Bên trong thế giới công nghệ nghìn tỷ đô la

Tổng cộng, hiện Hoa Kỳ sở hữu 147 tỷ phú làm giàu nhờ ngành công nghiệp công nghệ. Nhóm này ngày càng trở nên giàu có, thậm chí giàu hơn 546% so với năm 2008 ngay cả khi điều chỉnh lạm phát. Nhìn chung, tỷ phú công nghệ bỏ xa những người chơi trong nhóm ngành khác tới 228%. Đại dịch Covid-10 đã làm nổi bật rõ rệt khoảng cách này, giá trị tài sản ròng của giới tinh hoa công nghệ thổi phồng từ 272 tỷ đô la Mỹ năm 2008 tới 1,75 nghìn tỷ đô thời điểm gần đây.

Dan Ives, Giám đốc tại Wedbush chỉ ra: "Trong khi hàng trăm triệu người phải vật lộn, xoay sở sinh kế giữa đại dịch, các công ty công nghệ ăn nên làm ra đến bất ngờ. Chúng ta đang ở trong kỷ nguyên vàng của công nghệ, ngày càng nhiều các viện nghiên cứu, các nhà đầu tư bán lẻ muốn nhập cuộc, tiếp tục đẩy giá cổ phiếu và định giá doanh nghiệp trong ngành lên cao".

Chỉ trong năm nay, danh sách tỷ phú của Forbes đã ghi dấu tới 32 tài phiệt công nghệ, bao gồm CEO Doordash, Tony Xu; CEO Apple, Tim Cook và CEO Bumble, Whitnet Wolf Herd. Những người chơi khác như CEO của Airbnb, Brian Chesky cũng thu được lợi nhuận khổng lồ nâng số tài sản lên gấp ba lần chỉ trong một năm từ 12,5 tỷ đô la. Chris Ballard, Giám đốc quản lý đầu tư tại Check Capital Management cho hay: "Những công ty công nghệ này không chỉ xây dựng thương hiệu riêng mà còn tạo ra một thế giới riêng".

Nhìn lại danh sách 400 người giàu nhất nước Mỹ lần đầu tiên được Forbes công bố năm 1982, chỉ có nhà đồng sáng lập Apple, tỷ phú huyền thoại Steve Jobs và đồng sáng lập Intel, Gordon Moorde đại diện cho ngành công nghệ. Những năm 80, 90, các tên tuổi khác lần lượt xuất hiện như Bill Gates năm 1989; ba năm sau đó, Microsoft ra mắt công chúng và Michael Dell thu hút sự chú ý năm 1991, kế tiếp là nhà sản xuất máy tính Dell niêm yết trên thị trường. Cuối những năm 90, bong bóng dotcom bùng nổ và có đến 62 gương mặt ngành công nghệ trong danh sách gồm có Jeff Bezos trong những năm 1999. Tuy nhiên, khi bong bóng vỡ vụn, rất nhanh chóng, 51 người đã bị loại khỏi cuộc chơi năm 2001. Cho tới năm 2008, khi Zuckerberg gia nhập bảng xếp hạng chỉ sau bốn năm thành lập Facebook và trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất thời điểm bấy giờ, cả nước Mỹ có chưa đến 50 người trụ vững trong danh sách. 11 năm sau đó, thế giới chứng kiến sự nổi lên của bóng hồng Kylie Jenner bước chân vào top 1% giàu có khi mới ở tuổi 21. 

Sau hơn một thập kỷ, ngành công nghiệp công nghệ trở thành mũi nhọn tiến công nhanh nhất trên thế giới, thay đổi hoàn toàn cách con người kết nối, chia sẻ, làm việc và tầm nhìn. Các nhà sáng lập thung lũng Silicon chiếm ưu thế nhờ vào xây dựng làng khởi nghiệp, nơi khai sinh ra một loạt các gương mặt mới như nhà sáng lập Twitter, Jack Dorsey gia nhập câu lạc bộ tỷ phú năm 2013, theo sau là sáng lập Uber, Travis Kalanick. Vốn biết rằng công nghệ là ngành hái ra tiền từ định giá công ty cao ngất ngưởng và hàng loạt các thương vụ niêm yết qua IPO truyền thống và cả SPAC, trong đó nổi lên một nhóm các tỷ phú dẫn đầu cuộc chơi.

