Cụm dự án Điện mặt trời Xuân Thiện Ea Súp: Đất sỏi sinh… “chạch vàng”

DNHN - Ngày 15/11/2020, Tập đoàn Xuân Thiện đóng điện thành công trạm biến áp 500kv/1.200MVA tại huyện Ea Súp (tỉnh Đắk Lắk). Cụm nhà máy Điện mặt trời Xuân Thiện EA Súp có công suất 600MW/831MWp, đã chính thức hòa điện lưới điện quốc gia. Đây là cụm nhà máy điện mặt trời lớn nhất Đông Nam Á.

Ánh sáng từ Nghị quyết số 55-NQ-TW

Tháng 2/2020, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 55-NQ-TW về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị đã tạo thêm niềm tin vững vàng cho doanh nghiệp tư nhân mạnh dạn phát triển đầu tư sâu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, giải quyết bài toán phát triển năng lượng bền vững cho Việt Nam trong tương lai. Không chỉ có thế, nhờ có Nghị quyết 55, nhiều vùng đất đai khắc nghiệt, cằn cỗi hàng ngàn năm, nay đã được các nhà đầu tư trong và ngoài nước biến thành nơi sinh lời với những dự án mang tầm vóc quốc gia, tầm vóc khu vực. Trong đó, Cụm dự án Điện mặt trời Xuân Thiện Ea Sup tại tỉnh Đăk Lăk là một trong những điển hình “bắt đất sỏi sinh chạch vàng”.

Huyện Ea Súp có đường biên giới với nước bạn Campuchia. Nơi đây, điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi. Đặc biệt là vào mùa khô, lượng mưa ít, không thuận lợi phát triển nông nghiệp truyền thống mà cần có vốn để đầu tư ứng dụng công nghệ cao mới có thể có hiệu quả. Vì đặc điểm “mưa dễ ngập, nắng thiếu nước” nên Ea súp rất hạn chế điều kiện để phát triển cây công nghiệp. Cây trồng chủ lực của địa phương chỉ là các loại cây nông nghiệp ngắn ngày như mì, bắp, khoai... do đó, đời sống người dân nơi đây khá gian nan, tỷ lệ hộ nghèo còn cao.

Cụm nhà máy Điện mặt trời Xuân Thiện EA Súp (Cụm dự án) được triển khai trên khu đất tổng diện tích khoảng 4.180ha, có nguồn gốc do Bộ Quốc phòng bàn giao cho tỉnh Đắk Lắk để thu hút đầu tư các dự án điện mặt trời.

Với quyết tâm biến khó khăn thành thuận lợi, tỉnh Đắk Lắk đã trình Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương bổ sung quy hoạch 2.000 MW trên diện tích 4.180ha (trong đó gắn liền với nhiệm vụ giữ nguyên 1.319ha rừng sản xuất, để khoanh nuôi bảo vệ). Nội dung trình được các Bộ, ngành thống nhất và Bộ Công Thương đã tổng hợp trình Thủ tướng Chính phủ tại các văn bản số 8041/BCT-ĐL ngày 31/8/2017, văn bản số 5772/BCT-ĐL ngày 23/7/2018... Tuy nhiên, tại văn bản số 1360/TTg-CN ngày 04/10/2018, Thủ tướng Chính phủ mới chỉ phê duyệt trước cụm 05 dự án với tổng công suất 600MW; còn 1.400MW sẽ đề cập trong quy hoạch quốc gia (quy hoạch điện VIII).

Cụm dự án được thực hiện trên đất năng lượng được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 106/NQ-CP ngày 14/8/2018, được UBND tỉnh triển khai tại Quyết định số 976/QĐ-UBND.

Sau khi có quy hoạch Cụm dự án, Công ty TNHH Xuân Thiện Đăk Lắk đã nộp hồ sơ đề xuất tỉnh Đắk Lắk để thẩm định cấp chủ trương đầu tư cụm 05 dự án điện mặt trời. Công tác thẩm định được các Sở, ban, ngành thực hiện đúng theo quy định của Nhà nước. Sau khi Cụm dự án được thẩm định, để kịp phát điện trước ngày 31/12/2020, Xuân Thiện đã thành lập thêm 04 Công ty thành viên (gồm Ea sup 1, Ea Súp 2, Ea Súp 3 và Ea Súp 5), đề nghị tỉnh Đắk Lắk giao cho các Công ty thành viên này trực tiếp quản lý dự án, triển khai đồng thời thì mới đảm bảo tiến độ. Đây cũng là cụm dự án trọng điểm của tỉnh Đắk Lắk, thiết thực giúp tỉnh cải thiện tình hình kinh tế-xã hội.

