Nhiều dự án yếu kém của ngành công thương đã có sức sống

Chiều 21/9, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo của Chính phủ về xử lý 12 dự án, doanh nghiệp yếu kém, thua lỗ kéo dài của ngành công thương đã chủ trì cuộc họp của Ban chỉ đạo.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo của Chính phủ chủ trì cuộc họp về xử lý 12 dự án, doanh nghiệp yếu kém, thua lỗ kéo dài của ngành công thương. Ảnh: VGP/Thành Chung

Cuộc họp nhằm đánh giá việc thực hiện Kế hoạch hành động của Ban chỉ đạo thực hiện Đề án xử lý những yếu kém của 12 dự án, nhà máy giai đoạn 2017- 2020, tổng hợp các thông tin mới nhất để báo cáo tới Quốc hội trong tháng tới.

PVTEX: “Tưởng bán sắt vụn nhưng đã dần hồi sinh”

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng, các bộ, ngành, tập đoàn, tổng công ty đã nỗ lực xử lý về cơ chế, chính sách để giải quyết khó khăn ở các dự án, doanh nghiệp. Trong đó, Bộ Tài chính đã xử lý giãn mức trích khấu hao từ năm 2017- 2019 đối với 4 dự án của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem), góp phần giảm áp lực tài chính từ 180-310 tỷ đồng/năm.

Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại cơ cấu lại thời hạn trả nợ, điều chỉnh lãi suất vay theo hướng giảm biên độ lãi suất để giảm bớt chi phí tài chính cho các dự án trong giai đoạn khó khăn, tiếp tục duy trì hạn mức vốn lưu động đảm bảo đủ vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Cụ thể, Vietinbank và các ngân hàng đồng tài trợ đã đồng ý giảm lãi suất từ 6% xuống 4,5%/năm trong quý I/2018 và tiếp tục xem xét cơ cấu lại các khoản nợ cho dự án mở rộng Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc.

Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên đã được Vietinbank thực hiện cơ cấu lãi 1 lần, gia hạn nợ 1 lần và điều chỉnh thời gian trả nợ (thêm 1,5 năm) và điều chỉnh thời gian ân hạn 3 lần. Ngân hàng Phát triển Việt Nam cũng đã gia hạn thời gian vay vốn của dự án lên 15 năm. Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ (PVTEX) đã được BIDV và 7 ngân hàng đồng tài trợ gia hạn thời gian trả nợ từ 210 tháng lên 234 tháng,...

Bộ Tư pháp đã thực hiện hỗ trợ pháp lý đối với dự án cải tạo, mở rộng Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc và dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên.

Bộ Xây dựng, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp triển khai xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến sử dụng thạch cao phosphogypsum (GP) để tạo điều kiện cho việc xử lý chất thải gypsum tại các nhà máy sản xuất phân bón để làm vật liệu xây dựng. Dự kiến trong 3 - 5 năm tới sẽ xử lý hết bãi thải thạch cao đang tồn đọng của DAP 1- Hải Phòng,...

Nhờ nỗ lực từ các bộ, tập đoàn, tổng công ty, đến thời điểm hiện nay, tình hình ở 12 dự án, doanh nghiệp tiếp tục có các chuyển biến tích cực. Trong số 6 nhà máy trước đây có hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng thua lỗ thì nay đã có 2 nhà máy hoạt động sản xuất kinh doanh bước đầu có lãi (Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng lợi nhuận ước đạt 147,692 tỷ đồng; Nhà máy Thép Việt - Trung lợi nhuận ước đạt 527,24 tỷ đồng); 4 dự án còn lại từng bước khắc phục khó khăn (Nhà máy đạm Hà Bắc lỗ 203 tỷ đồng, giảm lỗ 210 tỷ đồng so với cùng kỳ; Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Lào Cai lỗ 110,78 tỷ đồng, giảm lỗ 324,82 tỷ đồng so với cùng kỳ; Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình lỗ 701,845 tỷ đồng; Công ty DQS doanh thu thực hiện ước đạt 318,03 tỷ đồng, nộp ngân sách Nhà nước 3,29 tỷ đồng).

Trong số 3 dự án trước đây bị dừng sản xuất kinh doanh đến nay Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ vận hành trở lại 3 dây chuyền của phân xưởng sợi Filament từ ngày 20/4/2018.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhận xét: ”Cách đây 1 năm khi đi thị sát PVTEX, chúng tôi đã nghĩ tới việc phải bán sắt vụn nhưng đánh giá lại tình hình và gạn đục khơi trong tìm giải pháp thì nay dự án đã có sức sống”.

Hai dự án còn lại đã chuẩn bị xong phương án khởi động lại nhà máy, hiện đang chọn thời điểm giá nguyên liệu thuận lợi (Dự án Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Quảng Ngãi và Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước).

Đối với 3 dự án xây dựng dở dang, đến nay, dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam đang thực hiện phương án bán đấu giá toàn bộ tài sản và hàng hóa tồn kho; dự án Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ tiếp tục gặp khó khăn do PVOil không phải là cổ đông chính (chiếm 39,76%), các cổ đông ngoài ngành (chiếm 60,24%) không muốn tiếp tục triển khai dự án; dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy gang thép Thái Nguyên chưa giải quyết được tranh chấp hợp đồng EPC với tổng thầu là Tập đoàn Luyện kim Trung Quốc (MCC) và các nhà thầu phụ.

