Nguyên nhân sụt giảm tiền gửi
Theo số liệu Ngân hàng Nhà nước cập nhật đến cuối tháng 1/2024, người dân gửi tiền tại ngân hàng đạt khoảng 6,5 triệu tỷ đồng. Mức này giảm gần 35.000 tỷ so với đầu năm, tương đương hơn 0,5%.
Trước đó, từ cuối năm 2021, dòng tiền này liên tục tăng, bình quân trên 50.000 tỷ đồng mỗi tháng. Với dữ liệu mới từ nhà điều hành, tiền gửi của dân cư lần đầu giảm trong hơn hai năm qua.
Tương tự, doanh nghiệp, tổ chức cũng giảm gửi tiền vào ngân hàng, ở mức 6,67 triệu tỷ tính tới cuối tháng 1. Mức này ít hơn 165.000 tỷ đồng so với đầu năm, tức hạ trên 2,4%.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm dòng tiền gửi của người dân là sự thay đổi trong tâm lý và thói quen tiết kiệm. Trong một thời gian dài, việc gửi tiền vào ngân hàng đã được coi là một cách an toàn và hiệu quả để bảo vệ giá trị tài sản. Tuy nhiên, với sự biến đổi của thị trường tài chính và xu hướng lựa chọn các sản phẩm đầu tư khác, người dân đã chuyển hướng đầu tư vào các lĩnh vực khác như chứng khoán, bất động sản hoặc kinh doanh cá nhân. Điều này dẫn đến sự giảm dần của dòng tiền gửi trong hệ thống ngân hàng.
Thứ hai, lãi suất thấp là một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến sự sụt giảm dòng tiền gửi của người dân. Trong môi trường lãi suất thấp, lợi ích của việc gửi tiền vào ngân hàng giảm đi đáng kể. Người dân có thể tìm kiếm các cơ hội đầu tư khác mang lại lợi nhuận cao hơn, thậm chí có thể vượt qua mức lãi suất gửi tiền. Điều này đã làm cho việc gửi tiền vào ngân hàng ít hấp dẫn hơn đối với một số người dân.
Thêm vào đó, sự phát triển của các công nghệ tài chính mới cũng đã tác động đến sự sụt giảm dòng tiền gửi của người dân. Các dịch vụ tài chính số như ví điện tử, thanh toán trực tuyến và tiền điện tử đã trở thành phổ biến và thuận tiện hơn. Người dân có thể dễ dàng quản lý tài chính và thực hiện các giao dịch mà không cần phải sử dụng dịch vụ ngân hàng truyền thống. Điều này đã làm cho việc giữ tiền mặt trong tài khoản ngân hàng trở nên ít quan trọng hơn đối với một số người dân.
Sự sụt giảm dòng tiền gửi của người dân tại hệ thống ngân hàng có nhiều tác động đáng chú ý. Trước hết, sự giảm dòng tiền gửi có thể ảnh hưởng đến khả năng của ngân hàng cung cấp vốn cho các hoạt động cho vay và hỗ trợ kinh tế. Khi nguồn tiền gửi giảm, ngân hàng có thể gặp khó khăn.
Lãi suất huy động thấp người dân sẽ hạn chế gửi tiền vào ngân hàng
Hiện nay, chúng ta đang chứng kiến một xu hướng lo ngại về sự sụt giảm dòng tiền gửi của người dân tại hệ thống ngân hàng. Điều này đã đặt ra nhiều câu hỏi về nguyên nhân và tác động của hiện tượng này đối với người dân và hệ thống tài chính nói chung.
Chia sẻ về vấn đề này, TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ quốc gia cho rằng, nếu lãi suất huy động ở mức rất thấp, không đủ bù đắp cho trượt giá, người dân sẽ hạn chế gửi tiền vào ngân hàng, mà tìm kiếm kênh đầu tư cho lợi suất cao hơn như bất động sản, vàng, ngoại tệ, chứng khoán… Khi đó, khả năng huy động vốn của các ngân hàng thu hẹp lại và đương nhiên khả năng cho vay thu hẹp lại. Đây chính là bẫy thanh khoản. Thanh khoản hệ thống ngân hàng gặp khó khăn khi kinh tế phục hồi, đầu tư cho sản xuất, kinh doanh tăng lên. Nói tóm lại, không thể hạ lãi suất tiền gửi thêm nữa.
Theo ông Nghĩa, thời điểm này không thể giảm thêm lãi suất tiền gửi nhưng có thể giảm lãi suất cho vay. Thứ nhất, lãi suất cho vay phụ thuộc vào nhu cầu vốn của doanh nghiệp, hộ cá nhân…, trong khi hiện tại, nhu cầu hấp thụ vốn thấp, bị hạn chế bởi sức cầu với hàng hóa, dịch vụ yếu. Đây là yếu tố buộc các ngân hàng cũng phải tính toán việc hạ lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất - kinh doanh. Thứ hai, liên quan đến xu hướng số hoá trong hệ thống ngân hàng. Số hoá giúp giảm nhân lực, phòng giao dịch, chi nhánh…, là “mắt xích” giúp giảm chi phí vận hành của hệ thống ngân hàng mạnh mẽ nhất trên toàn cầu trong vòng gần 10 năm qua.
“Tại Việt Nam, một số ngân hàng Việt đã triển khai số hoá nhưng vẫn trong tình trạng vừa làm vừa thăm dò, vì chưa có khung pháp lý rõ ràng, đặc biệt liên quan đến ngân hàng số. Do chưa số hoá được nhiều nên chi phí hành chính, quản trị, huy động vốn cao dẫn đến chi phí cho vay cao. Đây là “nguồn cơn” để các ngân hàng tập trung tiết giảm chi phí”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.
Nghệ Nhân
