thiển cận. Giải pháp thay thế được đưa ra hiện nay là một chương trình vaccine toàn cầu trong đó WHO đặt mục tiêu tăng tốc phát triển thuốc điều trị vaccine Covid-19 thông qua COVAX.

Được thành lập cùng với Liên minh Đổi mới Chuẩn bị sẵn sàng Dịch bệnh (CEPI), chương trình nghị sự của COVAX cung cấp khả năng tiếp cận công bằng và sáng tạo đối với các chẩn đoán, phương pháp điều trị và vaccine COVID-19. Cho đến nay, hơn 170 quốc gia đã đăng ký COVAX, bao gồm cả Anh và Trung Quốc. Trong đó, tất cả các quốc gia là một phần của COVAX và bắt buộc phải tuân theo một kế hoạch phân phối vaccine một cách công bằng nhằm ngăn chặn tình trạng tích trữ tư lợi ở cấp quốc gia. Động thái này giúp đảm bảo ngay cả những nước nghèo nhất cũng có thể tiếp cận với vắc xin trong khi những người giàu nhất vẫn được bảo vệ.

TL