Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ chiếm lĩnh thế giới?

Có một đoạn video về Elon Musk lan truyền trên mạng, trong đó người sáng lập Tesla được nhìn thấy đang cười khúc khích khi coi BYD là đối thủ cạnh tranh trong cuộc phỏng vấn trên Bloomberg TV năm 2011. “Bạn đã nhìn thấy xe của họ chưa?” Musk hỏi người dẫn chương trình một cách khoa trương, coi xe BYD là kém hấp dẫn và thiếu công nghệ mạnh.

Trong nỗ lực "trả thù" cuối cùng, nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã chiến thắng soán ngôi Tesla để trở thành nhà sản xuất ô tô điện nổi tiếng nhất thế giới vào tháng 12 năm 2023, bán chạy hơn đối thủ Mỹ trong chiến thắng vang dội của nhà sáng lập tỷ phú BYD, Wang Chuanfu. 

“Bạn đã nhìn thấy con dấu của họ chưa?” là điều chúng tôi muốn hỏi Musk ngày hôm nay. 

BYD Seal, được giới thiệu vào giữa năm 2022, có kiểu dáng đẹp và thể thao, không hề lạc lõng khi đậu cạnh những chiếc Porsche. Không có gì đáng ngạc nhiên khi Seal tiếp tục giành được Giải thưởng Thiết kế iF - một trong những giải thưởng thiết kế uy tín nhất thế giới - vào năm sau.

Trong khi BYD có thể đột nhiên xuất hiện ở khắp mọi nơi cùng một lúc, thì trên thực tế, công ty có trụ sở tại Thâm Quyến đã hoàn thiện sản phẩm và chiến lược của mình trong gần hai thập kỷ kể từ khi chiếc xe điện hybrid đầu tiên lăn bánh khỏi dây chuyền sản xuất.

Trong số các cột mốc quan trọng trong câu chuyện thành công đáng kinh ngạc của nó là việc đưa nhà thiết kế người Đức Wolfgang Egger, người có thành tích xuất sắc trải dài ở Audi, Alfa Romeo và Lamborghini làm giám đốc thiết kế vào năm 2016, đồng thời thu hút Leonardo DiCaprio nổi tiếng của Hollywood làm đại sứ thương hiệu cùng năm đó để thổi bùng uy tín của nó. 

Công ty cũng đã cải tiến hình ảnh của mình vào năm 2022, đổi tên thương hiệu từ nhận diện thương hiệu ban đầu “Build Your Dreams” thành “BYD” ngắn gọn, phổ quát và dễ nhận biết hơn, cùng năm Seal ra đời. 

Nó cũng đã thu hút sự chú ý của một tỷ phú khác – có lẽ còn có tầm nhìn xa hơn Musk – công ty đầu tư Berkshire Hathaway của Warren Buffet đã bơm 230 triệu USD (334,5 triệu USD) vào BYD để mua gần 10% cổ phần của công ty Trung Quốc này vào năm 2008. Warren Buffet là người như vậy, được nhiều người coi là “Nhà tiên tri của Omaha”. 

Giờ đây, thành công của BYD không chỉ là bài học về sự khiêm tốn cho Musk mà còn cho cả phương Tây: Đừng bao giờ đánh giá thấp kẻ yếu thế khao khát thống trị thế giới. 

Ảnh hưởng ô tô ngày càng tăng của Trung Quốc 

Trong nhiều thập kỷ, ẩn chứa trong nhãn “Sản xuất tại Trung Quốc” là khái niệm về chất lượng sản phẩm thấp được biện minh bằng giá thấp. Nhưng tất cả những điều đó đang thay đổi nhanh chóng - ít nhất là trong lĩnh vực ô tô. 

Thực tế là ngành công nghiệp này đang ở thời điểm chuyển biến khi thế giới chuyển từ ô tô động cơ đốt trong (ICE) sang xe điện (EV) trong nỗ lực cứu hành tinh khỏi sự "diệt vong" sắp xảy ra khi cuộc khủng hoảng khí hậu gia tăng rõ ràng đã có lợi cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.

Thay vì đuổi kịp sự thống trị của phương Tây trong lĩnh vực sản xuất động cơ, giờ đây họ đang tận dụng các cơ hội do lĩnh vực xe điện mới mang lại và tập trung mô hình kinh doanh của mình vào việc chỉ sản xuất xe điện với công nghệ mới hào nhoáng. 

