Kinh tế chia sẻ- cơ hội đầu tư cho doanh nghiệp

vụ khác của Rada với nhiều lĩnh vực cụ thể về sửa chữa thiết bị gia đình, xây dựng điện nước, sân bay, vận chuyển đường dài, sửa chữa thiết bị ô tô, xe máy… Sau một năm từ tháng 4/2016 đến 4/2017, hơn 20.000 giao dịch thành công với 56.000 khách hàng, hơn 1.000 nhà cung cấp và 3.500 thợ/đơn vị cung cấp và Rada bắt đầu thu tiền từ các giao dịch thành công hay các ứng dụng giúp việc theo giờ, dọn dẹp vệ sinh nhà cửa của Okiaf,…

Bên cạnh những lợi ích về tiết kiệm chi phí giao dịch, minh bạch hóa thông tin và tăng cơ hội kinh doanh, hiệu quả sử dụng tài sản và đầu tư xã hội; đa dạng hóa việc làm và cải thiện thu nhập cho người lao động, tạo nguồn thu NSNN bổ sung…; thực tế cũng cho thấy cần khắc phục một số thách thức để mô hình kinh tế chia sẻ phát triển lành mạnh ở Việt Nam: Đăng ký ngành nghề và điều kiện kinh doanh; sự cạnh tranh công bằng và quản lý thuế; chất lượng dịch vụ, sản phẩm; thanh toán không biên giới, an toàn lao động, bảo hiểm…; hài hòa lợi ích giữa mô hình kinh tế chia sẻ với kinh doanh truyền thống, giữa người lao động

Được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải đã thực hiện Đề án thí điểm “Triển khai ứng dụng khoa học công nghệ hỗ trợ quản lý và kết nối hoạt động vận tải hành khách theo hợp đồng”.Ngay sau đó, Bộ Giao thông Vận tải đã ban hành “Kế hoạch thí điểm triển khai ứng dụng khoa học công nghệ hỗ trợ quản lý và kết nối hoạt động vận tải hành khách theo hợp đồng” theo Quyết định số 24/QĐ- BGTVT ngày 7/1/2016 cho loại xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi có lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, được cấp phù hiệu xe hợp đồng theo đúng quy định tại Nghị định 86/2014/ NĐ-CP và Thông tư số 63/2014/ TT-BGTVT với thời gian thí điểm là 2 năm (từ tháng 1/2016 đến tháng 1/2018) tại 5 tỉnh, thành phố lớn, bao gồm: Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Quảng Ninh.

Nhìn chung, hầu hết văn bản pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể liên quan đến kinh tế chia sẻ như trong Luật Đầu tư năm 2014, Luật Doanh nghiệp 2014, và các qui định pháp luật khác như Luật Thuế, Luật Thương mại điện tử (Luật Giao dịch điện tử 2005 và các văn bản hướng dẫn thi hành), các chính sách qui định về nghĩa vụ tài chính và các chính sách khác.

Ngày12 tháng 8 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 999/QĐ-TTg về phê duyệt Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ ở Việt Nam nhằm mục tiêu tạo lập và bảo đảm môi trường kinh doanh bình đẳng giữa các doanh nghiệp kinh doanh theo mô hình kinh tế chia sẻ và kinh tế truyền thống; đảm bảo quyền lợi, trách nhiệm và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia mô hình kinh tế chia sẻ bao gồm người cung cấp dịch vụ, người sử dụng dịch vụ và doanh nghiệp cung cấp nền tảng; khuyến khích đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số và phát triển nền kinh tế số.

