Thứ tư 16/10/2024 14:06
Hotline: 024.355.63.010
Doanh nghiệp - Doanh nhân

Thiếu hành lang pháp lý để xử lý các tình huống phát sinh sự cố hệ thống hải quan điện tử

12/08/2024 14:58
Tổng cục Hải quan đề xuất xây dựng quy trình xử lý chung để đưa vào luật khi xảy ra các trường hợp cấp bách sau sự cố của hệ thống hải quan điện tử gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.
aa
(Ảnh: baochinhphu.vn)
Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: baochinhphu.vn

Công nghệ đã lỗi thời

Tại TP. Hồ Chí Minh, Hội nghị đối thoại trực tiếp lần thứ 244 của Hệ thống Đối thoại Doanh nghiệp – Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh trong lĩnh vực hải quan ngày 25/4, DN cho biết, sau gần 10 năm vận hành hệ thống đã bộc lộ một số hạn chế. Cụ thể, đây là hệ thống “đóng”, không tích hợp được với các hệ thống thông tin nghiệp vụ của Hải quan Việt Nam khiến việc tích hợp, trao đổi, xử lý thông tin, dữ liệu giữa các hệ thống. Công ty TNHH Xuất nhập khẩu ABZ (P.Tân Quý, Q.Tân Phú) cho rằng, hệ thống mạng hải quan thường xuyên gặp sự cố như khai báo tờ khai đính kèm chứng từ, danh sách container hay mạng một cửa quốc gia ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, gây ra những thiệt hại không đáng có.

Trước đó, tại TP Hải Phòng, trong buổi đối thoại với UBND TP. ngày 20/3, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu phản ánh hệ thống mạng hải quan điện tử nhiều khi gặp sự cố… khiến doanh nghiệp khai báo bị chậm, ảnh hưởng tiến độ giao nhận, hàng hóa không được thông quan mà tồn đọng. Đại diện Công ty TNHH Điện tử DongYang phản ánh, hệ thống dữ liệu khai báo hóa chất/tiền chất trên Cổng thông tin một cửa quốc gia có thời điểm gặp sự cố hay không trả kết quả sau khi khai báo trực tuyến. Hệ thống mạng hải quan điện tử nhiều khi gặp sự cố… khiến doanh nghiệp khai báo bị chậm, ảnh hưởng tiến độ giao nhận hàng, hàng hóa không được thông quan mà tồn tại cảng dẫn đến chi phí lưu kho tăng, không đáp ứng được tiến độ sản xuất.

Một lô hàng muốn được hải quan thông quan cần nhiều giấy phép của các bên. Vì thế khi hệ thống công nghệ thông tin và một cửa quốc gia bị tạm ngừng hoạt động, không thể kết nối thì hàng hóa xuất nhập khẩu khắp nơi cũng bị 'đóng băng'.

Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS, được coi là công nghệ thông tin cốt lõi và quan trọng nhất của Tổng cục Hải quan, đã được triển khai từ tháng 4/2014, với sự hỗ trợ không hoàn lại từ Chính phủ Nhật Bản. Mặc dù hệ thống đã hoạt động hiệu quả trong suốt 10 năm qua, nhiều ý kiến cho rằng công nghệ này đã lỗi thời và không còn đáp ứng đủ nhu cầu gia tăng của ngành hải quan cũng như xử lý các tình huống phát sinh.

Trước đây, vào năm 2020, Tổng cục Hải quan đã xây dựng một đề án tái thiết kế toàn diện Hệ thống công nghệ thông tin của ngành nhằm khắc phục các hạn chế hiện tại. Từ năm 2014 đến 2022, khoảng 20 hệ thống vệ tinh đã được xây dựng và duy trì để hỗ trợ hoạt động của hệ thống chính. Tuy nhiên, vẫn có những thời điểm xảy ra tắc nghẽn, đặc biệt khi lượng tờ khai tăng đột biến.

Chẳng hạn, cuối năm 2023, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu phản ánh rằng hệ thống VNACCS/VCIS thường xuyên bị tê liệt, gây khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục điện tử và ảnh hưởng đến kế hoạch giao hàng. Tổng cục Hải quan đã lý giải rằng tình trạng quá tải tại nhiều thời điểm là do lượng tờ khai trị giá thấp gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh tăng mạnh, gây áp lực lớn lên hệ thống.

