Alfred Riedl nâng tầm bóng đá Việt Nam

Năm 1998, huấn luyện viên Alfred Riedl nhận lời dẫn dắt tuyển Việt Nam. Sau thời gian ngắn, ông nhìn ra vấn đề của nền bóng đá luôn chạy theo thành tích ở cấp độ đội tuyển mà bỏ quên việc xây dựng hệ thống đào tạo trẻ. Chiến lược gia người Áo chia sẻ: "Bóng đá Việt Nam xây nhà từ nóc". Phát ngôn này của ông không được lòng nhiều người. Song, thực tế chứng minh điều đó đúng.

Sự nghiệp của HLV Riedl ở Việt Nam không gắn liền với vinh quang. Song, chiến lược gia người Áo không cần vinh quang để trở nên vĩ đại. Ông chưa một lần vô địch trong cả ba nhiệm kỳ dẫn dắt đội tuyển, nhưng lại là người đặt nền móng, thay vì xây từ nóc, để nền bóng đá Việt Nam vươn tầm châu lục như hiện tại.

Bóng đá Việt Nam thay đổi từ khi HLV Alfred Riedl xuất hiện. Ảnh: Getty Images.

Dấu ấn của Riedl

Trong mỗi nhiệm kỳ dẫn dắt tuyển Việt Nam, HLV Riedl đều để lại ít nhất một dấu ấn đáng nhớ.

Năm 1998, khái niệm "Thế hệ vàng" lần đầu tiên xuất hiện trong từ điển của người hâm mộ bóng đá Việt Nam. Thế hệ cầu thủ Nguyễn Hồng Sơn, Trần Công Minh, Lê Huỳnh Đức cùng HLV Riedl làm sống dậy tình yêu bóng đá với chiến tích tại Tiger Cup (tiền thân của AFF Cup) năm đó.

Thái Lan khi ấy đang là thế lực tại Đông Nam Á, còn tuyển Việt Nam hiện lên với tâm lý e dè đối thủ không đội trời chung sau những thất bại trong quá khứ. Mọi thứ thay đổi kể từ khi tuyển Việt Nam có HLV Riedl. Lần đầu tiên kể từ khi hội nhập, tuyển Việt Nam giành chiến thắng trước Thái Lan ở một giải đấu chính thức.

Bất chấp việc phải nhận thất bại 0-1 trước Singapore ở chung kết, Tiger Cup 1998 vẫn là một trong những giải đấu đáng nhớ nhất với chiến thắng 3-0 của tuyển Việt Nam trước Thái Lan. 3 pha lập công của Trương Việt Hoàng, Nguyễn Hồng Sơn, Văn Sỹ Hùng cùng pha ăn mừng giơ nắm đấm lên không trung của HLV Riedl đã trở thành hình ảnh biểu tượng cho sự lột xác của tuyển Việt Nam tại đấu trường khu vực.

Ở nhiệm kỳ thứ hai, chiến lược gia người Áo chỉ có thể giúp Việt Nam giành HCB tại SEA Games, nhưng trận thắng Hàn Quốc tại vòng loại Asian Cup 2004 đã trở thành cơn địa chấn ở châu lục.

Cách đó không lâu về thứ 4 tại World Cup 2002, nhưng tuyển Hàn Quốc phải nhận thất bại 0-1 trước thầy trò HLV Riedl. Pha lập công của Phạm Văn Quyến từ đường chuyền của Tuấn Phong đã kéo Hàn Quốc trở về mặt đất, khiến đội bóng xứ sở Kim chi bẽ mặt dù mang đến giải tới 6 cầu thủ từng làm nên chiến tích tại giải đấu lớn nhất hành tinh.

Đó cũng là lần duy nhất tính đến lúc này Việt Nam vượt qua Hàn Quốc. Gần 20 năm sau, kể cả khi giành được không ít vinh quang và thành tích ở đấu trường khu vực cũng như châu lục, thành tích dưới thời HLV Riedl ấy vẫn chưa được tái lập.

 HLV Riedl có được thành công đầu tiên tại Việt Nam với "Thế hệ vàng" của Hồng Sơn, Huỳnh Đức. Đồ họa: Minh Phúc.

Chiến lược gia người Áo cũng đưa đội tuyển vào tới tứ kết Asian Cup 2007 ở nhiệm kỳ thứ ba gắn bó với bóng đá Việt Nam. Ông giúp các cầu thủ thay đổi mạnh mẽ về tâm lý, sẵn sàng chơi sòng phẳng, nhưng đầy toan tính trước những đại diện đến từ Tây Á vốn sở hữu lợi thế về thể hình, thể lực, lối chơi.

