Nếu nhiệm kỳ tổng thống của Biden thành hiện thực thì kinh tế châu Á sẽ thế nào?

Châu Á - Thái Bình Dương đang tự hỏi chiến thắng của ứng cử viên Đảng Dân chủ Joe Biden trong cuộc bầu cử Mỹ ngày 3/11 sẽ có ý nghĩa như thế nào đối với chính sách của Mỹ trong khu vực sau 4 năm của Tổng thống Donald Trump. Nguồn: Nikkei

Nếu ứng cử viên đảng Dân chủ Joe Biden - Phó Tổng thống dưới thời ông Barack Obama chiến thắng trong cuộc bầu cử tới, ông sẽ phải xử lý các tác động địa chấn của Tổng thống Donald Trump đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong suốt 4 năm qua.

Chính quyền Trump đã đưa ra lập trường đối đầu chống lại Trung Quốc về mọi thứ, từ thương mại, công nghệ và đại dịch coronavirus đến Biển Đông và Đài Loan. Trump cũng đã tạo ra căng thẳng với các đồng minh châu Á bằng cách đe dọa giảm lượng quân sự của họ ở Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời xây dựng quan hệ trực tiếp với Triều Tiên - Chủ tịch Kim Jong Un.

Một cuộc chia tách tài chính và công nghệ với Trung Quốc đang được tiến hành, với việc Washington thực hiện các biện pháp trừng phạt đối với một số công ty công nghệ lớn nhất của Trung Quốc như Huawei và TikTok. Ông Biden cũng sẽ thừa hưởng một thỏa thuận thương mại Giai đoạn Một với Trung Quốc, và mối quan hệ thương mại với châu Á bị lung lay bởi việc Tổng thống Trump rút khỏi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương CPTPP.

Tuy nhiên, theo một số nhà phân tích, nhiều chính sách của Mỹ có thể sẽ không thay đổi nếu ứng viên Biden đắc cử. Ví dụ như quan điểm của ông Biden về Trung Quốc có phần giống với Tổng thống Trump hơn là mềm mỏng như người tiền nhiệm Obama trước đó. Qua những chính sách cam kết trong chiến dịch tranh cử, nhiều chuyên gia tin rằng đường lối cứng rắn với Trung Quốc dưới thời Tổng thống Trump sẽ vẫn được tiếp tục kể cả khi vị này đắc cử.

Một container hàng hóa được cẩu tại Cảng Oakland ở California vào ngày 13 tháng 12 năm 2019. Mối quan hệ Mỹ - Trung đã bị đình trệ bởi cuộc chiến thương mại của Trump. Ảnh:  AP

Công nghệ và Trung Quốc

Chiến dịch tranh cử của Biden nói rằng cựu Phó Tổng thống sẽ dẫn dắt Mỹ "giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh cho tương lai chống lại Trung Quốc."

Ông Biden dẫn chứng việc Trung Quốc đã gia tăng đầu tư 30 lần cho khoa học và nghiên cứu trong khoảng 1991-2016, qua đó cam kết sẽ chi mạnh tay cho công nghệ nếu đắc cử. Kế hoạch này của ứng viên Biden bao gồm khoản ngân sách 300 tỷ USD cho các công nghệ mới, từ xe điện cho đến vật liệu mới, công nghệ 5G hay trí thông minh nhân tạo, những lĩnh vực mà Trung Quốc đang nhanh chóng đạt được thành công.

Chiến dịch tranh cử của ông đã đưa ra một số chi tiết cụ thể về các biện pháp mà ông sẽ thực hiện chống lại các công ty công nghệ của Trung Quốc, hoặc thậm chí về việc liệu ông có giữ các lệnh trừng phạt cứng rắn của Trump đối với các công ty trong danh sách đen như Huawei hay không. 

Cựu nhà ngoại giao Kurt Campbell và cố vấn Biden - Jake Sullivan đã viết trong một Tạp chí Ngoại giao năm 2019 rằng Hoa Kỳ cần phải "bảo vệ lợi thế công nghệ của mình khi đối mặt với hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ của Trung Quốc. Theo đó, họ sẽ phải nhắm vào các ngành công nghiệp chính cũng như những mảng kinh tế quan trọng để bảo vệ lợi thế cho Mỹ" - đây chính là điểm mấu chốt trong bế tắc thương mại Mỹ - Trung.

Cả hai cũng ủng hộ "những hạn chế tăng cường đối với dòng đầu tư và thương mại công nghệ 2 chiều giữa Mỹ - Trung" và những hạn chế cũng nên có chọn lọc. Tuy nhiên, họ cảnh báo: "Việc quá lạm dụng các hạn chế công nghệ có thể đẩy các quốc gia khác hướng về Trung Quốc."

Khảo sát của CSIS cho thấy nhiều chuyên gia Mỹ đồng tình việc cấm Huawei tham gia thị trường 5G tại đây

Hoa Kỳ đã hoàn toàn chống lại công nghệ Trung Quốc. Một cuộc khảo sát được công bố vào tháng này bởi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington cho thấy 71% các nhà lãnh đạo cho rằng Mỹ tin rằng Huawei và các công ty Trung Quốc khác nên bị cấm tham gia vào thị trường 5G của Mỹ. Hơn một nửa cho rằng Washington nên cấm tất cả các mặt hàng xuất khẩu sang họ.

