Grab và các đợt IPO khác nêu bật những cơ hội lớn và những rủi ro tiềm ẩn

Đông Nam Á đang có sự bùng nổ về công nghệ. Thỏa thuận  kỷ lục của Grab với một công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) sẽ định giá doanh nghiệp ở mức gần 40 tỷ USD, mở ra một kỷ nguyên mới cho một khu vực có ngành công nghệ đang đi sau các công ty cùng ngành ở châu Á bao gồm Trung Quốc và Ấn Độ.

Grab, công ty cung cấp dịch vụ gọi xe, giao hàng và tài chính cùng Sea Group, tập đoàn trò chơi và thương mại điện tử do Tencent hậu thuẫn cũng có trụ sở chính tại Singapore, là một trong những cổ phiếu hoạt động tốt nhất trên toàn cầu năm 2020 nhờ nền tảng thương mại trực tuyến Shoppee đang phát triển mạnh mẽ, cả hai sẽ một trong những con kỳ lân có giá trị nhất ở thị trường Đông Nam Á. 

Trong khi đó, các công ty kỳ lân của Indonesia là Gojek và Tokopedia, được thiết lập để hợp nhất và đổi tên thành GoTo, cũng sẽ nhắm mục tiêu phát hành lần đầu ra công chúng ở Mỹ vào cuối năm nay.  Các kỳ lân khác trong khu vực, bao gồm Traveloka và Bukalapak, đã cho biết họ có ý định ra mắt công chúng.

Số tiền bị ràng buộc trong sự bùng nổ này là phi thường. Hàng tỷ đô la vốn tư nhân từ SoftBank, Uber, Facebook, Google, Microsoft, Tencent, Meituan và nhiều công ty khác đã được bơm vào các công ty này khi họ đốt tiền mặt thông qua cuộc chiến giành thị phần trên các nền kinh tế cạnh tranh cao như Indonesia, Thái Lan , Việt Nam và những nước khác.

Tuy nhiên, việc các công ty Đông Nam Á đánh vào thị trường chứng khoán phương Tây cũng là một phép thử quan trọng đối với các tiêu chuẩn quản trị ở châu Á. Đây là khu vực được biết đến với lịch sử có kiến ​​trúc quản trị công ty chưa hoàn thiện. Những vụ bê bối liên quan đến các công ty Trung Quốc niêm yết tại Hoa Kỳ đóng vai trò như một lời nhắc nhở rằng sự ra mắt thị trường có thể che giấu những vấn đề lớn hơn.

Các công ty và nhà đầu tư hoạt động tại các thị trường Đông Nam Á biết rằng các cơ quan quản lý, chính trị và kinh doanh có mối liên hệ lộn xộn với nhau, trong khi tham nhũng vẫn là một vấn đề lớn.

Trong hồ sơ của mình, Grab đã nêu ra một số rủi ro, bao gồm một cuộc điều tra mà hãng đã tiến hành về những vi phạm tiềm ẩn đối với luật chống tham nhũng liên quan đến hoạt động của mình. Công ty đã báo cáo các vi phạm tiềm ẩn cho Bộ Tư pháp Hoa Kỳ và từ chối bình luận thêm.

Trong khi đó, Anthony Tan, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Grab, đang được trao 60,4% quyền biểu quyết trong công ty dù chỉ nắm 2,2% cổ phần. Một người sáng lập có mức độ kiểm soát cao không phải là bất thường cũng không phải là bất hợp pháp, nhưng việc Tan có quá ít vốn chủ sở hữu có thể khiến các nhà đầu tư không hài lòng.

Tập đoàn MNC Group của Indonesia, đã tiết lộ kế hoạch niêm yết công ty con phát trực tuyến video Asia Vision Network của mình trên sàn giao dịch Nasdaq thông qua thương vụ sáp nhập SPAC vào tháng 3, do Hary Tanoesoedibjo kiểm soát. Doanh nhân này là đối tác kinh doanh của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Indonesia và đã phải đối mặt với hàng loạt cáo buộc đe dọa và tham nhũng trong những năm gần đây. Tanoesoedibjo đã nói rằng các cáo buộc có động cơ chính trị.

Các nhà đầu tư Hoa Kỳ đã phải phải có những hoạt động cẩn trọng hơn đối với các công ty Trung Quốc. Ai có thể quên Luckin Coffee? Các nhà quản lý Hoa Kỳ đã phạt "Starbucks của Trung Quốc này" với mức phạt 180 triệu USD sau khi phát hiện ra rằng chuỗi cửa hàng Trung Quốc mắc phải bê bối đã thay đổi hồ sơ ngân hàng và thiết lập cơ sở dữ liệu giả mạo như một phần của nỗ lực làm giả tài khoản của họ.

Các công ty Trung Quốc khác, bao gồm nền tảng phát trực tuyến internet iQiyi, nhà cung cấp dịch vụ gia sư Tal Education và tập đoàn công nghệ Joyy, đã bị điều tra vì cáo buộc gian lận.

Điều đó nói lên rằng, các công ty, nhà đầu tư phương Tây đã vẫn còn gặp phải nhiều rủi ro bởi chưa nắm bắt kĩ về thị trường châu Á sau hàng loạt các bê bối như vậy. 

Bên cạnh đó, cũng có cả những hoài nghi. Cổ phiếu của Sea đã tăng vọt 395% vào năm ngoái mặc dù công ty chưa bao giờ có lãi. Sự gia tăng ồ ạt trong cổ phiếu của nó đã khiến một số nhà phân tích phải vò đầu bứt tai.

Trong khi đó, Grab cũng thua lỗ hàng năm kể từ khi thành lập và không hy vọng sẽ có lãi cho đến năm 2023. Họ đang đốt tiền thậm chí nhiều hơn Sea - năm ngoái Grab đã báo cáo lỗ ròng 2,7 tỷ USD so với doanh thu ròng 1,6 tỷ USD. Khoản lỗ lũy kế đạt 10 tỷ USD vào cuối năm 2020.

Các nhà đầu tư có thể sẽ đưa ra lời kêu gọi rằng rủi ro là tối thiểu, ít nhất là với những tên tuổi lớn đã hoạt động tốt hơn trong một thập kỷ như Grab, Gojek và Tokopedia.

Xét cho cùng, chưa bao giờ các nhà đầu tư đại chúng lại được tiếp cận với nền kinh tế internet thay đổi nhanh chóng của Đông Nam Á như vậy. Đây là một khu vực năng động với khoảng 655 triệu người đã đăng ký trực tuyến trong những năm gần đây. Đầu tư vào Grab và các công ty khác là một trong những cách dễ dàng nhất để tiếp cận với sự bùng nổ đó.

Bảo Bảo (Theo Nikkei Asia)