Toàn bộ diện tích đất dành cho Cụm dự án không thuộc quy hoạch 03 loại rừng của UBND tỉnh Đăk Lăk. Điều này được khẳng định tại Công văn số 5772/BCT-ĐL ngày 23/7/2018 của Bộ Công Thương trình Thủ tướng Chính phủ và theo ý kiến xác nhận của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk tại Công văn số 582/SNN-CCKL ngày 06/3/2019.

Sau khi hoàn thiện các thủ tục pháp lý theo đúng trình tự quy định của pháp luật, Cụm dự án được UBND tỉnh Đăk Lăk phê duyệt Quy hoạch tổng thể mặt bằng tỷ lệ 1/500 của từng dự án tại các Quyết định số 1786, 1787, 1788, 1789, 1790/QĐ-UBND ngày 07/8/2020.

Trao đổi với phóng viên, Lãnh đạo Tập đoàn Xuân Thiện cho biết: “Các dự án thành phần được triển khai với hồ sơ pháp lý độc lập và đều có tổng mức đầu tư dưới 5.000 tỷ đồng, thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của UBND tỉnh”.

Bên cạnh giá trị thiết thực mà Nghị quyết số 55-NQ-TW về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia do Bộ Chính trị ban hành, không thể không kể đến hiệu quả từ những nỗ lực đồng hành cùng các nhà đầu tư của lãnh đạo tỉnh Đắk Lắk đã khuyến khích các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực có lợi thế của tỉnh, đặc biệt là lĩnh vực năng lượng tái tạo.

“Suốt quá trình chuẩn bị đầu tư Cụm dự án, các dự án năng lượng sạch luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, các Sở, ban ngành và chính quyền địa phương nhằm tháo gỡ nhiều vướng mắc trong thủ tục đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực đất đai do các quy định tại Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư còn nhiều điểm chưa đồng nhất. Có như thế tỉnh Đắk Lắk mới có Cụm Nhà máy điện mặt trời lớn nhất Đông Nam Á như hiện nay”, ông Nguyễn Huy Hoàng – Tổng Giám đốc Tập đoàn Xuân Thiện nói.

Sinh “chạch vàng” từ miền đất sỏi

Trong nhiều năm qua, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 và chính quyền địa phương dành sự quan tâm đầu tư cho hai xã Ia R’vê và Ia Lốp trong việc phát triển kinh tế, xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật và di dân tái định cư. Bên cạnh đó còn có sự nỗ lực từ Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 737, tuy nhiên các chương trình, mục tiêu chính chưa đạt được kết quả như mong đợi, căn nguyên chính vẫn là bởi sự cằn cỗi của đất đai, sự khắc nghiệt của thời tiết.

“Sau nhiều lần Quân khu 5 cho thử nghiệm các loại cây trồng đều không thích nghi, có thể nói đầu tư điện mặt trời là phù hợp nhất đối với đặc điểm khí hậu thổ nhưỡng tại khu vực 2 xã Ia Rvê và Ia Lốp, vì địa hình bằng phẳng, bức xạ cao, giờ nằng nhiều, tạo ra doanh thu khác biệt, khoảng 2,5 tỷ đồng/ha mỗi năm. Nếu muốn làm nông nghiệp có hiệu quả thì cần có doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư thêm ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp để triển khai cây dược liệu, chanh leo, khoai lang Nhật…, đầu tư nhà máy chế biến nông sản, từ đó tạo việc làm, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân nơi đây” – một chuyên gia của Xuân Thiện cho biết.

Trao đổi với phóng viên, đại diện Lãnh đạo Tập đoàn Xuân Thiện chia sẻ: “Khu vực đất mà Đắk Lắk nhận bàn giao từ Bộ Quốc phòng có diện tích 4.180ha, trong đó có 2.861ha đủ để làm điện mặt trời 2.000MW, liền kề có khoảng 1.319 ha rừng nghèo kiệt cần phục hồi. Với 600MW thì không sử dụng hết 2,861ha đất đã quy hoạch, do đó, để không lãng phí đất năng lượng và đóng góp công sức vào việc phục hồi rừng, Tập đoàn Xuân Thiện đã đề xuất Dự án Nông lâm nghiệp nhằm thể hiện trách nhiệm phục hồi rừng, phát huy hiệu quả sử dụng đất, tránh xâm canh và đảm bảo quỹ đất cho các giai đoạn sau theo quy hoạch năng lượng”.

