Xuất khẩu ghẹ Việt Nam “thoát hiểm” tạm thời trước lệnh cấm nhập khẩu vào Mỹ

Quyết định này giúp các doanh nghiệp xuất khẩu ghẹ Việt Nam có thêm thời gian chuẩn bị, duy trì xuất khẩu trong khi chờ đánh giá lại từ Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA/NMFS).

Đây là kết quả sau vụ kiện do Viện Thủy sản Quốc gia Mỹ (NFI), Hiệp hội Nhà hàng Quốc gia Mỹ (NRA) cùng một số doanh nghiệp thủy sản khởi xướng, cáo buộc NOAA/NMFS đã vi phạm thủ tục hành chính khi từ chối công nhận “khả năng so sánh tương đương” về mức độ bảo vệ động vật có vú biển cho 240 nghề cá tại 46 quốc gia – trong đó có Việt Nam.

Theo thỏa thuận đạt được giữa Bộ Tư pháp Mỹ và các bên nguyên đơn, lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Việt Nam, Philippines, Indonesia và Sri Lanka sẽ tạm thời chưa có hiệu lực cho đến khi NMFS hoàn tất quá trình xem xét lại. Trong giai đoạn này, các nước được yêu cầu cung cấp thêm dữ liệu khoa học và kỹ thuật trong vòng 60 ngày – hạn chót dự kiến vào đầu tháng 1/2026. Sau đó, NMFS sẽ có thêm 120 ngày để đánh giá và công bố quyết định cuối cùng.

Ghẹ Việt Nam “thoát hiểm” tạm thời trước lệnh cấm nhập khẩu vào Mỹ

Nhờ thỏa thuận này, các nghề cá khai thác ghẹ của Việt Nam, bao gồm nghề lưới rê và lưới vây (Fishery ID 2988), vẫn được phép xuất khẩu sang Mỹ trong thời gian chờ đợi. Tuy nhiên, đây cũng là “khoảng lặng ngắn” để Việt Nam khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, cung cấp dữ liệu chi tiết về sản lượng bycatch (sản lượng đánh bắt ngoài ý muốn), thông tin về các loài động vật có vú biển bị mắc cạn, kế hoạch bảo tồn – đặc biệt liên quan đến cá heo Irrawaddy – cùng cơ chế thực thi và nguồn lực tài chính cam kết. Tính đầy đủ và minh bạch của bộ hồ sơ sẽ là yếu tố quyết định để Việt Nam được công nhận “tương đương” và duy trì xuất khẩu bền vững sang thị trường Mỹ.

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu ghẹ đạt gần 58 triệu USD, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ năm trước. Dù tốc độ tăng còn khiêm tốn, nhưng xuất khẩu sang các thị trường mới như EU và khối CPTPP đang mở ra dư địa đáng kể cho sản phẩm ghẹ chế biến của Việt Nam.

Riêng tại thị trường Mỹ – vốn chiếm gần 81% tổng kim ngạch xuất khẩu ghẹ – doanh thu đạt hơn 46 triệu USD, tăng 5% so với cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, đà tăng này đã chậm lại so với mức tăng hai con số của năm trước, do giá thành cao, chi phí vận chuyển tăng và nguồn cung cạnh tranh từ Indonesia và Philippines.

Dù vậy, Mỹ vẫn là thị trường trọng điểm, đặc biệt đối với sản phẩm thịt ghẹ hấp chín và ghẹ đóng hộp – những mặt hàng được ưa chuộng trong hệ thống nhà hàng và bán lẻ. Nhu cầu gia tăng dịp lễ hội cuối năm cùng xu hướng tiêu dùng ổn định được kỳ vọng sẽ giúp xuất khẩu ghẹ Việt Nam duy trì đà tăng nhẹ trong quý IV/2025.

Các chuyên gia dự báo, nếu Việt Nam hoàn tất hồ sơ đáp ứng yêu cầu của NMFS và giữ vững chứng nhận “so sánh tương đương”, kim ngạch xuất khẩu ghẹ sang Mỹ có thể tăng 3–5% trong năm 2026. Tuy nhiên, ngành vẫn phải đối mặt với nguy cơ rủi ro từ chính sách thương mại Mỹ, đòi hỏi sự chủ động của doanh nghiệp trong đa dạng hóa thị trường và nâng cao chuẩn mực khai thác bền vững để tránh phụ thuộc quá lớn vào một thị trường duy nhất.