Một số vấn đề phức tạp, khó giải quyết về pháp lý ở các dự án đã bước đầu được các đơn vị tập trung xử lý có hiệu quả: Dự án Nhà máy thép Việt - Trung đã hoàn tất đàm phán, ký kết được hợp đồng liên doanh, điều lệ liên doanh sửa đổi và quy định đề cử chức danh Tổng Giám đốc vào tháng 12/2017 sau một thời gian dài bế tắc. Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ sau thời gian tranh chấp căng thẳng với nhà thầu là Công ty Xây dựng Hyundai (HEC) thì nay 2 bên đã thống nhất nối lại đàm phán.

Việc xử lý các dự án đã bảo đảm thực hiện theo đúng nguyên tắc của cơ chế thị trường; tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp; Nhà nước không cấp thêm vốn vào các dự án này.

Vướng mắc pháp lý - lực cản lớn nhất

Theo Kế hoạch hành động ban hành theo Quyết định số 4296/QĐ-BCĐĐANCT ngày 29/9/2017 của Trưởng Ban chỉ đạo, có 98 nhiệm vụ được giao cho các bộ, ngành, tập đoàn và tổng công ty để triển khai thực hiện, trong đó có 66 nhiệm vụ phải hoàn thành trong năm 2017 và năm 2018.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết đến thời điểm 31/8/2018, đã có 41 nhiệm vụ hoàn thành; còn 25 nhiệm vụ chưa hoàn thành, trong đó có 15 nhiệm vụ đã quá hạn.

Các nhiệm vụ chưa hoàn thành và đã quá hạn tập trung vào 3 nhóm vấn đề, gồm: Xử lý dứt điểm vướng mắc để quyết toán hợp đồng EPC và quyết toán toàn bộ dự án, đây là khó khăn lớn nhất; việc cơ cấu lại các khoản vay nợ, trích giãn khấu hao, điều chỉnh lãi suất vay và cuối cùng là phương án thoái vốn.

Theo ông Hoàng Quốc Vượng, đây cũng là những khó khăn, vướng mắc chung trong xử lý, khắc phục những hạn chế trong tiếp tục triển khai dự án và các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Với các vướng mắc về tài chính, một số dự án vay đầu tư lớn nên phải trả nợ gốc và lãi vay đầu tư lớn và thời hạn vay cũng tương đối ngắn làm cho dự án càng khó khăn hơn về tài chính. Các dự án gặp khó khăn trong thu xếp vốn lưu động đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định (lãi suất vay cao cùng với việc ngân hàng áp dụng cơ chế “thu về 10 và chỉ cho dự án vay lại 9”).

Các tập đoàn, tổng công ty và chủ đầu tư các dự án còn vướng mắc và gặp nhiều lúng túng trong việc hiểu như thế nào là vốn NSNN trong việc thu xếp nguồn tài chính để phục vụ khởi động lại các nhà máy, xử lý các khoản nợ vay và các vướng mắc tài chính khác.

Cụ thể 15 nhiệm vụ đã quá hạn, chưa xử lý được gồm có 2 nhiệm vụ thuộc về Vinachem là cơ cấu lại nợ của 4 dự án sản xuất phân bón; đàm phán và quyết toán gói thầu hợp đồng EPC và quyết toán dự án đối với dự án Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình, dự án cải tạo, mở rộng Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc và dự án DAP số 2 Lào Cai.

Nhà máy nhiên liệu sinh học Bình Phước có 3 nhiệm vụ chưa hoàn thành là khởi động, vận hành lại nhà máy (do giá sắn đang tăng trong khi đã chuẩn bị để chạy máy); xây dựng phương án chuyển nhượng hoặc thoái vốn của Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil) khỏi dự án; tiến hành đàm phán với đối tác để thực hiện chuyển nhượng vốn hoặc thoái vốn của PVOil khỏi dự án.

Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Quảng Ngãi còn 2 nhiệm vụ quá hạn là khởi động lại nhà máy (do giá sắn đang cao chưa chạy được máy) và xử lý tranh chấp, quyết toán hợp đồng EPC, quyết toán dự án.

Đối với dự án Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Phú Thọ còn 2 nhiệm vụ là xây dựng phương án thoái vốn và tiến hành đàm phán với các cổ đông khác hoặc tìm kiếm đối tác để chuyển nhượng, thoái vốn khỏi dự án; phối hợp với các cổ đông khác tiến hành giải quyết các phát sinh vướng mắc với nhà thầu PVC để thống nhất thanh toán dứt điểm khối lượng công việc mà nhà thầu đã thực hiện dự án.

Ảnh: VGP/Thành Chung

Đối với Công ty TNHH MTV Công nghiệp tàu thủy Dung Quất (Công ty DQS) còn việc Kiểm toán Nhà nước kiểm toán công ty này, làm cở sở để triển khai thực hiện phương án chuyển đổi sở hữu; tìm kiếm, thảo luận với các đối tác tiềm năng để thực hiện phương án chuyển đổi sở hữu Công ty DQS; quyết toán chuyển giao công nợ tàu 104.000 DWT.

Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ còn việc xử lý tranh chấp phát sinh với nhà thầu (Công ty xây dựng Hyundai Hàn Quốc) và hoàn thành công tác thanh quyết toán dự án.

Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy gang thép Thái Nguyên còn một nhiệm vụ là đàm phán và giải quyết dứt điểm các tồn tại, vướng mắc tranh chấp với nhà thầu tại hợp đồng EPC của dự án. Dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam còn chưa làm xong việc bán đấu giá thành công đối với toàn bộ tài sản và hàng hóa tồn kho của dự án.

Thành Chung