Điều gì khiến điện ảnh thực sự cần những bộ phim làm lại?

Phim Tiệc trăng máu của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cũng được làm lại từu bộ phim ăn khách Perfect Strangers.

Nội dung độc đáo nhưng lại phù hợp với nhiều nền văn hóa

Một ví dụ điển hình phải kể đến là  Perfect Strangers. Đã 4 năm trôi qua kể từ ngày tác phẩm Perfect Strangers (tựa Ý Perfetti Sconosciuti) (Tựa tiếng việt là người lạ hoàn hảo) của đạo diễn Paolo Genovese trình làng công chúng thế giới. Đây là bộ phim tâm lý, gia đình do đạo diễn Paolo Genovese thực hiện, ra mắt hồi tháng 2/2016. Ngay từ khi trình làng, tác phẩm được khán giả ủng hộ nhiệt liệt khi thu hơn 16 triệu euro tại riêng quê hương Italy.

Giới phê bình cũng không tiếc lời ca ngợi tác phẩm của Genovese. Tại lễ trao giải thưởng David di Donatello (sự kiện tương đương Oscar của đất nước hình chiếc ủng) lần thứ 61 do Viện Hàn lâm Điện ảnh Italy tổ chức, Perfect Strangers giành chiến thắng hai giải quan trọng: Phim truyện và Kịch bản xuất sắc.

Tuy nhiên, chuỗi thành tích của tác phẩm không chỉ dừng lại trong phạm vi nội địa. Danh tiếng của Perfect Strangers vượt ra ngoài biên giới Italy. Theo thống kê, đến nay có đến 18 phiên bản khác nhau làm lại từ phim này. Nhiều câu hỏi đặt ra: điều gì khiến Người lạ hoàn hảo được mến mộ rộng khắp như vậy?

Trang madmovieman.com có lý giải khá thú vị về việc Perfect Strangers được làm lại liên tục mà khán giả vẫn cảm thấy không chán khi xem. Đó là tác phẩm gốc cũng như nhiều phiên bản làm lại sau này đã đánh trúng "tim đen" của rất nhiều người trong xã hội đương đại về nỗi sợ bị lộ thông tin sâu kín của cá nhân, những điều mà chúng ta cố gắng giấu giếm và ít khi chia sẻ với ai. Các nhà biên kịch của phim gốc đã làm một điều đó là nắm bắt nỗi sợ thường trực, vô hình này thảy vào trong một mối quan hệ xã hội ràng buộc (mà con người thì không thể sống tách biệt hoàn toàn với xã hội loài người), điển hình ở đây là một cuộc gặp gỡ thân mật với bạn bè để từ đó "lẩy" lên màn ảnh những điều mà các nhà làm phim muốn truyền tải. Người lạ hoàn hảo được làm nhiều vì nó chứa đựng một câu chuyện cốt lõi mà khi các nhà làm phim ở các nước khác "mượn" về để sáng tạo lại, nó vẫn hợp, việc còn lại là làm sao biến bộ phim làm lại cho "khớp" với bối cảnh văn hóa bản địa. Càng nhiều phiên bản được làm ra, như trang này nhận định, người xem càng có nhiều lựa chọn và nhiều sự tò mò đi kèm. Tò mò để biết được cùng một câu chuyện, ở một nền văn hóa khác, nó được kể ra sao. Và cũng như nhiều nhân vật trong phim, chúng ta cũng rất tò mò muốn biết về bí mật của người khác sẽ được kể như thế nào. 

Perfect Strangers là một trong số rất nhiều bộ phim được các hãng phim mua bản quyền làm lại mỗi năm. Con số 18 bản phim vừa chứng minh sức hút của tác phẩm với khán giả, vừa cho thấy vai trò của việc remake các bộ phim cũ trong sự vận động của nền điện ảnh thế giới.

