Trong hội trường được trang hoàng xa hoa thuộc khu phức hợp của Cung điện Dusit rộng lớn ở Bangkok, lấp đầy hàng ghế đầu là hơn hai mươi khách mời: nam mặc quân phục màu trắng thường dùng cho các cuộc tiếp kiến hoàng gia, nữ mặc áo cánh dài tay màu xanh quấn khăn lụa lấp lánh dưới ánh sáng mạ vàng chói loá. Họ là những tỷ phú và phu nhân tỷ phú giàu nhất xứ sở Chùa Vàng. Bữa tiệc được tổ chức vào tháng 8 năm ngoái nhân dịp sinh nhật nhà vua với khách mời là những đầu sỏ kinh tế của đất nước, giới tỷ phú tinh hoa và đặc biệt là sự xuất hiện của nhân vật mới “Vua năng lượng” Thái Lan, Sarath Ratanavadi.
Tỷ phú Ratanavadi, 55 tuổi đứng cùng vợ ở phía xa trở thành gương mặt trẻ nhất giữa số đông “ông trùm”, “bà trùm” lão làng của đất nước. Ông Sarath ghi ấn tượng nhờ vóc dáng cân đôi, lông mày rậm và đôi mắt sâu hút hồn. Sự xuất hiện của vị tỷ phú được coi như đặc quyền tối thượng trong một xã hội vận hành dựa trên thừa kế của cải, các mối liên hệ chính trị và nhạy bén kinh doanh. Trước đó, giới lắm tiền nhiều của không hề có dấu chân của Sarath cho đến khi ông lọt vào danh sách của Forbes vào năm 2018, một năm sau khi công ty Gulf Energy Development, nhà sản xuất điện tư nhân lớn nhất vương quốc theo giá trị thị trường, chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng. Năm nay, ông là người giàu thứ 5 đất nước với giá trị 8,9 tỷ USD. Đến tháng 2, ông đã được trao tặng trang trí hoàng gia đầu tiên càng củng cố thêm vị trí của ông trong giới doanh nhân giàu có của đất nước.
“Chà! Đó là ai vậy?”, Kevin Hewison, một học giả kỳ cựu người Úc, chuyên về chính trị Thái Lan, đã thốt lên khi phát hiện tên Sarath trong danh sách Forbes lần đầu tiên vào năm 2018. “Tôi rất ngạc nhiên khi thấy một người mới tiến lên nhanh chóng vào top 5 trong khi nhóm này vẫn khá ổn định ở giai đoạn 2006 đến 2019”, anh nói thêm.
Câu lạc bộ của tỷ phú
Nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á đã bị phân chia trong nhiều năm, cách biệt rõ rệt về tầng lớp giàu có thành thị và nghèo khó ở nông thôn. Theo Duangmanee Laovakul, trợ lý giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu về Bất bình đẳng và Chính sách Xã hội tại Đại học Thammasat, 40 người giàu nhất Thái Lan năm nay trị giá 151,7 tỷ USD, chiếm 28% tổng sản phẩm quốc nội.
Số liệu thống kê được công bố trong dữ liệu về tài sản toàn cầu hàng năm của Credit Suisse chỉ ra khoảng cách thu nhập của Thái Lan trong năm 2018 lớn nhất trên thế giới. 1% những người đứng đầu kiểm soát 66,9% tài sản của đất nước trong năm đó. Mặc dù chỉ số này vào năm 2020 giảm xuống còn 40%, phù hợp với hầu hết các quốc gia trong thời kỳ đại dịch nhưng Thái Lan vẫn là quốc gia bất bình đẳng thứ năm trên thế giới trong số 40 quốc gia được Credit Suisse đánh giá.
Theo danh sách người giàu toàn cầu Hurun, Thái Lan trở thành quốc gia có giá trị ròng cao nhất ở Đông Nam Á với 52 tỷ phú (trị giá ít nhất 1 tỷ USD) vào năm ngoái. Trên trường quốc tế, xứ sở Chùa Vàng đứng thứ 10 trên thế giới nhờ số lượng lớn người giàu trong khi nền kinh tế tính theo GDP xếp thứ 22. Theo giới quan sát, các nhà tài phiệt Thái Lan có xu hướng hỗ trợ lẫn nhau khi gặp khó khăn. Mặc dù không tránh khỏi cạnh tranh nhưng nhìn chung đây là một trong số ít cộng đồng giàu có gắn bó trên toàn cầu.
Xây dựng đế chế năng lượng
Để đến với top 1% quyền lực của Thái Lan, Sarath đã trải qua một chặng đường dài kể từ đầu những năm 1990 khi tăng trưởng kinh tế nước này phi nước đại ở mức 8,2% mỗi năm. Có trong tay hai bằng kỹ sư, một từ Đại học Chulalongkorn danh tiếng của Bangkok và một từ Đại học Nam California, chàng trai trẻ Sarath ngày ấy đã tìm thấy cơ hội vào thời điểm quốc gia triển khai chính sách năng lượng mới.
Chính phủ đã quyết định chấm dứt kiểm soát của nhà nước đối với hoạt động cung cấp điện và mở ra thị trường cho các công ty tư nhân độc lập. Động thái này được đưa ra nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, dẫn đến một cơn sốt mới. Trong khi hầu hết các sinh viên mới tốt nghiệp từ các trường đại học ưu tú đều cuốn theo vòng xoáy tài chính đang bùng nổ, Sarath chọn cho mình lối đi riêng.
