Xử lý nghiêm hành vi vi phạm trong việc tăng giá thuê tàu và container

DNHN - Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu kiểm điểm làm rõ và xử lý nghiêm theo luật định với trường hợp có các hành vi vi phạm pháp luật trong việc tăng giá thuê tàu, container.

Mới đây, Chính phủ đưa ra yêu cầu yêu cầu kiểm tra, làm rõ việc tăng giá thuê container và cước vận tải biển. Văn bản của Văn phòng Chính phủ gửi Bộ Công Thương, Bộ Giao thông Vận tải trên cơ sở xét đề nghị của Bộ Công Thương về chi phí xuất nhập khẩu hàng hóa gia tăng do hiện tượng tăng giá thuê tàu và container.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã đưa ra chỉ đạo về chi phí xuất nhập khẩu hàng hóa gia tăng do hiện tượng tăng giá thuê tàu và container, trong đó yêu cầu Bộ Công Thương và Bộ Giao thông Vận tải kiểm tra, làm rõ và xử lý nghiêm hành vi vi phạm pháp luật trong việc tăng giá thuê tàu và container (nếu có).

Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng đồng thời yêu cầu Bộ Công Thương, Bộ Giao thông Vận tải phối hợp với các cơ quan, hiệp hội, doanh nghiệp liên quan để có biện pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu hàng hóa.

Hồi tháng 12/2020, Bộ Công Thương có báo cáo gửi Thủ tướng về việc giá cước tàu biển, giá thuê container tăng rất cao trong thời gian vừa qua gây ra tác động bất lợi, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Nhận định từ Bộ Công Thương cho hay, do tác động của dịch Covid-19, việc giãn cách xã hội, năng lực xử lý hàng ở cảng EU và Bắc Mỹ sụt giảm dẫn đến việc hãng tàu phải cắt giảm tuyến. Thực tế này là căn nguyên gây ra tình trạng thiếu hụt chuyến, thiếu container rỗng ngày càng trầm trọng.

Bên cạnh đó, dịch Covid-19 cũng khiến cho năng lực sản xuất ở khu vực như Mỹ Latinh, Đông Âu, Nam Á bị sụt giảm, Mỹ và Eu tăng cường nhập khẩu từ khu vực Đông Á, trong đó có Trung Quốc và Việt Nam. Sự cộng hưởng của hai yếu tố này khiến giá thuê container bị đẩy lên lên rất cao.

Riêng tại Trung Quốc, tình trạng thiếu container rỗng diễn ra sớm và nghiêm trọng. Quốc gia này đã bằng mọi cách góp nhặt và thu hút container từ các nước. Lượng vỏ container bị “tận thu” về Trung Quốc gây tình trạng khan hiếm vỏ container ở nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam.

Bộ Công Thương đồng thời đưa ra đánh giá năng lực tiếp nhận, quản lý container rỗng của doanh nghiệp Việt. Theo đó, năng lực tiếp nhận, quản lý container rỗng của doanh nghiệp Việt còn nhiều hạn chế, không có bãi tập kết (depot) container rỗng đủ lớn, các depot quy mô nhỏ lẻ, phân tán và không đáp ứng được nhu cầu đóng hàng xuất khẩu.

Cùng đó, Việt Nam có rất ít doanh nghiệp kinh doanh đóng mới và sửa chữa container, đặc biệt là container chuyên dùng, do vậy luôn phải phụ thuộc vào lượng container của hãng tàu nước ngoài.

Việc ứng dụng công nghệ để quản lý và thu gom container trong nước chưa được áp dụng rộng rãi, mối liên kết giữa doanh nghiệp logistics, đại lý hãng tàu và doanh nghiệp chủ hàng có nhu cầu sử dụng container vẫn còn lỏng lẻo, dẫn đến tình trạng tồn đọng, khan hiếm container cục bộ.

Được biết, đa số doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang áp dụng phương thức “bán FOB”, có nghĩa là người mua phải chịu chi phí thuê tàu và container, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam chỉ trả các chi phí nội địa như việc lấy container từ depot về để đóng hàng. Do vậy, việc tăng giá cước thuê tàu và container không ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam nhưng việc hàng hóa phải lưu kho chờ xuất khẩu cũng gây thiệt hại cho doanh nghiệp, chi phí lưu kho, lưu bãi bị đội lên ước tính khoảng 5-10% giá trị lô hàng. Hàng hóa không chuyển đi được khiến khách hàng không thanh toán, doanh nghiệp Việt Nam không thu được tiền về để tiếp tục sản xuất.

Với doanh nghiệp xuất khẩu áp dụng phương thức “bán C&F” hoặc “bán CIF”, việc phải chi trả tăng thêm từ vài trăm đến hàng nghìn USD cho mỗi container làm chi phí xuất khẩu gia tăng đột biến, những khoản chi này không được dự tính trước và mức tăng quá cao sẽ làm doanh nghiệp xuất khẩu thiệt hại, thua lỗ.

Hơn 3 tháng nay, giá thuê container rỗng liên tục tăng, từ mức ban đầu chưa tới 1.000 USD/container/40 feet nay đã đội giá lên tới 8.000-10.000 USD/container/40 feet. Theo các doanh nghiệp, đây là mức tăng bất hợp lý và các hãng tàu cần có sự minh bạch thông tin về giá, cũng như mức tăng sao cho phù hợp hơn.

Nhằm tháo gỡ tình trạng khó khăn về thiếu container rỗng, theo các doanh nghiệp, ngoài việc yêu cầu các hãng tàu cần thực hiện nghiêm túc quy định về giá cước vận chuyển container, giải pháp giải quyết hàng ngàn container vô chủ ở cảng để lấy container rỗng cho xuất khẩu nhằm giảm giá vận tải bằng đường biển đã được đặt ra.

Động thái tăng giá cước thuê tàu cũng gây hiệu ứng làm tăng các khoản phí, phụ phí thu tại cảng như phí xếp dỡ, phí mất cân bằng container, phụ phí mùa cao điểm... và doanh nghiệp Việt Nam phải chịu những khoản khí này.

Theo Bộ Công Thương các nước trên thế giới đã có một số động thái nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa trước tình hình cước tàu biển tăng.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định tình trạng thiếu tàu biển và thiếu container hiện nay là một phản ứng chung của thị trường toàn cầu trước tình trạng lan truyền và tác động sâu sắc của dịch Covid-19 đối với nền kinh tế, do vậy khả năng tác động, điều tiết của các Chính phủ đối với vấn đề này rất hạn chế.

Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải chủ trì, tiến hành kiểm tra việc chấp hành Nghị định số 146/2016 quy định việc niêm yết giá, phụ thu ngoài giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển, giá dịch vụ tại cảng biển và các văn bản pháp luật có liên quan; đồng thời giao Bộ Giao thông Vận tải thực hiện rà soát, thống kê số lượng các depot container và yêu cầu các hãng tàu báo cáo thường xuyên về tình hình lượng container rỗng tại Việt Nam.

Bộ Công Thương khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, Hiệp hội Chủ hàng Việt Nam và nhiều Hiệp hội ngành hàng xuất khẩu sử dụng hợp lý, hiệu quả container, trao đổi thông tin thường xuyên, kịp thời để tận dụng tối đa luân chuyển container hai chiều. Cùng với đó, Bộ Công Thương tăng cường kiểm tra để giám sát, giảm thiểu khả năng các hãng tàu liên kết với nhau để nâng giá cước, găm giữ container rỗng qua đó đẩy giá thuê container lên cao để thu lợi.

Phương Ngân