Vì sao cơn bão sắp vào biển Đông mang tên Trà Mi?

Bão số 6 Trà Mi (TRAMI) hình thành tại phía Đông Philippines được dự báo chiều mai ngày 24/10 sẽ đi vào biển Đông.

Quy định về việc đặt tên cho bão

Bão nhiệt đới có thể kéo dài trong một tuần hoặc lâu hơn. Do đó, đôi khi, hai hoặc nhiều cơn bão có thể xảy ra cùng lúc. Để tránh nhầm lẫn, các nhà khí tượng học sẽ đặt tên cho từng cơn bão.

Theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (World Meteorological Organization - WMO), các cơn bão nhiệt đới được đặt tên theo quy tắc ở từng khu vực.

Từ năm 1950, các cơn bão ở Đại Tây Dương và nam bán cầu (Ấn Độ Dương và Nam Thái Bình Dương) được đặt tên nhưng không theo quy tắc cụ thể. Đến năm 1953, các cơn bão nhiệt đới sẽ được đặt tên theo tên nữ giới, sắp xếp theo bảng chữ cái.

Đến năm 1978, tên nam giới được bổ sung vào danh sách và xen kẽ với tên nữ giới. Ví dụ, nếu cơn bão đầu tiên trong năm bắt đầu bằng chữ A - Anne, cơn bão tiếp theo sẽ bắt đầu bằng chữ B - Bernard.

Với riêng khu vực Đại Tây Dương, WMO sử dụng danh sách gồm 21 tên để đặt cho các cơn bão. Tổng cộng, 6 danh sách sẽ được sử dụng luân phiên qua các năm. Theo đó, danh sách tên bão năm 2019 sẽ được sử dụng lại vào năm 2025. Điểm đặc biệt, tên các cơn bão không bắt đầu bằng các chữ cái Q, U, X, Y hoặc Z.

Các quốc gia ở Bắc Ấn Độ Dương bắt đầu sử dụng hệ thống mới để đặt tên cho các cơn bão nhiệt đới từ năm 2020. Những cơn bão được liệt kê theo thứ tự bảng chữ cái, theo từng quốc gia và được đặt bằng những cái tên trung tính.

Quy tắc chung là danh sách đặt tên các cơn bão được đề xuất bởi Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NMHSs). Danh sách này được các cơ quan tương ứng phê duyệt tại các phiên họp hàng năm hoặc hai năm một lần.

Với khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông (trong đó có các cơn bão đổ bộ vào Việt Nam), phần lớn cơn bão được đặt tên theo tên địa danh, động vật hoặc thực vật. Mỗi quốc gia được đặt 10 tên bão, chia thành 5 danh sách và sẽ xoay vòng theo năm.

Danh sách tên bão mới phần lớn là tên các loài hoa, chim, cây cỏ, động vật và thậm chí là tên các món ăn. Có thể kể tới một số tên bão như: Yagi (con dê); Damrey (con voi); Pulasan (một loại trái cây ở Malaysia); Krathon (một loại trái cây ở Thái Lan);...

Một số tên bão khác là tên nhân vật nổi tiếng ở các nước: Wukong (Ngộ Không); Prapiroon (thần mưa ở Thái Lan); Son-Tinh (thần núi ở Việt Nam)...

Cục Khí tượng Nhật Bản (JMA) là một trong 6 Trung tâm Khí tượng Chuyên ngành khu vực thuộc Tổ chức Khí tượng Thế giới. Trung tâm này là cơ quan chịu trách nhiệm dự báo, cảnh báo và đặt tên các cơn bão nhiệt đới hoạt động trên khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương và Biển Đông.

Theo WMO, tên quốc tế của các cơn bão tại Việt Nam được đăng ký bao gồm:

1. SonTinh (Sơn Tinh)

2. Lekima (Lekima)

3. Ba Vi (Ba Vì)

4. Conson (Côn Sơn)

5. Sonca (Sơn Ca)

6. Trami (Trà Mi)

7. Halong (Hạ Long)

8. Vamco (Vàm cỏ)

9. Songda (Sông Đà)

10. Saola (Sao La)

Mỗi năm, khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương có sự xuất hiện của từ 20-23 cơn bão, trong khi chỉ có 140 tên bão, do đó cứ sau trung bình mỗi 6 năm, tên bão sẽ phải lặp lại một lần.

Ví dụ, tên bão Trà Mi từng được đặt cho các cơn bão xuất hiện năm 2018, 2013 và 2006 và xuất hiện lại vào năm 2024.