Họ đang thay đổi đáng kể bối cảnh ô tô, vì các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc không chỉ đặt ra các tiêu chuẩn mới về sản xuất và định giá xe điện mà còn có thể tung ra các mẫu xe mới trong thời gian kỷ lục, trong đó nhiều mẫu đã làm như vậy một cách hiệu quả và mang lại lợi nhuận. 

BYD dường như đã giải mã được quy tắc sản xuất xe điện giá rẻ và đây không phải là mã duy nhất. Có Ora và Omoda, được trưng bày tại Triển lãm ô tô Singapore năm nay, và Zeekr của gã khổng lồ ô tô Geely của Trung Quốc, hãng xe điện mới nhất của Trung Quốc sẽ đến đây vào cuối năm nay. 

Được thúc đẩy bởi các khoản trợ cấp của chính phủ và nguồn vốn đầu tư mạo hiểm, chắc chắn không thiếu các công ty khởi nghiệp Trung Quốc thâm nhập thị trường một cách nhanh chóng và quyết liệt, từ Nio, XPeng (hoặc Xiaopeng) và Leapmotor cho đến các thương hiệu thuộc sở hữu của BYD là Denza (một liên doanh với Mercedes- Benz) và Fangzhenbao (trông giống như đối thủ của Land Rover), cũng như Yangwang, được định vị là một thương hiệu hạng sang có giá trên 1 triệu nhân dân tệ với thậm chí cả siêu xe điện U9 trong danh mục đầu tư của mình.

Ngay cả Xiaomi, nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ năm của Trung Quốc, cũng đang tham gia vào cuộc chơi xe điện. Cuối năm ngoái, công ty đã trình làng chiếc xe điện đầu tiên của mình, SU7 (viết tắt của “Speed ​​Ultra”), được cho là được trang bị một “siêu động cơ điện” có khả năng tăng tốc nhanh hơn xe Tesla và xe điện của Porsche khi nó đến vào cuối năm nay. 

Theo giám đốc điều hành Lei Jun, công ty sẽ đầu tư hàng tỷ USD để phát triển bộ phận ô tô của mình trong thập kỷ tới, được nhấn mạnh bởi tham vọng ngày càng mở rộng để trở thành một trong 5 nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới trong 15 đến 20 năm tới, thậm chí trước khi giao hàng. Chiếc xe Xiaomi đầu tiên tới tay khách hàng.

Giống như BYD Seal, SU7 là một ví dụ khác về hình thức thiết kế của xe điện Trung Quốc ngày nay. Nhìn lướt qua những mẫu xe được hỗ trợ bởi AI này, bạn có thể dễ dàng hiểu tại sao Musk lo lắng lại giảm giá Tesla tới 20% tại Singapore và các thị trường khác.

“Có rất nhiều người nghĩ rằng 10 công ty ô tô hàng đầu sẽ là Tesla, tiếp theo là 9 công ty ô tô Trung Quốc. Tôi nghĩ họ có thể không sai,” Musk nói tại Hội nghị thượng đỉnh DealBook 2023 của The New York Times vào tháng 11 năm ngoái, một tháng trước khi BYD giành lấy vương miện của Tesla.

Theo báo cáo của CNBC, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc này đã vượt qua Nhật Bản để trở thành quốc gia xuất khẩu ô tô hàng đầu thế giới, với hơn 5 triệu ô tô được xuất khẩu vào năm 2023, từ vị trí thứ sáu lên vị trí dẫn đầu chỉ sau ba năm.

Các thương hiệu Trung Quốc hiện chiếm một nửa số xe điện được bán trên toàn cầu, trong đó Nio, XPeng và BYD đã được bán ở châu Âu. Trên thực tế, hãng Tesla đang trong quá trình xây dựng một nhà máy ở Hungary để sản xuất xe điện và xe hybrid cho thị trường châu Âu, và các nhà phân tích dự đoán rằng các nhà sản xuất ô tô phương Tây có thể mất tới 1/4 thị phần do sự gia tăng của xe Trung Quốc giá rẻ hơn.

