Kỷ nguyên mới cho giá pin ô tô điện sắp bắt đầu

Sau một thập kỷ giảm mạnh do nguồn cung cấp lithium và các nguyên liệu thô khác không đủ đáp ứng nhu cầu, giá pin xe điện không còn nghi ngờ gì nữa sẽ tăng vượt bậc trong năm 2022. Trong khi các công ty khai thác tranh giành từng chút một nhằm tăng sản lượng hiện có và phát triển nguồn cung cấp mới, giá tiêu chuẩn của lithium cacbonat kết thúc năm 2021 ở mức kỷ lục. Tại Trung Quốc, quốc gia sản xuất pin lớn nhất, giá là 261.500 Nhân dân tệ (hơn 41.060 đô la Mỹ) một tấn, cao hơn gấp 5 lần so với tháng 1 năm ngoái. Thành phần được sử dụng làm cực âm – phần đắt nhất của pin cũng tăng vọt: Giá coban hơn gấp đôi kể từ tháng 1/2021 lên 70.208 đô la Mỹ / tấn, trong khi niken tăng 15% lên 20.045 đô.

Giá cả leo thang đang làm xói mòn những thành tựu về công nghệ và hiệu quả trong những năm gần đây. Doanh nghiệp sản xuất ô tô và các bên cung ứng pin đã phát triển pin hiệu hiệu suất cao, tuổi thọ dài trong khi vẫn cố gắng giảm chi phí. Tăng giá cũng là mối đe dọa tiềm ẩn đối với kế hoạch điện khí hóa đầy tham vọng của ngành công nghiệp xe hơi.

Theo Bloomberg NEF, doanh số bán ô tô điện toàn cầu ước tính đạt 5,6 triệu xe vào năm 2021 từ 3,1 triệu xe vào năm 2020, nhờ doanh số bán hàng tăng nhanh ở Trung Quốc. Theo báo cáo tháng 12 của S&P Global, tăng trưởng nhu cầu hơn nữa vào năm 2022 sẽ đồng nghĩa với xuất hiện tình trạng thâm hụt lithium trong năm nay do sử dụng nguyên liệu vượt quá khả năng sản xuất và làm cạn kiệt kho dự trữ.

Báo cáo cũng cho biết, nguồn cung được dự báo sẽ tăng lên 636.000 tấn lithium cacbonat tương đương vào năm 2022, từ mức ước tính 497.000 vào năm 2021. Mặt khác, nhu cầu sẽ tăng cao hơn nữa lên 641.000 tấn, từ mức ước tính 504.000. Gavin Montgomery, Giám đốc nghiên cứu về nguyên liệu sản xuất pin tại Wood Mackenzie, chỉ ra giá lithium khó có thể sụt giảm như các chu kỳ trước: "Chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên giá mới của lithium trong vài năm tới vì tăng trưởng và nhu cầu nguồn hàng này vô cùng mạnh mẽ”. 

Trước mắt, nguồn cung sẽ bị hạn chế trong ngắn hạn. Các nhà sản xuất ở Úc đã đóng cửa các mỏ khai thác vào năm 2020 sau một thời gian giá lao dốc. Đồng thời dịch bệnh kéo dài khiến công ty khó bố trí đủ nhân viên để đưa sản xuất trở lại mức trước Covid-19. Trong khi đó, các doanh nghiệp chế tạo lithium của Trung Quốc sản xuất lithium cacbonat đã bị ảnh hưởng bởi các quy định hạn chế sử dụng điện đột ngột hồi mùa thu. Mặc dù một số hạn chế đã được nới lỏng nhưng dường như người chơi trong ngành vẫn đang gặp khó khăn để bắt kịp.

Đối với coban là thành phần chủ chốt làm ra pin xe điện, gián đoạn đường vận chuyển do tình hình dịch bùng phát và đóng cửa biên giới với châu Phi là nguyên nhân khiến giá tăng vọt. Sự xuất hiện của biến thể Omicron tạo thêm những vết nứt mới trong tuyến đường thương mại chính từ Congo, nơi sản xuất coban qua cảng Durban của Nam Phi đến Trung Quốc. Một nhà kinh doanh lithium ở Nhật Bản chia sẻ rằng họ kỳ vọng giá sẽ duy trì ở mức cao như hiện nay: "Dựa trên mục tiêu xe điện của các nhà sản xuất ô tô, chúng tôi không nghĩ sẽ có đủ nguồn cung nguyên liệu thô". Nhà kinh doanh cho biết thêm rằng các công nghệ mới như pin thể rắn hoàn toàn sẽ cần lượng lithium khổng lồ hơn nữa. 