Đề án ra đời là minh chứng cho thấy sự nhanh nhạy trong quản lý Nhà nước và khẳng định quan điểm Chính phủ ủng hộ và có phản ứng chính sách kịp thời thích ứng với xu thế phát triển mới của mô hình kinh tế chia sẻ trong điều kiện phát triển rất nhanh của công nghệ số trên thế giới. Đặc biệt, Chính phủ coi kinh tế chia sẻ là một bộ phận hợp thành trong nền kinh tế, nên xác định rõ quản lý nhà nước cần đảm bảo cho các hoạt động kinh tế hợp pháp được phát triển, trong đó có các hoạt động kinh tế chia sẻ; nhấn mạnh yêu cầu cần thay đổi tư duy và cách thức quản lý nhà nước cho phù hợp với xu thế phát triển của kinh tế số và cách mạng công nghiệp 4.0; nâng cao nhận thức và năng lực của doanh nghiệp, địa phương và người dân về mô hình kinh tế chia sẻ; tạo điều kiện và hỗ trợ các doanh nghiệp truyền thống chuyển đổi hình thức kinh doanh; tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo và đặt doanh nghiệp vào trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo; hỗ trợ các doanh nghiệp công nghệ trong nước phát triển tạo lập các nền tảng số, hỗ trợ chuyển đổi số, số hóa ở cấp độ doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế; thực hiện cơ chế thử nghiệm chính sách mới (dạng sandbox) cho việc triển khai và ứng dụng các công nghệ mới trong mô hình kinh tế chia sẻ.

Đề án cũng xác định những giải pháp quản lý Nhà nước cần thiết, đồng bộ để phát triển kinh tế chia sẻ, nổi bật là: Thực hiện quyền và trách nhiệm của người cung cấp và thụ hưởng dịch vụ, cũng như của doanh nghiệp công nghệ/doanh nghiệp cung cấp nền tảng trong kinh tế chia sẻ; xây dựng và phát triển hệ sinh thái cho kinh doanh, đầu tư theo mô hình kinh tế chia sẻ, với các tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp và các nền tảng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng cho phát triển kinh tế chia sẻ; quy định rõ trách nhiệm giữa các bên trong kinh tế chia sẻ, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc quản lý đối với mô hình kinh doanh này. Tăng cường các giải pháp về thanh tra, kiểm tra quản lý hoạt động thanh toán điện tử đối với việc cung cấp các dịch vụ xuyên biên giới nhằm đảm bảo chủ quyền thanh toán đối với các doanh nghiệp nước ngoài cung cấp dịch vụ xuyên biên giới vào lãnh thổ Việt Nam. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước bảo đảm an ninh mạng, an toàn thông tin, bảo vệ quyền riêng tư của công dân, tổ chức, đảm bảo chủ quyền trên không gian mạng; thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế về mở cửa thị trường dịch vụ (trong đó có dịch vụ Internet) và về thương mại điện tử nhằm khuyến khích các doanh nghiệp và người dân kinh doanh tốt trên nền tảng công nghệ số, vì sự phát triển xã hội ngày càng hiệu quả và bền vững hơn…

TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu: Cách mạng 4.0 sẽ làm thay đổi toàn bộ đời sống kinh tế, từ kinh tế truyền thống, nền tảng, sang thế giới số. Nền kinh tế nói chung đã và đang chuyển đổi mạnh mẽ, chịu ảnh hưởng của kinh tế chia sẻ. Kinh tế số có nhiều quy luật mới, khác biệt. Cần lưu ý đầu vào sản xuất, kinh doanh khác biệt. Hiện dữ liệu quan trọng nhất không còn là tài nguyên, nhân lực, đất đai... mà là data. Ai nắm được data người ấy chiến thắng. Điểm dễ thấy hiện nay là chúng ta không còn nói nhiều đến doanh nghiệp đơn lẻ, doanh nghiệp theo ngành nghề mà là "đám đông công chúng", dù đám đông song tính cá thể hóa rất cao... Để khuyến khích, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trẻ phát triển, cần tư duy, thể chế thích hợp. Vấn đề quan trọng là cần thúc đẩy đổi mới, cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ "người chơi" kinh tế chia sẻ. Nói về kinh tế chia sẻ, hãy làm ba điều. Thứ nhất là một mô hình kinh doanh hiệu quả, thứ hai là hãy làm một mô hình kinh doanh mà chấp nhận một cuộc cạnh tranh với bất kì loại mô hình kinh doanh nào (cũ kỹ, truyền thống, tương lai, hiện tại, sòng phẳng, lành mạnh), thứ ba, hãy giữ vững những điều tốt ban đầu của nó, mà yếu tố kinh doanh rất cần là phát triển bền vững, con người là trung tâm. Đó là văn hóa, tính nhân văn, nhân đạo của cái khai sinh ban đầu của kinh tế chia sẻ.

