Có được sử dụng máy bay không người lái để cứu trợ trong thiên tai?

Máy bay không người lái đang trở thành công cụ cứu trợ hiệu quả trong những tình huống thiên tai khi đường xá ngập, lụt, bị hư hỏng nặng nề và việc tiếp cận các khu vực bị cô lập trở nên khó khăn. Tuy nhiên, việc sử dụng máy báy không người lái để vận chuyển đồ cứu trợ không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cao mà còn cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật Việt Nam, cụ thể là theo Nghị định số 36/2008/NĐ-CP về quản lý tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ.

Theo đó, Bộ Quốc phòng có thẩm quyền quản lý điều hành, giám sát hoạt động bay, thiết lập khu vực hoạt động; Cục Tác chiến – Bộ Tổng tham mưu có thẩm quyền cấp phép cho các chuyến bay; Trung tâm Quản lý điều hành bay Quốc gia, các Trung tâm Quản lý điều hành bay khu vực thuộc Quân chủng Phòng không - Không quân là cơ quan quản lý điều hành chung các hoạt động của tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ trong vùng trời Việt Nam.

Như vậy, để sử dụng máy báy không người lái trong công tác cứu trợ, tổ chức, cá nhân phải chuẩn bị hồ sơ đầy đủ bao gồm đơn xin cấp phép, mô tả chi tiết về thiết bị, kế hoạch hoạt động và phạm vi bay…và nộp tại Cục Tác chiến. Trong thời hạn 5 ngày kể từ khi nhận được hồ sơ hợp lệ, Cục sẽ xem xét và cấp phép bay.

Hành vi tổ chức bay khi chưa được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền cấp sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đến 30 triệu (theo quy định tại Khoản 10 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).

Máy bay không người lái vận chuyển thuốc và nhu phẩm thiết yếu đến khu vực bị cô lập.

Tuy nhiên, trong tình huống thiên tai khẩn cấp, thời gian là yếu tố quyết định sống còn. Máy bay không người lái có thể vượt qua địa hình hiểm trở, tiếp cận những khu vực bị cô lập mà các phương tiện khác không thể tiếp cận được. Với khả năng vận chuyển nhu phẩm thiết yếu như thực phẩm, thuốc men trong khoảng thời gian ngắn, máy bay không người lái thực sự là một giải pháp hữu hiệu. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu quy trình cấp phép phức tạp hiện tại có thực sự phù hợp trong bối cảnh cần phải hành động nhanh chóng?

Trước đó, dự thảo Luật Phòng không nhân dân đã được Quốc hội khóa XV thảo luận lần đầu tại Kỳ họp thứ 7 và dự kiến sẽ xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 8. Đây là cơ hội để mở rộng thảo luận về việc quản lý máy bay không người lái trong các tình huống khẩn cấp đặc biệt như thiên tai, dịch bệnh. Việc này nhằm đảm bảo rằng mọi nỗ lực cứu trợ đều được triển khai kịp thời và hiệu quả, giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản trong những tình huống nguy cấp.