Tuy nhiên, cũng cần chú ý rằng, bản thân Sarath có được rất nhiều hậu thuẫn. Ông được hưởng lợi sức ảnh hưởng của người cha, tướng Thaworn Ratanavadi, được coi là thân cận với tướng Suchinda Kraprayoon đã tổ chức một cuộc đảo chính năm 1991. Ông nội là Sode Ratanavadi cũng là một sĩ quan quân đội, đã tham gia vào một đảng chính trị lật đổ nhà vua vào năm 1932, chấm dứt chế độ quân chủ tuyệt đối của Xiêm. Vợ ông, Nalinee, xuất thân từ một triều đại chính trị Thái-Trung giàu có ở Tak, một tỉnh phía Tây Bắc dọc biên giới Thái Lan-Myanmar.
Suwat Sinsadok, Giám đốc điều hành của FSS International Investment Advisory, cho biết: "Vợ của Sarath là hậu phương vững chắc, bố vợ ông ấy sở hữu đế chế kinh doanh tại quê nhà, vì vậy, Sarath vừa có tiền vừa có mạng lưới các mối quan hệ. Tỷ phú Sarath đã xây dựng đế chế năng lượng với thương hiệu Gulf. Bước đột phá đầu tiên của ông là vào năm 1994 với sự xuất hiện của Gulf Electric thắng thầu xây dựng nhà máy nhiệt điện than ở phía Nam Bangkok. Thị trường lúc này vô cùng náo nhiệt, cải cách kinh tế mang theo lời mời gọi các công ty tư nhân tham gia vào lĩnh vực sản xuất điện năng, chấm dứt tình trạng độc quyền nhà nước kéo dài hàng thập kỷ.
Ấy vậy mà, ngay lúc này đây, Sarathvấp phải các cuộc phản đối gay gắt về môi trường và dự án bị đình trệ. Một thập kỷ sau, thủ tưởng Thaksin Shinawatra lên nắm quyền, Sarath nối lại quyền lực, đầu tư vào tỉnh miền trung Saraburi, khác với lần trước, hạng mục mới là nhà máy chạy bằng khí đốt thay vì than điện. Sarath được J-Power, một công ty tiện ích của Nhật Bản chống lưng đổi lại 49% cổ phần trong Gulf Electric. Cứ như vậy, bất chấp liên tiếp vướng vào các tranh cãi chính trị nhưng Gulf Power vẫn đứng vững trên thương trường. Theo Veerayooth Kanchoochat, nhà kinh tế chính trị người Thái Lan tại Viện Nghiên cứu Chính sách Quốc gia có trụ sở tại Tokyo, cho biết: "Doanh thu chính của Gulf đến từ các nhượng bộ dài hạn của nhà nước, thường là các hợp đồng 25 năm". Nói cách khác, chính phủ là khách hàng chính của Gulf và vị khách hàng “khổng lồ” đã đảm bảo doanh số bán hàng trong 25 năm tới.
Sarinee Achavanuntakul, người đứng đầu Sal Forest, một công ty nghiên cứu của Thái Lan, coi Gulf Energy là một trong 57 "cổ phiếu chính trị" được giao dịch tại Thái Lan. Bà chỉ ra thêm tại đất nước này, có ba loại cổ phiếu “vua”: Một là cổ phiếu của các doanh nghiệp nhà nước niêm yết và các công ty thuộc sở hữu của chính phủ; hai là, cổ phiếu của các công ty có thu nhập chính từ chính phủ; ba là cổ phiếu có chủ sở hữu là gia đình thân thiết hoặc quan hệ thân thiết với các chính trị gia quyền lực. Hiển nhiên, Gulf Energy thuộc danh mục thứ hai, đôi khi nằm trong cả loại hình thứ ba.
Tay chơi thứ thiệt
Tỷ phú Sarath thu hút sự chú ý của toàn xã hội Thái Lan khi thường xuyên đi du lịch trên chiếc máy bay tư nhân mới (Gulfstream) trị giá 70 triệu USD. Ông còn xây dựng hình ảnh một golf thủ thứ thiệt hay bậc thầy thưởng rượu hảo hạng. Đặc biệt nhất, vị tỷ phú 55 tuổi vô cùng kín tiếng và được cho là bị ảm ảnh bởi sự riêng tư. Ông hiếm khi trả lời phỏng vấn của truyền thông, từ chối gặp gỡ các doanh nhân khác, thậm chí để tìm được một bức ảnh cũng không dễ dàng gì khi ông chỉ cho phép chụp công khai trong các đợt báo cáo hàng năm của Gulf Energy. Sự bí ẩn cùng số tài sản kếch xù ngày một tăng làm nên công thức thành công tuyệt đối cho “Vua năng lượng”.
Công ty của ông hiện sánh ngang hàng với “Big 5” gồm năm tập đoàn khổng lồ Trung-Thái: CP Group, Thai Bev, tập đoàn độc quyền miễn thuế King Power International Group, thương nhân bán lẻ cao cấp thống trị Central Group và nhà sản xuất bia Singha Boonrawd Brewery. Một nhà ngoại giao phương Tây đã theo dõi Gulf từ những ngày đầu chia sẻ: “Giống như Big 5, chúng tôi bắt đầu để mắt đến Sarath và đế chế mới nhu một nhân tố có sức ảnh hưởng lớn tiếp theo”.
TL