Chẳng hạn như Zuckerberg đã giàu có hơn 7,500% so với năm 2008, tài sản leo thang từ ước tính 1,5 tỷ đô la trước đây cho tới 121,1 tỷ đô la Mỹ ngày hôm nay bất chấp nhiều bê bối của Facebook. Jeff Bezos là một ví dụ điển hình khắc khi tài sản ròng tăng như tên bắn nhờ đầu tư vào lĩnh vực công nghệ vũ trụ. Cũng so với năm 2018, ông chủ Amazon giàu hơn 2,210%, tương tự đồng sáng lập Google, Larry Page và Sergey Brin cùng với cựu CEO Microsoft, Steve Ballmer tăng gấp 600% since then. Kể từ tháng 9 năm 2020, top 10 người giàu nhất trong ngành công nghệ sở hữu khối tài sản ròng tăng 317,4 tỷ đô la, tương đương 42%.

Công nghệ được cho là sân chơi khá mới mẻ so với nhiều ngành truyền thống khác nhưng bất ngờ thay, phần lớn khoảng 95% giới siêu giàu trong ngành này là tỷ phú tự thân, có nghĩa là những người tự thành lập công ty công nghệ hoặc doanh nghiệp cổ phần. Nếu xem xét kỹ hơn, chỉ có 5 trong số 81 tỷ phú công nghệ của Forbes 400 được hưởng thừa kế từ gia tộc như vợ cũ của Bezos, bà MacKenzie Scott; Laurence Powell Jobs, vợ Steve Jobs; Dagmar Dolby, vợ nhà sáng lập Dolby Laboratories founder, Ray Dolby hay Melinda French Gates, vợ cũ của Bill Gates và Margot Birmingham Perot, vợ của doanh nhân kiêm ứng cử viên tổng thống năm 1992, Ross Perot.

Thế nhưng, giàu có cũng có cái giá phải trả, lợi nhuận khổng lồ cùng quyền lực tối cao trong ngành công nghệ đã biến các tài phiệt và số tài sản kếch xù trở thành mục tiêu chấn chỉnh của các nhà làm luật từ khắp các lĩnh vực như chính trị, kinh tế,... thậm chí đã có nhiều cuộc tranh cãi nổ ra liệu nếu để các tỷ phú nắm trong tay quá nhiều quyền lực sẽ tác động như thế nào đến xã hội Mỹ. Hàng trăm nghị sĩ bắt đầu "vạch lá tìm sâu" chỉ ra các lỗi thiếu minh bạch trên nền tảng mạng xã hội do các tỷ phú công nghệ điều hành cho tới vấn đề nhân quyền và lao động sau khi sự vụ của Amazon nổ ra. Gần đây nhất, Đảng Dân chủ đề xuất thuế đánh vào những người giàu nhất cả nước, ảnh hưởng sâu rộng đến giới lắm tiền nhiều của. Một nhà hoạt động chính trị nhận định: "Những công ty này quá lớn mạnh. Tôi nghĩ rằng cần phải để mắt đến họ, tốt hơn hết là giảm bớt quyền lực trong nhóm này và tuyệt vời hơn nếu có sự lựa chọn thay thế".

Đây chỉ là một trong vô vàn ý kiến lo ngại về vai trò của các tài phiệt công nghệ làm gia tăng chênh lệch giàu nghèo. Theo Chuck Collins, Giám đốc chương trình bất bình đẳng tại Viện nghiên cứu chính sách có trụ sở tại Washington D.C chỉ ra bằng cách tập trung nhiều hơn vào sự giàu có của ngành công nghiệp công nghệ, ta có thể dự đoán kết quả của các lĩnh vực nhỏ hơn trong tương lai. Sau tất cả, dù xã hội có quan ngại nhiều hơn nữa nhưng sự thật là tài phiệt công nghệ vẫn sẽ tiếp tục giàu có, bất chấp mọi chỉ trích.

TL