Bloomberg NEF nhận định, giá pin lithium-ion từng đạt trên 1.200 đô la Mỹ / kilowatt giờ vào năm 2010 nhưng giảm mạnh xuống 132 đô vào năm 2021. Tuy nhiên, công ty ước tính giá trung bình sản phẩm nhiều khả năng tăng lên 135 đô / kilowatt giờ vào năm 2022. Vật liệu catốt thông thường chiếm khoảng 30% tổng chi phí của bộ pin.

Ngành công nghệ xe hơi đối mặt với áp lực ngày càng lớn nhằm đảm bảo có đủ nguồn cung khi toàn cầu chuyển hướng từ động cơ đốt sang ô tô điện. Volkswagen và BMW đặt mục tiêu một nửa doanh số bán xe đến từ xe điện năm 2030. Ford Motor dự kiến ​​40% doanh số bán hàng trên toàn cầu sẽ được điện khí hóa cũng trong năm đó. Thú vị hơn cả là Toyota quyết tâm bán được 3,5 triệu xe điện, tỏ ra không hề kém cạnh so với hai đối thủ.

Các nhà sản xuất pin độc lập cũng đang chạy đua với thời gian, bao gồm CATL, nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới của Trung Quốc. “Công xưởng thế giới” chiếm hơn 65% sản lượng pin toàn cầu và hơn một nửa sản lượng hóa chất lithium khiến không ít người chơi trong ngành công nghiệp xe hơi lo lắng căng thẳng địa chính trị tác động tiêu cực đến hoạt động. Một công ty kinh doanh lithium Nhật Bản khẳng định rằng không quốc gia nào có thể so sánh với Trung Quốc về khả năng cạnh tranh chi phí.

Nhằm tránh các ảnh hưởng địa chính trị, năm 2020, Tesla đã nhanh chân xin cấp quyền chiết xuất lithium từ các mỏ đất sét ở Nevada. Cùng năm, BMW đã ký một thỏa thuận cung cấp coban có thời hạn 5 năm với nhà sản xuất Maroc Managem trong một thỏa thuận trị giá 113 triệu đô la Mỹ. Tháng trước, Volkswagen ký thỏa thuận cung cấp nguồn lithium "không carbon" với Tập đoàn Vulcan cung cấp cho các nhà máy sản xuất pin của hãng. Cùng tháng, nhà sản xuất ô tô Đức đã thông báo thành lập một liên doanh với công ty vật liệu Umicore của Bỉ để nâng cao năng lực sản xuất vật liệu tiền chất và cực âm ở châu Âu. Toyota cho biết, họ đã đảm bảo đủ nguồn cung cấp nguyên liệu pin, bao gồm cả lithium, đủ để đáp ứng nhu cầu cho đến năm 2030 thông qua hợp tác với nhà kinh doanh Toyota Tsusho, trong đó Toyota có cổ phần khoảng 20%.

Sanshiro Fukao, một thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Itochu, cho hay, các nhà sản xuất ô tô coi nguyên liệu thô là "con bài mặc cả" trong các cuộc đàm phán với các nhà sản xuất pin. Hiểu một cách đơn giản, nếu thỏa thuận không thành công, họ chỉ có một lựa chọn duy nhất là mua pin với giá cắt cổ. Trong cuộc đua sản xuất xe điện vốn cao mà giá bán thấp, có lẽ sẽ có rất nhiều người chơi “ngã ngựa”. Tìm kiếm nguồn cung ứng nguyên liệu pin đã sớm trở thành vấn đề cấp thiết trong năm qua. Và việc các nhà sản xuất ô tô có thể đảm bảo nguồn cung hiện nay hay không sẽ quyết định thành bại trong 10 năm tới.

TL