Thúc đẩy hoạt động đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp

Hội thảo có sự tham dự của Lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương; các doanh nghiệp được Quỹ hỗ trợ giai đoạn vừa qua; các đối tác ngân hàng, tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp sẽ cùng đồng hành với Quỹ trong giai đoạn 2021 – 2025 và các cơ quan báo chí. Về phía Bộ có TS. Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; về phía Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia có GS. TS Hoàng Văn Phong - thành viên Hội đồng Quản lý Quỹ đổi mới về công nghệ Quốc gia, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, TS. Phan Hồng Sơn, thành viên Hội đồng quản lý Quỹ, ông Nguyễn Đình Bình, Giám đốc Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia; về phía Hiệp hội có TS.Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được coi là một trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chủ trương và chiến lược thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia được thể hiện trong nhiều Nghị quyết của Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Chính sách hỗ trợ và thúc đẩy gồm các mục tiêu hỗ trợ vốn cho các hoạt động đổi mới công nghệ; mở rộng hình thức hỗ trợ tài chính cho dự án đổi mới công nghệ; từng bước thực hiện bảo lãnh vay vốn bằng công nghệ cho doanh nghiệp có thể vay vốn từ các ngân hàng thương mại. 

Kinh nghiệm của các quốc gia phát triển có trình độ công nghệ tiên tiến và hiện đại cho thấy, các quỹ đổi mới công nghệ Chính phủ thành lập để tài trợ, hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp thông qua các dự án đổi mới công nghệ dưới hình thức tài trợ, cho vay, hỗ trợ lãi suất vay và bảo lãnh vay vốn. Quỹ đổi mới công nghệ có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hấp thụ và làm chủ công nghệ mới; ứng dụng và phát triển công nghệ hiện đại, đưa công nghệ trở thành phương tiện, công cụ chủ yếu để nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và đặc biệt tạo ra giá trị gia tăng mới cho hàng hóa. Sự phát triển trình độ và năng lực công nghệ của doanh nghiệp đã đưa khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, tạo nền tảng và động lực then chốt cho sự tăng trưởng kinh tế của các quốc gia này. 

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, ông Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ chia sẻ:"Gần đây, vượt qua những khó khăn của đại dịch Covid-19, trong điều kiện kinh tế hiện nay, rất yêu cầu, rất mong muốn các doanh nghiệp tích cực nghiên cứu, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ. Chúng tôi rất mong muốn tham gia mạnh mẽ và định hướng thêm những điều mà Quỹ sẽ hỗ trợ trong thời gian tới. Về phía Bộ, tôi cũng mong muốn ngày có thêm nhiều doanh nghiệp lớn tham gia các hoạt động giải quyết mọi vấn đề kinh tế xã hội của đất nước. Và việc hỗ trợ từ cơ quan quản lý, từ phía Quỹ Đổi mới công nghệ sẽ mang lại nhiều hiệu quả tích cực".

Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia được quy định tại Điều 39 Luật Chuyển giao công nghệ đã được Quốc hội khoá XI, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2006 để hỗ trợ cho doanh nghiệp chuyển giao, đổi mới, hoàn thiện công nghệ được khuyến khích chuyển giao và thúc đẩy việc chuyển giao công nghệ ở nông thôn, miền núi, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.

Tại Nghị định số 133/2008/NĐ-CP ngày 31/12/2008 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật chuyển giao công nghệ đã giao cho Thủ tướng Chính phủ quy định việc thành lập, quản lý, sử dụng Quỹ. Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1342/QĐ-TTg ngày 05/08/2011 về việc thành lập và Quyết định số 1051/QĐ-TTg ngày 03/07/2013 ban hành Điều lệ về Tổ chức và hoạt động của Quỹ. Theo đó, Quỹ được quy định vừa là đơn vị sự nghiệp phục vụ quản lý nhà nước trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, vừa là tổ chức tài chính nhà nước, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, có chức năng cho vay ưu đãi, hỗ trợ lãi suất vay, bảo lãnh để vay vốn, tài trợ cho các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp thực hiện nghiên cứu, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ.

Đánh giá về hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ Quốc gia, tại Hội thảo, TS.Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chia sẻ: "Sự phát triển của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo ở nước ta hiện nay có đóng góp rất lớn của các tổ chức trung gian, trong đó có các Quỹ hỗ trợ tài chính như Quỹ Đổi mới công nghệ Quốc gia. Trong Báo cáo kết quả hoạt động 5 năm của Quỹ cho thấy, nhiệm kỳ vừa qua Quỹ đã xét hỗ trợ được cho 184 ý tưởng do các doanh nghiệp nhỏ và vừa đề xuất với tổng kinh phí khoảng hơn 5.700 tỷ đồng, trong đó hỗ trợ từ Ngân sách nhà nước đạt khoảng 1.670 tỷ đồng và số còn lại là do doanh nghiệp tự đầu tư. Với kết quả này, cộng đồng doanh nghiệp đánh giá rất cao nỗ lực và ý chí quyết tâm của toàn thể Ban Lãnh đạo và cán bộ, công nhân viên Quỹ trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và khai thác có hiệu quả các thành tựu khoa học công nghệ hiện đại, góp phần giúp cải thiện đáng kể năng suất, chất lượng và nguồn thu nhập của cả chủ doanh nghiệp lẫn người lao động".

