Trung Quốc vượt Mỹ trong cuộc chạy đua về nghiên cứu AI

Trung Quốc đang vượt Mỹ trong nghiên cứu trí tuệ nhân tạo, gióng lên hồi chuông cảnh báo ở phía bên kia Thái Bình Dương khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tranh giành quyền lực tối cao của AI.

Năm 2020, Trung Quốc lần đầu tiên đứng đầu Mỹ về số lần một bài báo học thuật về AI, một thước đo chất lượng của một nghiên cứu. Cho đến gần đây, Mỹ đã vượt xa các quốc gia khác trong lĩnh vực nghiên cứu AI.

Một lý do khiến Trung Quốc phát triển mạnh mẽ về AI là dữ liệu dồi dào mà nước này tạo ra. Đến năm 2030, ước tính có khoảng 8 tỷ thiết bị ở Trung Quốc sẽ được kết nối thông qua Internet of Things - một mạng lưới rộng lớn các thiết bị được kết nối thông qua internet. Các thiết bị này, được gắn trên ô tô, cơ sở hạ tầng, rô bốt và các thiết bị khác, tạo ra một lượng dữ liệu khổng lồ.

Weilin Zhao, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện nghiên cứu Itochu, cho biết, Trung Quốc coi AI là một cách để bù đắp tình trạng thiếu lao động với dự báo dân số ngày càng giảm.

AI được sử dụng trong một loạt các ngành công nghiệp và ảnh hưởng lớn đến khả năng cạnh tranh và an ninh của một quốc gia. Ủy ban An ninh Quốc gia Mỹ về Trí tuệ Nhân tạo, do cựu Giám đốc điều hành Google Eric Schmidt đứng đầu, đã cảnh báo trong một báo cáo vào tháng 3 rằng Mỹ có thể mất thế chủ động về AI vào tay Trung Quốc. Khi Hoa Kỳ đối phó với thách thức này, cạnh tranh song phương trong AI đã nóng lên với những tác động toàn cầu.

Vào tháng 6, một sinh viên tên Hua Zhibing đăng ký vào Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh. Hua đã yêu thích văn học và nghệ thuật từ khi mới sinh. Nhưng Hua không phải là một sinh viên bình thường. "Cô ấy" là một sinh viên ảo được tạo ra bởi công nghệ AI.

Được trang bị khả năng học hỏi, Hua hấp thụ dữ liệu như văn bản, hình ảnh và video. Hua có khả năng nhận thức của một đứa trẻ 6 tuổi. Tờ Tân Hoa Xã dự đoán, trong vòng một năm, hệ thống này sẽ có thể hoạt động như một đứa trẻ 12 tuổi. Hua có thể làm thơ và vẽ. Nó được mong đợi sẽ có thể tạo ra các trang web trong tương lai.

Hua dựa trên Wudao 2.0, một mô hình AI được phát triển dưới sự chỉ đạo của Học viện Trí tuệ Nhân tạo Bắc Kinh. Mục đích là phát triển một dạng AI tiêu chuẩn hóa có khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ trí tuệ khác nhau từng dành riêng cho con người.

Hua có khả năng xử lý hình ảnh và ngôn ngữ tiên tiến, nhờ vào công việc của hơn 100 nhà nghiên cứu. Công cụ này có nhiều thông số hơn gấp 10 lần - thước đo mức độ thông minh của một mô hình AI - so với GPT-3 ra mắt lần đầu ở Mỹ vào năm 2020 và thu hút sự chú ý khi có khả năng viết một bài luận trôi chảy.

Năm ngoái, Trung Quốc lần đầu tiên vượt qua Mỹ về số trích dẫn học thuật liên quan đến AI, chiếm tổng số 20,7%, so với 19,8% của Mỹ, theo một báo cáo từ Đại học Stanford. Theo chuyên gia nghiên cứu người Anh Clarivate, kể từ năm 2012, Trung Quốc đã phát hành 240.000 bài báo học thuật về AI, vượt xa Mỹ với số lượng xuất bản 150.000 bài báo. Các nghiên cứu của Trung Quốc đã tạo ra những kết quả xuất sắc trong việc nhận dạng và tạo hình ảnh, cũng như hàng loạt những nghiên cứu khác.

Việc phát triển AI với khả năng ngôn ngữ và các năng lực khác tiên tiến đòi hỏi nguồn nhân lực và tài chính khổng lồ. Mamoru Komachi, Phó Giáo sư tại Đại học Tokyo Metropolitan, chuyên về ngôn ngữ học tính toán, cho biết "chỉ một số ít người chơi" có thể làm được như vậy.

Trung Quốc có một loạt các tổ chức học thuật và các công ty với sức mạnh để đi đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm Đại học Thanh Hoa, Đại học Bắc Kinh, Học viện Khoa học Trung Quốc, Baidu và Xiaomi. Các trường đại học và công ty này đều tham gia vào Học viện Trí tuệ Nhân tạo Bắc Kinh, nơi đã tạo ra Wudao 2.0.

Trong khi các công ty và trường đại học của Mỹ vẫn mạnh về AI, thì sự thống trị ngày càng tăng của Trung Quốc là rõ ràng. Tại Hội nghị về Hệ thống xử lý thông tin, một hội nghị quốc tế hàng đầu về AI, các nhà nghiên cứu từ Trung Quốc chiếm 29% số bài thuyết trình vào năm 2019, tỷ lệ cao nhất. Hoa Kỳ theo sau với 20%.

Trong khi các nhà nghiên cứu AI của Trung Quốc thường hoạt động tốt ở Mỹ, Trung Quốc đã làm việc chăm chỉ trong những năm gần đây để phát triển tài năng ở quê nhà. Đại học Thanh Hoa và Đại học Giao thông Thượng Hải, cả hai đều được biết đến với các nghiên cứu AI tiên tiến, cũng như các trường đại học khác của Trung Quốc, bao gồm Đại học Chiết Giang, Viện Công nghệ Cáp Nhĩ Tân và Đại học Bách khoa Tây Bắc, mỗi trường được báo cáo có khoảng 2.000 nhà nghiên cứu AI với các công trình được xuất bản. 

Năm 2017, Trung Quốc đã thông qua “Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo thế hệ mới” với mục tiêu trở thành trung tâm của sự đổi mới toàn cầu. Các công ty Trung Quốc cũng đang trở nên có công nghệ rất phức tạp. 

Rõ ràng là Mỹ đang lo lắng về sự gia tăng nhanh chóng của Trung Quốc trong lĩnh vực AI. Việc Mỹ loại bỏ các công ty Trung Quốc ra khỏi đất nước khi nói đến việc sử dụng dữ liệu cá nhân xác định hiệu suất của AI là bằng chứng cho điều này. Nếu Mỹ và Trung Quốc tiếp tục phát triển AI của riêng họ, một cuộc xung đột toàn cầu về các tiêu chuẩn cạnh tranh có thể không tránh khỏi.

Bảo Bảo (Theo Nikkei Asia)