Giữa hai chiều quan điểm về nCoV và kinh tế thế giới

Nền kinh tế Trung Quốc đẫ có quy mô và vị thế lớn hơn trước nên việc ảnh hưởng của dịch bệnh lần này là khó lường hơn. Ảnh minh họa: The Guardian

Nhìn về quá khứ để lạc quan

Ở phía quan điểm lạc quan thì cho rằng tổn thất này sẽ ở mức hạn chế và nhất thời khi lấy bối cảnh hiện tại quy chiếu về những lần đại dịch trước đây mà kinh tế thế giới đã trải qua.

Thứ nhất, tuy đã có hàng ngàn người nhiễm bệnh và hàng trăm người chết nhưng dịch bệnh này chưa đến mức nghiêm trọng. Nhận định này chủ yếu dựa trên tỷ lệ tử vong dưới 3%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ tử vong trong đại dịch SARS năm 2002-2003 (7%). Trong khi đó, chính quyền Trung Quốc đã “quyết liệt” thực thi nhiều biện pháp để kiểm soát sự lây lan của 2019-nCoV và nạn dịch xảy ra đúng vào dịp Tết Nguyên đán. Do đó, tác động của đại dịch lần này lên tăng trưởng GDP sẽ thấp hơn so với những đại dịch lần trước như SARS hay trước đó là dịch cúm châu Á năm 1957-1958 và dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918.

Tiếp đó, đã có nhiều nước ghi nhận những ca nhiễm bệnh trong đại dịch SARS nhưng dường như những nước này chỉ chịu tác động nhỏ như được Bộ Tài chính Úc từng mô tả trong nhận định của họ về tác động của SARS. Hay tác động kinh tế chỉ là ngắn hạn, như đã được thể hiện trong đại dịch SARS, và ngay cả với dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918.

Thêm một cơ sở để lạc quan là cơ chế bù trừ trong khủng hoảng. Có thể, một số ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhưng một số ngành khác lại hưởng lợi lớn trong đại dịch. Những ngành bị ảnh hưởng nặng nhất là du lịch và tiêu dùng. Ngược lại, những ngành được lợi là dược phẩm, hóa chất (chất tẩy rửa, sát trùng). Do sự phòng bị của các nước nên tác động này ít lan truyền ra các nước khác.

Nhưng vẫn bi quan vì tình hình khó lường hơn

Ở phía đối diện, có một số yếu tố để bi quan hơn về tác động của nCoV. Trên hết, vẫn còn quá nhiều điều chưa biết về virus này. Lúc đầu, loại virus này tỏ ra ít nguy hiểm hơn SARS và đa phần tin rằng có thể khống chế sự lây lan của nó dễ dàng hơn từ kinh nghiệm đối phó với SARS. Nhưng thực tế là chỉ chưa đầy một tháng từ lúc mới được công nhận, con số bệnh nhân nhiễm virus này đã đạt 5.000, là con số mà SARS chỉ đạt được sau sáu tháng kể từ lúc bắt đầu và hiện nay thì đã tăng lên rất cao.

Do đó, dù có thận trọng thì cũng có thể thấy tác động lần này lên nền kinh tế Trung Quốc ít nhất sẽ tương đương với tác động của SARS. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới, SARS chỉ làm Trung Quốc mất đi 1,1 điểm phần trăm tăng trưởng GDP. Nhưng quy mô và tầm ảnh hưởng của Trung Quốc (nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới) hiện nay khác xa với thời điểm nổ ra SARS khi Trung Quốc mới chỉ “chân ướt chân ráo” tham gia vào hệ thống thương mại toàn cầu. Lưu ý, 1% GDP hiện tại của Trung Quốc tương đương với khoảng 136 tỉ đô la Mỹ, một con số rất đáng kể. Con số này cũng khá gần với một số ước tính tại thời điểm hiện tại về thiệt hại toàn cầu của 2019-nCoV là 160 tỉ đô la Mỹ.

Thậm chí, Hãng Thông tấn Al Jazeera trích dẫn một nghiên cứu năm 2018 cho rằng một đại dịch cúm toàn cầu mới sẽ gây thiệt hại 500 tỉ đô la Mỹ, hay 0,6% GDP toàn cầu một năm. Nghiên cứu này cũng tin rằng các nước thu nhập trung bình và thấp sẽ thiệt hại nhiều nhất, mất tới 1,6% GDP/năm trong khi các nước thu nhập cao sẽ mất khoảng 0,3% GDP/năm.

Tâm lý bi quan được thể hiện rõ trên thị trường chứng khoán Trung Quốc và thế giới với sắc đỏ hàng loạt. Trước mắt, tác động tiêu cực lên nền kinh tế Trung Quốc đã lan sang các nước khác trong khu vực khi Trung Quốc và các nước cấm/hạn chế đi lại, du lịch để ngăn chặn sự lây lan và hàng triệu du khách Trung Quốc đã phải hủy kế hoạch du lịch nước ngoài.

Nhìn rộng ra, tác động của nCoV có thể sẽ dẫn đến những hệ lụy không ngờ khác. Đó là sự đình trệ các hoạt động kinh tế tại Trung Quốc sẽ làm sụt giảm mạnh nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc, có khả năng ảnh hưởng mạnh đến cam kết nhập khẩu hàng trăm tỉ đô la Mỹ của nước này từ Mỹ như được thỏa thuận trong vòng thương lượng vừa qua giữa Mỹ và Trung Quốc.

Nếu thương chiến không được giải quyết nhanh chóng và dứt điểm, rủi ro cho nền kinh tế toàn cầu sẽ còn nguyên đó hoặc thậm chí tệ hại hơn. Bên cạnh đó, Trung Quốc (và nhiều nước khác) sẽ lại chủ động hoặc bị động hạ lãi suất, hạ giá bản tệ để hỗ trợ kinh tế nội địa (thực tế ngày 2-2 Trung Quốc đã thông báo kế hoạch bơm hơn 174 tỉ đô la Mỹ vào nền kinh tế nhằm giảm bớt cú sốc do dịch bệnh với ngành tài chính và nền kinh tế nước này).

Những hệ lụy trên ít nhiều là có liên hệ đến Việt Nam, từ góc độ thương mại, đầu tư nước ngoài và ổn định tỷ giá, lãi suất. Bởi vậy, ngoài những hậu quả trực tiếp như tổn thất y tế, phòng dịch, thất thu du lịch và dịch vụ... Việt Nam cần có kịch bản đối phó toàn diện và phù hợp, theo sát diễn tiến lây lan của 2019-nCoV.

Châu Phan