Điển hình những bộ phim khó chiều lòng khán giả

Tong cộng đồng khán giả, không thiếu những người phản đối, thậm chí ghét bỏ, các bộ phim làm lại. Họ lấy dẫn chứng bằng thất bại của các “bom xịt” như Ben-Hur (2016) so với bản phim gốc năm 1959, Ghostbusters (2016) so với các phần phim gốc có Bill Murray, The Mummy (2017) so với bộ phim nổi tiếng năm 1999…

Thất bại của các tựa phim kể trên phần nào đó cho thấy phim làm lại tuy có tiến bộ về công nghệ, nhưng chưa chắc đã sánh ngang nguyên tác về chất lượng nghệ thuật cũng như cảm xúc nó mang lại cho khán giả.

Điều này vẫn thường xuyên xảy ra khi các nhà làm phim không đơn thuần lặp lại y nguyên nội dung tác phẩm gốc (như Psycho (1998) “sao y bản chính” nguyên tác của Alfred Hitchcock và thất bại) mà còn tìm cách lồng ghép vào trong đó những vấn đề thời sự.

Ghostbusters (2016) ra đời tại thời điểm phong trào nữ quyền đang được chú ý. Phim đã hoán đổi giới tính các nhân vật: biệt đội săn ma trở thành nhóm phụ nữ thông minh nhưng lập dị, còn “bóng hồng” do Sigourney Weaver thủ vai ở phần phim gốc trở thành một anh chàng tóc vàng hoe (Chris Hemsworth).

Hay như The Mummy (2017) với sự góp mặt của Tom Cruise. Phim loại bỏ yếu tố hài hước từng làm nên sức hút cho series Xác ướp Ai Cập do Brendan Fraser thủ vai chính và nghiêng về dòng kinh dị, hành động. Kết quả, sự phá cách chỉ mang về doanh thu khiêm tốn trên 400 triệu USD từ phòng vé toàn cầu và hàng loạt bình luận tiêu cực từ cả giới phê bình lẫn khán giả.

Theo thống kê của Washington Post thực hiện cách đây bốn năm, từ 1993 tới 2016, Hollywood đã làm lại tổng cộng 171 bộ phim. Tuy nhiên, chỉ có 31 tác phẩm trong số đó (tương đương 18%) đạt doanh thu trên 100 triệu USD.

Hướng đi của các bộ phim Hollywood

Thống kê trên trang the-numbers.com cho thấy tại Hollywood trong 25 năm (từ 1995-2020), thị phần của dòng phim làm lại trong cơ cấu các tác phẩm phát hành tại rạp đã có những thay đổi đáng kể. Thị phần phim remake tăng mạnh trong giai đoạn 2003-2007 và đạt đỉnh năm 2005 với 16,57%, rồi giảm sâu vào năm 2013 với 1,13%. Tới năm 2019, con số này là 11,65%.

Trong 25 năm qua, số lượng phim làm lại được sản xuất tại Hollywood cũng ghi nhận sự tăng trưởng. Từ con số 6 phim năm 1995, con số tăng lên 26 tác phẩm vào 2019.

Dựa trên kết quả bán vé, The Lion King (2019) và Beauty and the Beast (2017) chia nhau vị trí top đầu phim làm lại ăn khách nhất 25 năm qua với doanh thu lần lượt 543,6 triệu USD và 504 triệu USD tại thị trường Bắc Mỹ. Tổng doanh thu toàn cầu của hai bộ phim là 1,66 tỷ USD và 1,264 tỷ USD. Hai tác phẩm với kinh phí sản xuất lên tới hàng trăm triệu USD đều thuộc chùm phim chuyển thể người đóng được remake từ nội dung các bộ hoạt hình ăn khách của Disney.

The Lion King (2019) là phim làm lại ăn khách nhất 25 năm qua

Làm lại các tác phẩm ăn khách vẫn được Hollywood đầu tư phát triển trong những thập kỷ qua và tương lai sắp tới. Năm 2020, dù nền công nghiệp điện ảnh đóng băng vì dịch bệnh, các hãng phim vẫn liên tiếp công bố dự án mới. Không ít trong số đó là phim làm lại như The Others (2001) gắn liền với tên tuổi Nicole Kidman, phim kinh dị Firestarter (1984), Three Man and a Baby (1987)…

Hollywood cũng cần làm lại phim cũ?