Thách thức cân bằng quyền lực truyền thống 

Trong khi có rất ít tranh luận về sự trỗi dậy đáng chú ý của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, hiện tượng gần đây này đặt ra câu hỏi: Điều này sẽ để lại những người chơi truyền thống ở đâu?

Điện khí hóa đã dân chủ hóa ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, vì vậy các mẫu ô tô mới không còn được tiếp thị dựa trên công suất động cơ nữa. Vấn đề không còn là sức mạnh của động cơ. Vấn đề không còn là bạn có thể tăng tốc nhanh đến mức nào. Một số xe điện tầm trung thậm chí có thể tăng tốc từ vị trí đứng yên lên 100 km/h trong ba giây hoặc ít hơn - tương đương với một chiếc xe thể thao Ferrari, Lamborghini hoặc Maserati nhưng với mức giá chỉ bằng một phần nhỏ. 

Làm sao thực tế đáng kinh ngạc này có thể xảy ra khi không có sự quay của xi-lanh (càng nhiều xi-lanh, xe càng nhanh và đắt tiền) trong động cơ đốt trong để khiến ô tô chuyển động? Thay vào đó, xe điện tận hưởng mô-men xoắn tức thời do động cơ điện cung cấp - và Trung Quốc đã dẫn đầu thế giới về công nghệ pin với 60% thị phần toàn cầu.  

Theo công ty tư vấn Benchmark Mineral Intelligence ở London, Trung Quốc hiện có công suất sản xuất pin ô tô điện gấp 14 lần Mỹ. Nhà cung cấp pin hàng đầu của họ, Công ty TNHH Công nghệ Amperex Đương đại (CATL), nắm giữ 37% thị phần toàn cầu với giá trị vốn hóa thị trường gần 240 tỷ USD. Công ty cũng cung cấp pin cho hầu hết các nhà sản xuất ô tô trên thế giới, bao gồm cả BMW và Volkswagen.

Trong khi đó, BYD được hưởng lợi từ mức độ tích hợp theo chiều dọc cao khiến nó trở nên vô song trong không gian của mình. Ban đầu nó là một công ty sản xuất pin trước khi được chủ sở hữu tỷ phú Wang mua lại vào năm 2003, người nhận ra rằng việc phát triển công ty thành nhà sản xuất xe điện sẽ mang lại cho công ty Trung Quốc cơ hội kinh doanh tốt nhất để cạnh tranh trên trường thế giới.

BYD cũng sở hữu quyền truy cập vào các nguồn tài nguyên như mỏ lithium, vốn cần thiết để sản xuất pin lithium-ion cung cấp năng lượng cho xe điện. Và đúng vậy, ngay cả Tesla hiện cũng sử dụng pin Blade sạc nhanh hơn của BYD trong các mẫu Model Y của mình.

Sự sống sót của kẻ mạnh nhất

Vài năm tới sẽ chứng tỏ tầm quan trọng đối với khả năng tồn tại trong tương lai của các nhà sản xuất ô tô châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc. Khi một chiếc xe điện mới của Trung Quốc có thể chạy nhanh như một chiếc xe thể thao của Ý, làm thế nào các hãng sản xuất ô tô trên thế giới có thể tồn tại? Nhiều nước đã mất đi lợi thế cạnh tranh của mình và sự thống trị trước đây đang nhanh chóng mờ nhạt. 

Tờ Financial Times đưa tin rằng đây là một “vài năm tàn khốc” đối với ngành công nghiệp ô tô Đức, ngành công nghiệp ô tô lớn nhất châu Âu, với mạng lưới các nhà cung cấp tiếp tục “mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc”.

Liên minh Châu Âu (EU) lưu ý rằng các công ty Trung Quốc đã bắt đầu mở rộng mạnh mẽ trên sân của họ, chiếm 8% doanh số bán xe điện ở châu Âu vào năm ngoái và con số này dự kiến ​​sẽ tăng lên 15% vào năm 2025. Các công ty Trung Quốc cũng được cho là sẽ đang hạ giá thị trường lên tới 20%. 

Điều này đã khiến Ủy ban Châu Âu, cơ quan điều hành của EU, mở một cuộc điều tra đang diễn ra để xem liệu các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có được hưởng lợi từ trợ cấp của chính phủ theo cách vi phạm các quy tắc thương mại hay không.  