Để Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia phát triển bứt phá trong nhiệm kỳ tới, ông Thân đã nhấn mạnh một quan điểm hoạt động mà Hiệp hội DNNVV Việt Nam đang hướng tới, đó là: “Đổi mới, cầu thị, hợp tác và thành công”. Với ý nghĩa đó, ông khẳng định, Hiệp hội DNNVV Việt Nam sẽ luôn đồng hành và hỗ trợ Quỹ Đổi mới công nghệ Quốc gia thực hiện thành công các nhiệm vụ đề ra, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp. 

Cũng tại Hội thảo, ông Nguyễn Đình Bình - Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ chia sẻ: " Quỹ chính thức ra mắt và bắt đầu triển khai các hoạt động từ năm 2015. Ngay sau khi đi vào hoạt động, giai đoạn này, Quỹ tập trung ưu tiên tài trợ để thực hiện các nhiệm vụ KH&CN theo đặt hàng của Nhà nước; nhiệm vụ KH&CN có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, chuyển giao các công nghệ cao, công nghệ tiên tiến do tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế đề xuất. Quỹ đã hoàn thiện được bộ máy tổ chức cũng như các văn bản quản lý phục vụ việc triển khai hoạt động của Quỹ".

Sau 5 năm (2015-2020) triển khai thực hiện, Quỹ đã tập trung đẩy mạnh hoạt động tài trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, theo tinh thần phục vụ, lấy doanh nghiệp làm trung tâm và là chủ thể của hoạt động đổi mới công nghệ. Quỹ đã tiếp nhận trên 1.000 ý tưởng đổi mới công nghệ do các doanh nghiệp đề xuất. Các đối tượng được Quỹ xem xét, tài trợ là các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động tại 35 tỉnh, thành phố, tập trung chủ yếu vào: Nông nghiệp (nông nghiệp công nghệ cao, tạo giống cây trồng, vật nuôi, sản xuất thức ăn cho vật nuôi và phân bón cho cây trồng, công nghệ chế biến,...); Công nghiệp (công nghiệp hỗ trợ, điện tử, tự động hóa, an toàn, an ninh mạng, công nghệ Internet vạn vật, phân tích và xử lý dữ liệu lớn, mã nguồn mở, thương mại điện tử, các sản phẩm chủ lực cho thị trường trong nước và xuất khẩu,..); Y - dược (sản xuất vắc-xin, dược liệu, điều trị bệnh,...). Đây cũng chính là các lĩnh vực được ưu tiên đầu tư theo chỉ đạo tại các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và của Chính phủ.

Định hướng giai đoạn 2021 – 2025, nhằm xây dựng Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia tiếp tục phát triển, hoạt động hiệu quả, đóng góp hiệu quả cho các hoạt động ứng dụng, chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ của doanh nghiệp nhằm tạo bứt phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế, ngày 29/01/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 04/2021/QĐ-TTg Ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia. Theo Điều lệ mới, quy mô vốn điều lệ của Quỹ tăng từ 1.000 tỷ đồng lên tối thiểu 2.000 tỷ đồng.

Cũng tại Hội thảo, ông Nguyễn Đình Bình đã đưa ra những giải pháp cho các doanh nghiệp để có thể thúc đẩy đổi mới công nghệ, ông chia sẻ: " Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa nên xem xét việc áp dụng đổi mới công nghệ theo từng giai đoạn. Theo đó, doanh nghiệp có thể phân nhỏ quá trình đầu tư theo chu kỳ kinh doanh hoặc xem xét cải tiến từng công đoạn nhằm giảm sức ép về vốn đầu tư. Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể tăng cường liên kết, hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học để thuận lợi hơn trong nắm bắt tiêu chuẩn, kỹ thuật mới, tiếp cận tri thức và công nghệ mới. Đồng thời, cần chuẩn bị nhân lực có khả năng hấp thụ thành quả tiến bộ công nghệ toàn cầu".

Có thể nói, trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, nguồn nhân lực chất lượng cao cùng với khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành yếu tố đầu vào quan trọng nhất của lực lượng sản xuất hiện đại, là chìa khóa quyết định tốc độ và chất lượng phát triển của các quốc gia và nền kinh tế. 

Bảo Bảo