Scott Kennedy, cố vấn cấp cao và chủ tịch ủy thác về Kinh doanh và Kinh tế Trung Quốc tại CSIS, cho biết ông mong đợi sự "kết hợp giữa hợp tác và  tạo thêm áp lực ... nhưng sẽ có sự phối hợp tốt hơn nhiều với" các chính phủ khác dưới sự quản lý của Biden.

Biden có thể sử dụng một số chiến thuật mà chính quyền Trump có - chẳng hạn như kiểm soát xuất khẩu và hạn chế đầu tư - nhưng việc thực hiện sẽ rất khác, Kennedy nói.

Ông nói: “Mọi người cần hiểu rằng chính sách của Mỹ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi những gì Trung Quốc làm. "Nếu Trung Quốc tiếp tục các chính sách mà họ đang thực hiện bây giờ ... với kế hoạch 5 năm mới và kế hoạch khoa học và công nghệ trong 15 năm, chiến lược đó sẽ gây ra phản ứng tiêu cực từ Hoa Kỳ và từ các nước khác."

Trump thể hiện lệnh hành pháp của mình rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương tại Nhà Trắng ở Washington vào ngày 23 tháng 1 năm 2017. Ảnh: UPI 

Thương mại giao thương

Biden cho biết ông muốn làm việc với các đồng minh của Mỹ để gây áp lực cùng một lúc lên Bắc Kinh.

Cuộc chiến thương mại của Trump với Trung Quốc đã khiến nền kinh tế toàn cầu thiệt hại hàng tỷ đô la. Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, bất chấp thỏa thuận Giai đoạn một, thuế quan trung bình của Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vẫn ở mức 19,3%, cao hơn sáu lần so với trước khi xung đột bắt đầu vào năm 2018. Mức thuế trung bình của Trung Quốc đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ là 20,3%.

Dưới thười tổng thống Trump, Chính quyền của ông đã tránh làm việc với các đồng minh và các thỏa thuận quốc tế - ông đã rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương, Hiệp định Paris, Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Thỏa thuận hạt nhân Iran và đe dọa rời Tổ chức Thương mại Thế giới và Tổ chức Y tế Thế giới.

Edward Alden, một thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại cho biết: "Tôi nghĩ rằng một chính quyền Biden sẽ tập trung hơn vào vấn đề Trung Quốc và làm việc chặt chẽ hơn với các đồng minh. Biden sẽ thận trọng hơn trong việc sử dụng thuế quan". chuyên buôn bán. "Nhưng nó không có nghĩa là thuế quan có thể được dỡ bỏ ngay lập tức."

Biden đã gọi thỏa thuận Giai đoạn Một của Trump với Bắc Kinh là "trống rỗng", vì nó vẫn chưa giải quyết các hành vi thương mại không công bằng và hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ, theo trang web của chiến dịch Biden. Ông đã cam kết làm việc với các đồng minh của Mỹ để thay đổi hành vi của Trung Quốc.

Thuế đặc biệt áp lên hàng nhập khẩu giữa Mỹ và Trung Quốc

Hầu hết các chuyên gia cho rằng cạnh tranh Mỹ-Trung là không thể tránh khỏi, nhưng cách chính quyền Mỹ xử lý nó là chìa khóa để thúc đẩy những thay đổi tích cực trong mối quan hệ.

Clayton Dube, giám đốc Viện Hoa Kỳ-Trung Quốc tại Đại học Nam California, nói rằng một cách tiếp cận thành công cần phải dựa trên "một khuôn khổ thực tế" và rằng Mỹ không nên "dành nhiều thời gian cho những việc không thể, "chẳng hạn như yêu cầu Trung Quốc thay đổi chính phủ.

Ông nói: Bằng cách làm việc với các đồng minh đáng tin cậy và cho Bắc Kinh thấy rằng "thay đổi cuối cùng có lợi cho Trung Quốc và không thay đổi sẽ gây hại cho Trung Quốc", nhà lãnh đạo Mỹ có nhiều khả năng khiến Bắc Kinh đồng ý với các điều khoản của mình.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chính quyền Biden sẽ ngay lập tức tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương - phiên bản gồm 11 thành viên hiện tại của TPP không có Mỹ - nếu ông thắng cử.

Biden hầu như im lặng về TPP, thay vào đó, ông lập luận về sự cần thiết phải đầu tư trong nước trước khi thực hiện các giao dịch thương mại lớn.

Sự gia tăng thuế quan trong chiến tranh thương mại

Wendy Cutler, cựu phó đại diện thương mại Hoa Kỳ và phó chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á, nói rằng Biden sẽ cần phải xây dựng lại lòng tin ở châu Á và chứng minh rằng Mỹ muốn tham gia vào thương mại. Bà khuyến nghị rằng "các thỏa thuận giữa các ngành" có thể xây dựng thiện chí trong khi "tránh được rất nhiều nhạy cảm trong và ngoài nước." Thương mại kỹ thuật số, sản phẩm y tế và các vấn đề về môi trường và khí hậu có thể là điểm chung cho các giao dịch như vậy.

Biden nói rằng thay vì gợi lại mọi thứ, ông muốn đưa các chuỗi cung ứng quan trọng trở lại Mỹ, chẳng hạn như các sản phẩm y tế, trong bối cảnh Mỹ thiếu thiết bị bảo vệ cá nhân trong giai đoạn đầu của đại dịch. Cutler nói rằng Mỹ có thể làm việc với các đồng minh đáng tin cậy trong CPTPP về vấn đề dễ bị tổn thương của chuỗi cung ứng.