Một phản ứng có thể xảy ra là các thị trường châu Âu và các thị trường khác sẽ chống trả bằng các chính sách bảo hộ như thuế quan cao hơn để ngăn các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc này thống trị thế giới. Musk cho biết tại Hội nghị thượng đỉnh DealBook 2023 của The New York Times: “Nếu không có rào cản thương mại nào được thiết lập, họ sẽ phá hủy hầu hết các công ty khác trên thế giới”. 

Nhưng chủ nghĩa bảo hộ sẽ chỉ đi xa đến thế. Và về lâu dài, nó không có ý nghĩa gì trong việc cải thiện bối cảnh ô tô vĩ mô. 

Bạn có nhớ khi các hãng ô tô Nhật Bản bắt đầu tiến vào thị trường Mỹ vào những năm 1970 chứ? Đúng vậy, cảm giác đó đúng là như vậy. Các thương hiệu như Toyota, Honda và Lexus đã phải trải qua nửa thế kỷ mới đạt được vị thế dẫn đầu trên thị trường, mở đường cho các thương hiệu xe hơi Hàn Quốc trên con đường này. Khách hàng đặt cược vào S&P rằng các thương hiệu Trung Quốc sẽ không mất nửa thời gian như vậy để phát triển tương tự, vượt qua các rào cản pháp lý và làm tan biến các rào cản thương mại.

Giải pháp công nghệ cao, chi phí thấp

Với khả năng chi trả là trở ngại chính cho việc áp dụng xe điện, cách rõ ràng nhất để thu hút người tiêu dùng tò mò về xe điện là đưa ra các sản phẩm có giá thấp hơn, đây là một thách thức vì việc chế tạo và mua sắm động cơ điện đắt hơn nhiều so với việc sản xuất động cơ đốt, điều đã tạo nên ngành công nghiệp ô tô. người chơi đã dành nhiều thập kỷ để hoàn thiện, mặc dù nhận thức muộn màng khá sai lầm. 

Để đạt được mục tiêu này, Musk đã chỉ ra rằng một chiếc Tesla giá khởi điểm trị giá 25.000 USD có thể ra mắt ngay sau năm 2025, nhưng trong thời gian chờ đợi, các thương hiệu Nhật Bản và Hàn Quốc có lẽ là những đối thủ tốt nhất để đối đầu với xe điện Trung Quốc.

Nissan Leaf và Hyundai Ioniq 5 đưa ra những đề xuất hấp dẫn trong phân khúc thị trường đại chúng, trong đó chiếc Ioniq 5 được lắp ráp tại Singapore đã giành được danh hiệu “Xe của năm 2023 của Straits Times” cùng với các giải thưởng toàn cầu khác. 

Nhưng Toyota ở đâu trong cuộc trò chuyện này? Nhà sản xuất ô tô Nhật Bản có thể đã tạo ra chiếc xe hybrid được sản xuất hàng loạt đầu tiên trên thế giới với chiếc Prius nổi tiếng gần 30 năm trước, nhưng họ nổi tiếng là chậm chạp trong việc tung ra dòng sản phẩm xe điện đáng gờm, chỉ có một mẫu xe chạy hoàn toàn bằng điện hiện có trên thị trường: cái tên thường được đặt tên là bZ4X . 

Tuy nhiên, điều này sẽ thay đổi vì năm ngoái, công ty đã vạch ra lộ trình công nghệ mới đầy tham vọng, tập trung vào sản xuất pin thể rắn. Chúng hứa hẹn mật độ năng lượng cao hơn và thời gian sạc ngắn hơn so với pin lithium-ion được sử dụng rộng rãi để khởi động các phương tiện chạy bằng pin thể rắn của chính chúng vào năm 2027 đến 2028.

Trong khi đó, Honda cũng đang tạo nên làn sóng với khoản đầu tư mới trị giá 40 tỷ USD được công bố để tăng cường lĩnh vực xe điện của mình. Điều này sẽ chứng kiến ​​​​30 chiếc Honda EV mới trên toàn cầu vào năm 2030, đồng thời công ty có kế hoạch chỉ bán các loại xe không phát thải tại các thị trường lớn vào năm 2040. 