Việc sử dụng tên riêng, ngắn gọn cũng giúp việc thông báo bằng văn bản hoặc giọng nói diễn ra thuận lợi hơn, nhanh hơn và ít bị lỗi hơn so với phương pháp xác định cơn bão bằng kinh độ, vĩ độ khó nhớ, dài dòng. Những điều này tạo ra lợi thế quan trọng trong việc trao đổi thông tin chi tiết về những cơn bão.

Đặc biệt, tên của những cơn bão có thể bị loại bỏ nếu cơn bão đó gây thiệt hại nặng nề về người và của. Thông thường, trong các cuộc họp thường niên của WMO, những cái tên “phạm” phải điều cấm kỵ này sẽ được loại bỏ và thay thế bằng tên mới.

Một tên bão sẽ bị xóa khỏi danh sách khi cơn bão gây thiệt hại nặng nề. Ví dụ, Hàn Quốc từng đề nghị loại bỏ tên bão Saomai (Việt Nam đề cử) ra khỏi danh sách tên bão vì cơn bão mang tên này đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Hàn Quốc. Việt Nam cũng đã đề nghị bỏ tên bão Chanchu do Hàn Quốc đặt vì đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Việt Nam.

Tính đến tháng 10/2024, tên cơn bão do Việt Nam đề xuất đặt tên trên hệ thống Ủy ban bão và Tổ chức WMO có 10 tên cơn bão bao gồm:

1. SonTinh (Sơn Tinh)

2. CoMay (Cỏ May)

3. Bavi (Ba Vì)

4. LucBinh (Lục Bình)

5. Sonca (Sơn Ca)

6. Trami (Trà Mi)

7. Halong (Hạ Long)

8. BangLang (Bằng Lăng)

9. Songda (Sông Đà)

10. Saola (Sao La)

Tên bão Trà Mi (TRAMI) do Việt Nam đặt có ý nghĩa gì?

Hướng di chuyển của cơn bão Trà Mi ngày 23/10/2024.

Tên “Trà Mi” trong năm 2024 chính là một trong những cái tên được đề xuất từ Việt Nam và khi đến lượt, nó được gán cho cơn bão mới hình thành tại phía Đông Philippines vào sáng sớm ngày 22/10.

Trà Mi là tên một loài hoa. Hoa trà mi còn có tên gọi khác là hoa sơn trà, hoa có tên khoa học là Camellia Japonica, thuộc chi chè. Hoa có nguồn gốc từ vùng Đông Á. Hoa Trà Mi với vẻ đẹp kiêu sa, lộng lẫy chính là biểu tượng của những điều may mắn. Do vậy, hoa này cũng rất có ý nghĩa trong phong thủy. Người ta ví nó như sự giàu sang, phú quý hay sự tài lộc, trường thọ. Tuy nhiên, mỗi màu Trà My sẽ ẩn chứa những ý nghĩa khác nhau.

Mỗi cơn bão đều được gán một mã số (ID) cụ thể, ví dụ như bão Trà Mi có mã số 2420, tức là cơn bão thứ 20 trong năm 2024. Quy trình này giúp phân biệt các cơn bão với nhau, đặc biệt trong các trường hợp có nhiều cơn bão hoạt động cùng lúc trên khu vực.

Theo thống kê, từ năm 2015 đến 2023, có khoảng 7 cơn bão mang tên tiếng Việt từng tồn tại và đi vào Biển Đông. Những cái tên như Vàm Cỏ, Sơn Ca, Sơn Tinh, Côn Sơn, Sao La đều đã để lại dấu ấn trong lịch sử bão tại khu vực này. Đặc biệt, cơn bão Vamco (bão số 13 năm 2020) khi vào Biển Đông đã đạt cường độ mạnh cấp 12, gây ra những thiệt hại lớn cho khu vực.

Theo trung tâm Dự báo Khí tượng Thuỷ văn dự báo, hồi 13 giờ ngày 23/10, cơn bão TRAMI (tiếng việt là Trà Mi), có vị trí tâm ở vào khoảng 16,2 độ Vĩ Bắc; 123,6 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Đông đảo Lu Dông (Phi-líp-pin). Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm bão mạnh cấp 9 (75-88km/h), giật cấp 11. Di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc, tốc độ 15-20km/h.

Từ 72 đến 120 giờ tiếp theo, bão di chuyển chủ yếu theo hướng Tây, mỗi giờ đi được khoảng 15km, sau có khả năng đổi hướng Nam Tây Nam và di chuyển chậm lại.