Đông Á phải thích ứng để duy trì lợi thế kinh tế của mình

15:52 14/06/2021

Đối với một công ty đa quốc gia, việc có mặt tại Đông Á đã trở thành một điều cần thiết để thu được lợi ích từ tiềm năng tiêu dùng này. Sự hiện diện đổng đảo của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài tại Trung Quốc - quốc gia sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, chủ yếu là ô tô nội địa - là một ví dụ điển hình.

Dây chuyền sản xuất tại một nhà sản xuất thiết bị điện tử ở Phụ Dương, Trung Quốc, trong ảnh ngày 16/4: Nguồn cung lao động dồi dào và chi phí lao động thấp hơn của Đông Á khiến khu vực này trở thành điểm ngọt cho các khoản đầu tư vào chuỗi giá trị toàn cầu. © Sipa / AP

Dây chuyền sản xuất tại một nhà sản xuất thiết bị điện tử ở Phụ Dương, Trung Quốc, trong ảnh ngày 16/4. Ảnh: Sipa / AP.

Các chuỗi giá trị toàn cầu từ lâu đã hình thành nên xương sống của tăng trưởng kinh tế và thương mại, đặc biệt là ở khu vực Đông Á.

Chi phí sản xuất rẻ hơn do lương nhân công thấp và nguồn nguyên liệu thô dồi dào đã hấp dẫn mạnh mẽ các công ty đa quốc gia phương Tây đang tìm cách thiết lập cơ sở của họ ở nước ngoài.

Được hỗ trợ bởi dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài mạnh mẽ, các nền kinh tế khu vực Đông Á đã chứng kiến ​​tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong vài thập kỷ qua. Các nền kinh tế khác đã cố gắng lặp lại chiến lược tăng trưởng này cho đến khi đại dịch COVID-19 xảy ra.

Một số người cho rằng, đại dịch đánh dấu sự kết thúc của toàn cầu hóa. Các biên giới bị đóng cửa đã khiến nhiều hàng hóa và nguyên liệu thô không được vận chuyển từ Đông Á, đình trệ sản xuất và cắt giảm nguồn cung đến những nơi xa như châu Âu. Sự gián đoạn đối với việc vận chuyển đã làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu.

Do đó, các công ty đã xem xét việc thu hút lại các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài hiện có, hoặc thậm chí hủy bỏ các dự án đã lên kế hoạch, khi họ tìm cách giải quyết các liên kết yếu trong chuỗi cung ứng của mình.

Đối mặt với các đợt lây nhiễm đang trỗi dậy và khả năng đảo chiều đầu tư, hầu hết các nền kinh tế Đông Á dường như đang ở giai đoạn cuối của COVID-19.

Tuy nhiên, các số liệu thống kê về đầu tư vẫn chưa chỉ ra sự di dời toàn bộ chuỗi giá trị toàn cầu ra khỏi Đông Á. Một sự xoay trục đáng kể ra khỏi khu vực cũng khó có thể xảy ra trong vài thập kỷ tới, và có nhiều lý do giải thích cho điều đó.

Thứ nhất, việc nhổ tận gốc và tái tạo các hệ sinh thái chuỗi cung ứng sâu và phức tạp ở Đông Á, vốn đã được củng cố trong hơn ba thập kỷ, sẽ phát sinh chi phí đáng kể và đòi hỏi nguồn lực đáng kể. Quan trọng hơn, việc thiết lập lại chuỗi giá trị toàn cầu hiệu quả sẽ đòi hỏi sự tin tưởng và hiệu quả hoạt động phải được xây dựng giữa các công ty, người mua và nhà cung cấp mới trong một thời gian dài.

Thứ hai, nguồn cung lao động dồi dào và chi phí lao động thấp hơn của Đông Á, cùng với cơ sở hạ tầng hiệu quả và khả năng tiếp cận thị trường cao, khiến khu vực này trở thành điểm hấp dẫn cho các khoản đầu tư vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong khi các đối thủ cạnh tranh châu Phi có thể cung cấp lao động rẻ hơn, trình độ kỹ năng của họ tương đối thấp so với các đối thủ ở Đông Á. Và trong khi các nền kinh tế mới nổi ở châu Âu có thể có cơ sở hạ tầng và kỹ năng lao động tốt hơn, chi phí lao động cao hơn mang lại lợi thế cạnh tranh cho các nền kinh tế Đông Á.