Hàng hóa giao dịch thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua, đặc biệt là hàng hóa qua cửa khẩu đường bộ giáp biên giới Trung Quốc. Chính vì vậy, số lượng tờ khai nhập khẩu trị giá thấp tăng quá mạnh, bình quân mỗi ngày có khoảng 700.000 tờ khai.

Riêng trong 15 ngày của tháng 11/2023, số lượng tờ khai nhập khẩu trị giá thấp được đăng ký tới hệ thống VNACCS/VCIS là hơn 10 triệu tờ khai.

Đây là nguyên nhân chính khiến hệ thống VNACCS/VCIS bị quá tải tại nhiều thời điểm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc tiếp nhận, xử lý tờ khai của hệ thống.

Tuy nhiên, trong sự cố gần đây, hải quan chưa nêu rõ nguyên nhân cụ thể.

Thực tế cho thấy, kim ngạch xuất nhập khẩu qua hải quan ngày càng tăng mạnh. Trong 7 tháng đầu năm 2024, mặc dù có nhiều khó khăn, kim ngạch vẫn tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó 90% thủ tục hải quan được xử lý bằng phương pháp điện tử.

Ảnh minh họa
Doanh nghiệp xếp hàng làm thủ tục vào sổ tàu tại Cảng Cát Lái.

Sự thiếu hụt hành lang pháp lý gây khó khăn trong việc xử lý các tình huống phát sinh

Tại cuộc họp giao ban công tác tài chính tháng 7, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ chia sẻ thông tin về việc xử lý hệ thống hải quan điện tử gặp sự cố vào tối 6/8, đã khôi phục cơ bản ngay sáng 7/8. Tuy vậy, đến hôm qua (11/8), Hệ thống công nghệ thông tin hải quan và hệ thống Một cửa quốc gia mới được khôi phục hoàn toàn. Từ sự việc lần này, lãnh đạo cơ quan hải quan thừa nhận vấn đề quan trọng là vẫn còn thiếu hành lang pháp lý để xử lý các tình huống phát sinh như vừa qua.

Ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đề xuất Bộ Tài chính cho phép ngành hải quan nghiên cứu và bổ sung các quy định liên quan đến cơ chế và quy trình xử lý trong các trường hợp khẩn cấp, cũng như phân cấp giải quyết tình huống. Về lâu dài, những quy định này sẽ được tích hợp vào Luật Hải quan sửa đổi, nhưng trước mắt, ngành mong muốn xây dựng một thông tư dự phòng để áp dụng ngay lập tức.

Đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, sự cố với hệ thống hải quan điện tử và Cổng thông tin Một cửa quốc gia là hiếm gặp. Khi xảy ra sự cố, Tổng cục Hải quan đã nhanh chóng gửi văn bản đến các cơ quan liên quan như cảng biển, hãng tàu và đơn vị vận tải để phối hợp xử lý, nhằm tránh ách tắc cho các chuyến bay và chuyến tàu, cũng như hạn chế chậm trễ trong việc thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ thủ tục hải quan điện tử sang thủ công gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ sở pháp lý tương thích. Do đó, cơ quan đã gửi công văn đến các bộ, ngành liên quan để giải quyết các thủ tục hành chính theo Cơ chế Một cửa quốc gia.

"Dù tình huống này hiếm khi xảy ra, nhưng cần có các quy định nhất quán để các ngành có thể áp dụng trong trường hợp khẩn cấp. Hiện đã có Nghị định 08/2025 của Chính phủ quy định chi tiết về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan, có thể được áp dụng. Chúng tôi đề xuất xây dựng thông tư hướng dẫn cụ thể hơn để khi có sự cố, có thể phối hợp và triển khai nhanh chóng nhất", đại diện Tổng cục Hải quan nhấn mạnh.