Theo trang zing.vn, Hollywood những năm trở lại đây đang đối mặt nguy cơ cạn kiệt ý tưởng gốc. Tình trạng càng trở nên trầm trọng khi sự nở rộ của truyền hình cáp và các nền tảng xem phim trực tuyến thúc đẩy nhà sản xuất tìm kiếm thêm nội dung mới đáp ứng nhu cầu khán giả.

Theo thống kê của Insider tháng 12.2019, ngoài Người lạ hoàn hảo, điện ảnh thế giới có nhiều phim tiêu biểu được làm lại liên tục trong lịch sử và trở nên quá quen thuộc với nền giải trí đại chúng từ nhiều thập niên trước đến nay. Trong số đó, có thể điểm qua những cái tên tiêu biểu như A Star is Born (được làm lại 3 lần, bản gốc ra đời năm 1937, 3 bản làm lại vào các năm 1954, 1976 và 2018); phim câm, thể loại kinh dị là Phantom of the Opera ra đời năm 1925, được làm lại vào các năm 1943, 1962 và 1989; phim Oliver! (chuyển thể từ tiểu thuyết của Charles Dickens) ra đời năm 1968 nhưng là thể loại nhạc kịch, trước bản này, các phiên bản không thuộc nhạc kịch từng được sản xuất rơi vào các năm 1922, 1933, 1948, 2005 và 2007; phim Thằng gù nhà thờ Đức Bà (chuyển thể từ tiểu thuyết của Victor Hugo) ra mắt lần đầu năm 1923, sau đó được làm lại vào các năm 1939, 1956, 1982, 1996 và 1997... 

Một cảnh trong phim A Star is Born, phim được làm từ cuối thập niên 1930 đến nay. ẢNH: WARNER BROS

Năm 2020 ghi nhận sự bùng nổ trong trận chiến bản quyền chuyển thể tác phẩm văn học giữa các hãng phim. Công ty môi giới bản quyền Creative Artists Agency (CAA) cho biết họ đã bán bản quyền chuyển thể khoảng 175 tựa sách cho các đơn vị sản xuất phim điện ảnh và truyền hình trong năm nay. Con số cao gấp năm lần kết quả kinh doanh cùng kỳ năm 2019.

Giống như các tác phẩm văn học hay trò chơi điện tử, chất lượng của những tựa phim cũ đã được thời gian khẳng định cũng như thu hút một lượng người hâm mộ nhất định.

Chất lượng và tập khán giả là hai yếu tố bảo đảm tính thành công của bất cứ tác phẩm nào. Hãng phim sẽ không dễ gì lưu kho tác phẩm của họ nằm đóng bụi khi đang khan hiếm ý tưởng làm phim.

Thêm vào đó, việc làm lại các tác phẩm điện ảnh đã phát hành cũng giúp hãng phim rút ngắn thời gian sản xuất. Hãng vẫn đang nắm bản quyền tác phẩm, do đó công việc cần làm chỉ là thương lượng và ký lại hợp đồng thay vì cạnh tranh với hàng loạt đối thủ.

Tiếp đó, phản hồi của khán giả với nội dung phim gốc chính là cơ sở để nhà làm phim kịp thời thay thế những chi tiết đã lỗi thời hoặc thêm thắt, lồng ghép thêm các yếu tố chiều lòng công chúng hiện đại.

Nếu hướng đi mới của nhà sản xuất là đúng, bộ phim làm lại sẽ gặt hái thành công rực rỡ như thương hiệu Jurassic World (2015) phát triển từ series Jurassic Park. Hai tập phim Thế giới khủng long, bao gồm Jurassic World (2015) và Jurassic World: Fallen Kingdom (2017), đã mang về cho Universal hơn 2,97 tỷ USD tại phòng vé toàn cầu.

Điện ảnh, hay việc làm phim, xét cho cùng cũng là một hoạt động kinh doanh. Các nhà đầu tư sẽ luôn dồn tiền vào những dự án họ thấy được cơ hội thành công. Dòng phim làm lại, giống như các tác phẩm chuyển thể, mang đến cho họ chính xác sự đảm bảo ấy. Cùng với kịch bản gốc, chuyển thể và làm lại là những cách Hollywood xây dựng ý tưởng cho những sản phẩm mới.

TH