Nói về Dự án Nông lâm nghiệp, đại diện Tập đoàn Xuân Thiện cho biết, Dự án Nông lâm nghiệp sẽ bị thu hẹp dần phạm vi theo thời gian để trả lại đất cho các dự án năng lượng ở các giai đoạn sau. Riêng 1.319ha rừng tuyệt đối phải khoanh nuôi, phục hồi, không được sử dụng vào mục đích khác.

Lý giải về những lần thay đổi quyết định chủ trương, Tổng Giám đốc Tập đoàn Xuân Thiện thông tin thêm với phóng viên: “Dự án nông lâm nghiệp có thay đổi quyết định chủ trương vài lần, nhưng đều hướng đến những mục đích tốt lên, hiệu quả hơn, chẳng hạn như việc bổ sung hạng mục nhà máy chế biến nông sản nhằm phục vụ bà con tại chỗ, tránh tình trạng bà con bị ép giá, phải bán trôi nổi nông sản. Việc thu mua, chế biến tại chỗ các sản phẩm của người nông dân cũng là thực hiện theo chỉ đạo của Thường vụ tỉnh ủy Đăk Lăk”.

Một căn nguyên khác dẫn đến sự điều chỉnh về diện tích là do xét đến tránh ảnh hưởng của các vùng trũng. Những thay đổi này dẫn đến phải điều chỉnh Quyết định chủ trương đầu tư. Dự án này chủ yếu trồng cây hàng năm có ứng dụng công nghệ để thuận lợi khi bị thu hẹp, đồng thời trồng bổ sung để làm giàu thêm rừng nghèo kiệt. Hoạt động này không sinh lợi mà chủ yếu bảo vệ rừng, góp sức với tỉnh cải thiện sinh thái, môi trường.

Cụm Nhà máy Điện mặt trời Xuân Thiện EA Súp với tổng mức đầu tư hơn 50.000 tỷ đồng, công suất thiết kế 2.000 MWac (tương đương 2.800MWp), giai đoạn một với công suất 600MWac tương đương 831 MWp. Theo đánh giá, đây là một trong những dự án điện mặt trời có công suất lớn nhất khu vực Đông Nam Á, bao gồm 22,2km đường dây 500kV và trạm biến áp 500kV/1200MVA.

“Trong thời gian thi công, đại công trường của Cụm dự án đã đóng góp hàng trăm tỷ đồng thuế vãng lai của các nhà thầu và giải quyết hàng vạn việc làm cho lao động địa phương với thu nhập trung bình 20 triệu đồng/tháng, giúp bà con ổn định trong đại dịch Covid lần thứ nhất”.

“Khi Nhà máy đi vào hoạt động, trung bình đóng thuế giá trị gia tăng cho ngân sách tỉnh 1 tỷ đồng/ngày, tuyển dụng hàng ngàn lao động địa phương, giữ người lao động ở lại gắn bó với các nhà máy, góp phần ổn định an ninh vùng biên giới. Đặc biệt, sau khi các nhà máy hòa vốn sẽ đóng góp vào ngân sách khoảng gần 3 tỷ đồng/ngày”, Tổng Giám đốc Tập đoàn Xuân Thiện khẳng định thêm với phóng viên.

Trong giai đoạn vô cùng khó khăn do những diễn biến khó lường vì đại dịch Covid 19, Tập đoàn Xuân Thiện đã hoàn thành Cụm dự án năng lượng sạch lớn nhất Đông Nam Á, đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước, giải quyết hàng nghìn việc làm cho người dân địa phương yên tâm ở lại bảo vệ vùng biên. Cụm Nhà máy Điện mặt trời Xuân Thiện EA Súp thực sự trở thành điểm sáng của tỉnh Đăk Lăk, của ngành năng lượng nước nhà. Đến nay, Cụm dự án đang vận hành ổn định và lặng lẽ đóng góp trong công cuộc phát triển đất nước.

Trần Linh