Alibaba cố gắng tìm lại con đường phục hồi sau những khó khăn gặp phải

Gần 4 năm sau khi nhà sáng lập Jack Ma tuyên bố nghỉ hưu, Trudy Dai, một trong những thành viên ban đầu của công ty người nắm quyền phụ trách các hoạt động thương mại điện tử quan trọng bậc nhất tại Trung Quốc. Cô được đánh giá sẽ là chìa khóa cho tương lai của tập đoàn.

Một báo cáo truyền thông trực tuyến vào mùa xuân này cho biết Alibaba có kế hoạch sa thải 80.000 việc làm, tương đương 30% biên chế. Alibaba cho biết nội dung báo cáo đã được phóng đại, nhưng không phủ nhận các kế hoạch tái cấu trúc công ty. Các nguồn tin cho biết Alibaba đã bị đẩy vào một ngõ ngách và phải tiến hành một cuộc cải tổ lớn.

Những con số đã chứng minh điều này. Trong công bố thu nhập của Alibaba vào tháng 5 cho quý đầu tiên cho biết, công ty này lỗ ròng 16,2 tỷ nhân dân tệ (tương đương 2,5 tỷ đô la), gấp ba lần mức lỗ mà công ty đã báo cáo trong cùng kỳ năm 2021. Giá trị thị trường của họ đã giảm xuống khoảng 250 tỷ đô la từ mức đỉnh hơn 800 tỷ đô la vào tháng 10 năm 2020.

Vào thời kỳ đỉnh cao của sự thành công, Alibaba đã kiểm soát hơn một nửa thị trường bán lẻ trực tuyến của Trung Quốc và gần một nửa thị trường thanh toán qua điện thoại thông minh. Hệ sinh thái của họ mở rộng nhanh chóng thông qua các thương vụ mua lại. Nhưng vận may của công ty bắt đầu rẽ sang hướng khác khi chính phủ bắt đầu cải tổ lĩnh vực internet.

Jack Ma, người đã từ chức chủ tịch công ty, nói trong một bài phát biểu vào tháng 10 năm 2020 đã chỉ trích các quy định lạc hậu sẽ bóp nghẹt sự đổi mới của ngành công nghiệp tài chính. Nhận xét của ông được coi là lời chỉ trích đối với chính phủ. Một nguồn tin thân cận của Jack Ma cho biết: "Cụm từ này không được đưa vào văn bản được chuẩn bị trước. Lời nó đó là bộc phát".

Nhóm lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình rõ ràng đã cảm thấy có vấn đề với nhận xét này. Các hành động kỷ luật nhắm vào Jack Ma và Alibaba bắt đầu ngay lập tức. Ngay tháng sau đó, chi nhánh tài chính của Alibaba, Ant Group đã phải hoãn IPO theo kế hoạch do áp lực từ các nhà chức trách.

Mặc dù chính phủ đã tuyên bố vào cuối tháng 4 năm nay rằng sẽ giảm nhẹ sự kiểm soát đối với các gã khổng lồ công nghệ, các nguồn tin của Alibaba cho biết tập đoàn này vẫn nằm trong danh sách đen của chính phủ và tiếp tục là mục tiêu bị giám sát gắt gao.

Một vấn đề đã kìm hãm đà tăng trưởng của Alibaba ngay cả trước khi xảy ra cuộc đàn áp: nỗ lực kết hợp các cửa hàng truyền thống vào hệ sinh thái của mình.

Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Daniel Zhang bắt đầu thúc đẩy chiến lược "bán lẻ mới" nhằm xóa bỏ rào cản giữa các cửa hàng trực tuyến và ngoại tuyến bắt đầu từ khoảng năm 2016, trước khi anh trở thành người kế nhiệm vai trò của Jack Ma.  

Anh ấy đã tiếp tục kế hoạch mua lại để thực hiện chiến lược. Năm 2015, Alibaba đã rót 28,3 tỷ nhân dân tệ vào Suning.com, một nhà bán lẻ lớn. Họ đã đầu tư thêm 19,8 đô la Hồng Kông (tương đương 2,5 tỷ đô la) vào một cửa hàng bách hóa lớn hai năm sau đó, tiếp theo là thương vụ mua lại dịch vụ giao đồ ăn Ele.me vào năm 2018 với giá hơn 9,5 tỷ đô la. Theo chuyên gia nghiên cứu IT Juzi, Alibaba đã chi hơn 300 tỷ nhân dân tệ cho các thương vụ mua lại từ năm 2015 đến năm 2018. Con số đó chỉ dành cho các thương vụ được tiết lộ.

Tuy nhiên, hầu hết các giao dịch mua của công ty đã không tạo ra được sự hợp tác với bán lẻ trực tuyến và tiếp tục gây ra lỗ cho công ty. Công ty đã liên tục phải cắt giảm nhân sự.

Alibaba đã hy vọng tạo ra một nguồn doanh thu mới để phân tán rủi ro của công ty trong khi hoạt động kinh doanh thương mại điện tử cốt lõi đang phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn của chính phủ và sự gia tăng của các đối thủ cạnh tranh đang đè nặng lên công ty trước khi có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào bán lẻ trực tuyến.

Zhang sau đó đã được thay thế bởi Dai với tư cách là người đứng đầu công ty con thương mại điện tử chính vào cuối tháng Tư.

Zhang tiếp quản công việc từ Jack Ma khi ông nghỉ hưu. Việc bổ nhiệm Dai đã dẫn đến suy đoán rằng cô không chỉ được giao trọng trách vực dậy hoạt động kinh doanh sáng lập của Alibaba mà còn có khả năng trở thành người kế nhiệm của Zhang.

Dai là một trong những học trò của Jack Ma trong những ngày dạy tiếng Anh của ông, trước khi ông trở thành nhà kinh doanh mạng nổi tiếng nhất Trung Quốc. Cô ấy cứng rắn ở nơi làm việc nhưng được cho là thích đối thoại, thường đi ăn tối và uống rượu với đồng nghiệp.

Chủ nghĩa bè phái là một phần trong văn hóa của Alibaba vì Jack Ma muốn các bộ phận cạnh tranh với nhau. Điều này hoạt động tốt trong thời kỳ phát triển nhanh chóng của công ty, nhưng đã kìm hãm hoạt động giao tiếp nội bộ và trở thành nguồn gốc của xung đột trong công ty.

Các thành viên của một bộ phận bán lẻ trực tuyến được yêu cầu gửi báo cáo dài 10.000 ký tự vào mỗi thứ Sáu. "Đó là công việc vô nghĩa do ông chủ của chúng tôi áp đặt, người muốn làm hài lòng các quản lý cấp cao", một nhân viên nói. Những người quản lý như vậy đang bị loại bỏ dưới thời của Dai, người được giao nhiệm vụ hồi sinh hoạt động kinh doanh và tổ chức của Alibaba.

Bảo Bảo