Giải năm đó, tuyển Việt Nam làm nên địa chấn với chiến thắng 2-0 trước UAE ở trận ra quân sau pha lập công của Huỳnh Quang Thanh và Lê Công Vinh. Bàn thắng của Phan Thanh Bình giúp thầy trò HLV Riedl cầm hòa Qatar để đủ điều kiện vượt qua vòng bảng. Trong 3 trận đấu ở bảng B, Việt Nam chịu thất bại trước Nhật Bản, đất nước có nền bóng đá phát triển số một châu lục.

Câu chuyện cổ tích của chiến lược gia người Áo cùng các học trò dừng lại ở tứ kết khi tuyển Việt Nam phải chạm trán Iraq. Chênh lệch về con người khiến đội bóng của ông không thể làm nên điều bất ngờ. Song, tuyển Việt Nam có quyền ngẩng cao đầu rời giải, bởi Iraq là đại diện đã đăng quang ngôi vô địch chung cuộc.

Riedl thay đổi bóng đá Việt Nam

HLV Riedl là người giúp tuyển Việt Nam lột xác với sự hiện đại trong tập luyện và thi đấu. BLV Quang Huy chia sẻ với Zing: "Riedl là người rất bài bản. Tuyển Việt Nam của ông có điểm rơi phong độ và thể lực tốt. Càng tiến sâu vào giải, các cầu thủ càng thể hiện phong độ tốt. Khi còn dẫn dắt, đội bóng của ông ấy đá chắc, thể lực luôn đảm bảo với những giáo án chất lượng. Sau này, nhiều học trò của Riedl khi làm công tác huấn luyện vẫn sử dụng giáo án tập luyện của ông ấy".

"Ở nhiệm kỳ thứ hai, các đội bóng Việt Nam chủ yếu đá sơ đồ 5-3-2, Riedl cho đội Olympic đá 4-4-2 vốn xa lạ với nhiều người hâm mộ. Olympic Việt Nam năm đó chuyển từ phòng ngự sang tấn công nhanh chưa từng thấy. Riedl chỉ giành được HCB SEA Games, nhưng tạo ra sự đột phá về chuyển đổi sơ đồ chiến thuật. Nhiệm kỳ thứ ba, ông ấy cũng trở lại với thành tích vang đội. Vòng loại thứ ba Olympic là Riedl, tứ kết Asian Cup, khả năng đá với Tây Á không sợ hãi cũng là ông ấy", anh nói thêm.

 Bóng đá Việt Nam thay đổi sau phát ngôn gây sốc của HLV Riedl. Đồ họa: Minh Phúc.

Hơn 20 năm sau, bóng đá Việt Nam đã vô địch AFF Cup, giành HCV SEA Games, tiếp tục ghi dấu ấn và làm nên địa chấn ở tầm châu lục với những HLV như Henrique Calisto hay Park Hang-seo. Hơn 20 năm sau, bóng đá Việt Nam đã dám mơ về giấc mơ World Cup.

Đó là kết quả của hành trình dài đầu tư cho bóng đá từ nền móng mà HLV Riedl là một trong những người góp phần dựng nên.

"Riedl không thừa hưởng thành quả HCV, nhưng là người đặt nền móng cho sự phát triển của bóng đá Việt Nam. Ông ấy đặt sự tự tin cho cầu thủ Việt Nam, rằng chúng ta là đội bóng mạnh của khu vực Đông Nam Á. Riedl nói xây nhà từ nóc, nhưng vẫn biết cách liệu cơm gắp mắm để thành công. Rất khó nói khi chuyện đã rồi, nhưng những cầu thủ thời đó vào tay người khác dẫn dắt, chưa chắc đã thành công. Bóng đá Việt Nam may mắn có được một người như Riedl", BLV Quang Huy khẳng định.

Với những lò đào tạo HAGL, PVF... hàng năm sản sinh ra những cầu thủ chất lượng, với những cái tên danh tiếng như Park Hang-seo, Philippe Troussier hay Yusuke Adachi ở những vị trí quản lý về chuyên môn, bóng đá Việt Nam đã thay đổi để hướng đến tương lai cao và xa hơn.

Ngày 8/9, HLV Riedl trút hơi thở cuối cùng tại quê nhà và ra đi mãi mãi. Thế nhưng hình ảnh của ông để lại cho bóng đá Việt Nam sẽ không bao giờ phai mờ. Hành trình của HLV Riedl với bóng đá Việt Nam gắn liền với nụ cười và nước mắt. Song, người hâm mộ sẽ mãi nhớ về những tháng năm chiến lược gia người Áo cho họ động lực để ước mơ và thành công.

Thế Anh