Thứ ba, việc di dời khỏi Đông Á có thể đồng nghĩa với việc bỏ lỡ những cơ hội được cung cấp bởi tầng lớp trung lưu đang tăng nhanh. Sự nổi lên của các nhà máy ở châu Á đã tạo nên khả năng cạnh tranh của khu vực trong lĩnh vực sản xuất. Thu nhập hộ gia đình tăng nhanh ở Đông Á đang dẫn dắt xu hướng mua sắm ở châu Á, nơi sẽ tiếp tục thu hút các công ty đa quốc gia sản xuất hàng hóa trong khu vực để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của tầng lớp trung lưu.

Đến năm 2030, Đông Á có thể chiếm gần một nửa mức tăng trưởng tiêu dùng đô thị toàn cầu. Tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng của Trung Quốc có thể tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ trị giá hơn 10 nghìn tỷ USD mỗi năm, trong khi tầng lớp trung lưu ở Đông Nam Á có thể tăng mạnh lên hơn 160 triệu hộ gia đình.

Đối với một công ty đa quốc gia, việc có mặt tại Đông Á đã trở thành một điều cần thiết để thu được lợi ích từ tiềm năng tiêu dùng này. Sự hiện diện đông đảo của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài tại Trung Quốc - quốc gia sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, chủ yếu là ô tô nội địa - là một ví dụ điển hình.

Xe Mercedes-Benz được trưng bày tại một phòng trưng bày ở Lan Châu, Trung Quốc, trong ảnh vào tháng 4 năm 2019: Việc có mặt ở Đông Á đã trở thành một điều cần thiết để đạt được lợi ích từ tiềm năng của người tiêu dùng. © Imaginechina / AP
Xe Mercedes-Benz được trưng bày tại một phòng trưng bày ở Lan Châu, Trung Quốc, vào tháng 4 năm 2019: Việc có mặt ở Đông Á đã trở thành một điều cần thiết để đạt được lợi ích từ tiềm năng của người tiêu dùng. Ảnh: Imaginechina / AP.

Cuối cùng, sự hấp thụ công nghệ mạnh mẽ và đón nhận chuyển đổi kỹ thuật số của Đông Á là một lợi thế trong một thế giới kỹ thuật số ngày càng phát triển. Ngay cả trước đại dịch, Đông Á đã là quê hương của một số gã khổng lồ công nghệ và chủ sở hữu bằng sáng chế quan trọng. Cùng với dân số trẻ và hiểu biết về công nghệ, nó có vị trí thuận lợi để thu hút và tận dụng các chuỗi giá trị toàn cầu do công nghệ thúc đẩy.

Trong quá trình theo đuổi tăng trưởng, Đông Á không được ngủ quên trên vòng nguyệt quế của mình và phải tiếp tục phát triển. Chi phí lao động thấp sẽ luôn hấp dẫn, nhưng, như đại dịch đã nêu bật, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng có thể vượt trội hơn các cân nhắc về chi phí khi nói đến các chiến lược chuỗi giá trị toàn cầu.

Và trước khi công nghệ gây ra bất kỳ cuộc tranh luận nào về lợi thế chi phí, Đông Á phải nhanh chóng nâng cấp chính mình để duy trì vai trò của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu thời hậu đại dịch - một chuỗi dựa vào hiệu quả, khả năng phục hồi và công nghệ chứ không chỉ dựa vào chi phí.

Các chính phủ phải áp dụng các chính sách có mục tiêu và được thiết kế tốt để thu được lợi ích lâu dài của các chuỗi giá trị toàn cầu. Họ cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, sử dụng bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mạnh mẽ hơn, làm cho số hóa bao trùm và thúc đẩy hội nhập khu vực chặt chẽ hơn, cùng những thứ khác.

Tuy nhiên, thành công sẽ phụ thuộc vào việc hoạch định chính sách chủ động và linh hoạt, và các nhà chức trách phải xây dựng các chiến lược tập trung vào các cơ sở hạ tầng hướng tới mục tiêu Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, khung chính sách chống khủng hoảng linh hoạt hơn và các chính sách bền vững về môi trường.

Chuỗi giá trị toàn cầu sẽ thực sự trải qua những thay đổi đáng kể sau COVID-19. Nhưng Đông Á - với nền tảng kinh tế vĩ mô vững chắc, hệ sinh thái chuỗi cung ứng sâu rộng và khuôn khổ chính sách kỷ luật - sẽ vẫn là một địa điểm phát triển quan trọng.

Bảo Bảo (dịch theo phân tích của Marthe M. Hinojales - một nhà kinh tế học và Vanne Khut - một nhà nghiên cứu tại Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô ASEAN+3 được đăng trên trang tin Nikkei Asia)