Nét đẹp độc đáo từ Hoa Tam Giác Mạch Hà Giang

Theo truyền thuyết kể lại rằng nàng Tiên Gạo và nàng Tiên Ngô đi gieo hạt nơi hạ giới, mày trấu, mày ngô chẳng biết làm gì bèn đổ vào khe núi. Cây ngô, cây lúa lớn lên cho hạt. Người người lấy hạt về ăn.Khi hạt ngô hạt lúa trong nhà đã cạn mà vụ sau vẫn chưa tới, cái đói về u ám bản làng, chiều đã buông dài nơi rừng cây mà vẫn chưa thấy ai nhóm bếp. Có một hôm mọi người họp nhau lại rồi chia đi khắp núi rừng để tìm cái ăn. Nhiều ngày trôi qua,nhiều nơi đã đến, nhiều hang cùng góc núi đã lục tìm mà vẫn chưa thấy gì có thể làm no cái bụng; bỗng dưng thoảng bay trong gió mùi hương là lạ, từ trước đến giờ chưa ai được ngửi. 

 Mùa hoa tam giác mạch nhuộm thắm cả sườn đồi.

Và sau đó mọi người cùng tìm đến khe núi ai nấy đều ngỡ ngàng, một rừng hoa li ti trải dài suốt từ núi bên này sang núi bên kia, nhìn kỹ mới thấy những cái lá có hình tam giác ẩn nấp khá kín ở dưới hoa. Khi kết hạt mọi người đem về ăn thử thấy ngon không kém gì ngô và gạo. Từ đó cái bụng đã ngủ yên không lóc óc đòi ăn nữa. Khói bếp lại bay lên mỗi chiều.

Vì là họ nhà lúa, được nảy lên từ mày lúa, mày ngô, nên gọi là mạch, lá có hình tam giác, và thế là nó có tên “tam giác mạch”. Đây là câu chuyện được người dân vùng cao truyền từ đời này sang đời khác mỗi khi có ai đó hỏi về sự tích loài hoa đặc trưng của núi rừng Tây Bắc này. 

  Những bông hoa nhỏ li ti cánh chụm lại thành hình chóp nón, có ba mặt tam giác, giữ ở giữa một hạt mạch quý.

Vì là thứ “đặc sản” của vùng núi Tây Bắc nên hàng năm, người ta còn tổ chức hẳn một lễ hội hoa tam giác mạch để tôn vinh các giá trị di sản văn hóa cũng như quảng bá du lịch, văn hóa độc đáo của người dân tộc thiểu số ở Tây Bắc đến các du khách ở trong và ngoài nước. Vào mùa hoa tam giác mạch, có lẽ đi đến bất cứ đâu ở Tây Bắc, bạn cũng có thể bắt gặp những bông hoa tam giác mạch li ti màu trắng hay tím hồng nở e ấp bên những khe đá, trên ruộng bậc thang hay thậm chí ngay ở hai bên đường đi.

Vũ Văn Tiến