Giờ đây, Honda có thể đến bữa tiệc muộn một chút, nhưng những chiếc Honda 0 Series mới được công bố tại Triển lãm Điện tử Tiêu dùng 2024 (CES) ở Las Vegas vào tháng trước có thể chính là thứ mà người tiêu dùng không biết rằng họ đang tìm kiếm – một thứ gì đó vô hình duy nhất, thứ gì đó cực kỳ thú vị và thứ gì đó có sức hấp dẫn về mặt cảm xúc để biện minh cho mức giá cao hơn của một chiếc xe điện.

Đối với những người mới bắt đầu, mẫu Saloon trông giống như không có gì trên thị trường (hoặc những gì dự kiến ​​​​ra mắt), mang phong cách tương lai gợi lên nét thẩm mỹ tân thời của bộ phim khoa học viễn tưởng đình đám Tron. Bổ sung cho hệ thống ánh sáng neon là buồng lái kỹ thuật số tối giản với vô lăng dạng ách khi cửa cánh chim ưng hướng lên trên. Thật kỳ lạ nhưng thật tuyệt vời, và nó sẽ được đưa vào sản xuất vào năm 2026. 

Định nghĩa lại sự sang trọng

Khi các thương hiệu dành cho thị trường đại chúng này tiếp tục nâng cao cuộc chơi của họ trong thế giới lấy xe điện làm trung tâm mới này, các quy tắc tương tác do đó đã thay đổi đối với những người chơi lâu đời và xa xỉ. Chỉ điện khí hóa các dòng sản phẩm hiện có là chưa đủ. Và chỉ cạnh tranh dựa trên uy tín và tài sản thương hiệu thôi thì không còn đủ để đảm bảo cho tương lai của họ. Thay vào đó, đổi mới sản phẩm sẽ là chìa khóa để tồn tại. 

Những nhà sản xuất ô tô chiến thắng trong cuộc cách mạng xanh này sẽ là những người suy nghĩ lại một cách triệt để về khái niệm ô tô. Về vấn đề đó, họ sẽ cần phải hình dung lại không chỉ chiếc xe trong tương lai trông như thế nào mà còn cả tương lai của việc lái xe.

Có lẽ họ có thể làm nổi bật những gì Audi hình dung với loạt xe ý tưởng Sphere. Kể từ năm 2021, hãng xe Đức đã bắt đầu thể hiện tầm nhìn tương lai của mình với 4 thiết kế xe hơi mang tính đột phá, định vị thương hiệu này là bậc thầy về biến hóa. 

Từ chiếc Skysphere roadster và Grandsphere sedan cho đến chiếc SUV Urbansphere và chiếc coupe sang trọng Activesphere có thể biến thành một chiếc xe bán tải sẵn sàng cho chuyến phiêu lưu ngoài trời tuyệt vời, những cải tiến tiên phong này thách thức thực tế hiện tại của chúng ta bằng yếu tố bất ngờ và minh họa những gì có thể xảy ra bên trong và vượt ra ngoài giới hạn của nội thất ô tô. 

Hãy tưởng tượng một cabin giống như phòng chờ gợi nhớ đến chuyến du lịch hàng không sang trọng với ghế ngả lưng, vô lăng có thể thu gọn khi bạn cảm thấy muốn ngồi lại và có tài xế riêng cũng như không gian bên trong rộng rãi với khả năng thực tế tăng cường tiên tiến ngay trong tầm tay bạn. 

Tuy nhiên, mặc dù những chiếc xe ý tưởng này có thể chưa được bán trên thị trường nhưng đó không phải là phỏng đoán thuần túy - Audi đã xác nhận rằng họ sẽ tung ra một phiên bản chạy hoàn toàn bằng điện dựa trên ý tưởng Grandsphere vào năm 2025. 

Hầu hết người lái xe trên toàn thế giới có thể sẽ không đủ khả năng mua một mẫu Audi Sphere hiện đại khi nó xuất hiện vào năm tới. Và vì vậy, đối với đại chúng, một chiếc xe điện Trung Quốc chuyển tiếp kỹ thuật số, được thiết kế đẹp mắt mà họ chưa từng nghe đến có thể là một sự thay thế đủ hấp dẫn. 

Mọi chuyện đã sắp kết thúc trong trật tự thế giới mới này, và nếu các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc do BYD dẫn đầu trên thực tế thành công trong nỗ lực thống trị thế giới, thì Elon Musk có thể không còn là người giàu nhất thế giới lâu nữa.

Hải Anh t/h