Chuyên gia Trịnh Minh Anh - Chánh văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế, TBT Tạp chí Hội nhập: Đề án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hơn 1 tháng và có thể nói tất cả loại hình kinh tế Việt Nam đều đã và đang "bước vào" kinh tế chia sẻ, điển hình là kinh doanh vận tải. Nhờ kinh tế chia sẻ, kinh doanh vận tải đã phát triển và phát triển nhanh. Lĩnh vực thứ 2 là du lịch trực tuyến với nhiều loại hình, tuy nhiên lĩnh vực này Nhà nước chưa thu được thuế. Nhiều lĩnh vực khác tương tự....Theo báo cáo mới nhất của Bộ Thông tin Truyền thông, Việt Nam hiện là một trong những nước có kinh tế số phát triển tốc độ nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Nếu như vào năm 2015, doanh thu chỉ có 5 tỷ USD thì đến năm 2019 đã lên tới 19 tỷ USD và dự kiến là 43 tỷ đô la Mỹ năm 2025, như vậy là phát triển rất nhanh. Hiện số người sử dụng Internet ở Việt Nam rất cao (> 60%) và gần như 100% số người sử dụng điện thoại có sử dụng internet... Với đề án Chính phủ, tôi kêu gọi doanh nghiệp hãy mạnh dạn bước chân vào lĩnh vực này bởi vì doanh nghiệp có thể làm bất kì cái gì mà pháp luật không cấm, và các doanh nghiệp truyền thống hãy không ngại cạnh tranh, dám đổi mới để thay đổi chính mình. Bởi vì kinh tế chia sẻ chỉ ra đời khi nền kinh tế gặp khó khăn. Theo tôi, các doanh nghiệp nên mạnh dạn để triển khai loại hình này.

Luật sư Trần Hữu Huỳnh - Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam: Kinh tế số đặt trong cách mạng 4.0, chúng ta nhìn nhận vấn đề này mới biết tiềm năng của nó như thế nào. Cách mạng 4.0 người ta nói rất nhiều nhưng theo cá nhân tôi thì một là thời đại mà chúng ta nói là kinh nghiệm không bằng tư duy, quy mô không bằng tốc độ... Nói về kinh tế số thì phải có sự chia sẻ. Nếu không có sự chia sẻ thì làm gì có sự phát triển. Người dân cũng trực tiếp tham gia vào kinh tế chia sẻ. Nhìn vào Grab và Vinasun thấy sự lúng túng trong nhận diện mô hình kinh doanh mới. Làm sao để vừa nhận diện vừa không phủ nhận truyền thống. Nhà nước phải đảm bảo công bằng, không bỏ rơi loại hình nào, để văn minh, nhân đạo, người kinh doanh được bảo vệ. Ví dụ xe công nghệ, phải xem xét người đi xe có được đảm bảo cao nhất quyền lợi của mình không?. Cần đảm bảo sự bình đẳng của doanh nghiệp trong nền kinh tế số.

Ông Thân Ninh Hoài - TGĐ Công ty CP Công nghệ Internet BBI Việt Nam: Nói thì hữu hình nhưng thực tế kinh tế chia sẻ rất thực tế. Việt Nam đang ở thời điểm vàng, thế hệ vàng, tiềm năng lớn. Nếu Việt Nam không khai thác thì quốc gia khác sẽ "nhảy vào" khai thác. Đôi khi doanh nghiệp như chúng tôi chỉ làm những việc pháp luật không cấm, nhà nước không cấm. BBI đang tận dụng dữ liệu lớn, nơi nào có nhiều khách hàng, chúng tôi sẵn sàng chia sẻ, "nắm lấy". Doanh nghiệp chúng tôi trẻ, rất mong các chuyên gia hỗ trợ giúp đỡ để hạn chế sai sót. Các doanh nghiệp chúng tôi chắc chắn cần hỗ trợ để đi đúng hướng. BBI là doanh nghiệp đón đầu, bước vào nhiều loại hình kinh doanh mới quá, trong khi khách hàng chưa hình dung ra nên gặp khó khăn trong việc tạo dựng niềm tin khách hàng.Theo tôi nhiều doanh nghiệp Việt chưa thực sự sống với ý tưởng, chưa lao tâm khổ tứ để thực hiện ý tưởng của mình. Nếu doanh nghiệp, doanh nhân có những ý tưởng thì hãy nghiêm túc phát triển và chuẩn bị kỹ để thực hiện ý tưởng của mình.

Nguyễn Minh