Cần có một hệ thống hải quan điện tử xử lý cho các tình huống khẩn cấp

TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh tại Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), nhận định rằng dự án hải quan điện tử do Chính phủ Nhật tài trợ đã giúp ngành hải quan thực hiện "cuộc cách mạng về cải cách hành chính" một cách hiệu quả, tuy nhiên, sau 10 năm, số lượng giao dịch qua hệ thống này đã tăng lên đáng kể, dẫn đến tình trạng quá tải và không còn đáp ứng được nhu cầu hiện tại. Việc nâng cấp hay mở rộng hệ thống là cần thiết nhưng gặp nhiều khó khăn do yếu tố bản quyền và sự tương thích với hệ thống vệ tinh.

TS. Nguyễn Minh Thảo cho rằng cần có một hệ thống hải quan điện tử khẩn cấp để xử lý các tình huống này. Trước mắt, đề xuất của Tổng cục Hải quan về việc ban hành thông tư hướng dẫn là hợp lý, nhằm xử lý kịp thời khi hệ thống bị quá tải hoặc gặp sự cố, đồng thời tăng cường sự kết nối dữ liệu giữa các bộ ngành. Bà Thảo cũng gợi ý rằng cơ quan chức năng có thể hợp tác với phía Nhật Bản để được hỗ trợ nâng cấp hệ thống trong giai đoạn này.

Sau kiến nghị của Tổng cục Hải quan, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc yêu cầu các cơ quan hải quan và thuế đặc biệt chú trọng đến vấn đề công nghệ thông tin, bao gồm việc xây dựng hệ thống dự phòng và phương án xử lý cho các tình huống khó khăn và khẩn cấp nhất.

Cần có một hệ thống hải quan điện tử xử lý cho các tình huống khẩn cấp, không thì cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn lo lắng khi tình trạng này có thể tiếp tục xảy ra.

Anh Nguyên

Bài liên quan
Tin bài khác
Dinh dưỡng An Phú: Tạo dựng vị thế từ sản phẩm chất lượng và trách nhiệm cộng đồng

Dinh dưỡng An Phú: Tạo dựng vị thế từ sản phẩm chất lượng và trách nhiệm cộng đồng

Qua 10 năm, Công ty CP Dinh dưỡng An Phú đã khẳng định vị thế với các sản phẩm chất lượng cao, cùng với đó thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với trách nhiệm xã hội.
Tới quý IV, Tập đoàn Hòa Phát chỉ còn 8% kế hoạch năm chưa thực hiện

Tới quý IV, Tập đoàn Hòa Phát chỉ còn 8% kế hoạch năm chưa thực hiện

Tập đoàn Hòa Phát giữ vị trí dẫn đầu thị phần thép xây dựng trong nước với 38%. Lũy kế 9 tháng, sản xuất thép thô đạt 6,4 triệu tấn, tăng 34% so với năm trước.
Làm thế nào để phát triển hợp đồng điện tử an toàn?

Làm thế nào để phát triển hợp đồng điện tử an toàn?

Diễn đàn hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và phát triển thương mại điện tử đang diễn ra trong ngày 15/10 với nhiều góc nhìn mới, tạo động lực mạnh mẽ để doanh nghiệp nhanh chóng áp dụng hợp đồng điện tử an toàn.
Tập đoàn Hòa Phát đạt lợi nhuận “khủng” sau thuế 3,022 tỷ đồng

Tập đoàn Hòa Phát đạt lợi nhuận “khủng” sau thuế 3,022 tỷ đồng

Tập đoàn Hòa Phát (HOSE: HPG) vừa công bố kết quả kinh doanh ấn tượng quý 3, với lợi nhuận “khủng” sau thuế đạt 3,022 tỷ đồng, tăng 51% so với cùng kỳ năm .
Hết quý III, lãi sau thuế của Dabaco gấp 28 lần cùng kỳ

Hết quý III, lãi sau thuế của Dabaco gấp 28 lần cùng kỳ

Tính chung trong 9 tháng đầu năm 2024, Dabaco đạt tổng doanh thu thuần 9.962 tỷ đồng, trong khi lợi nhuận sau thuế của Dabaco đạt 530 tỷ đồng.
Vinhomes đăng ký mua lại 370 triệu cổ phiếu quỹ

Vinhomes đăng ký mua lại 370 triệu cổ phiếu quỹ

Vinhomes vừa thông báo kế hoạch mua lại 370 triệu cổ phiếu quỹ từ ngày 23/10 đến 22/11/2024, nhằm bảo vệ quyền lợi cổ đông và khẳng định giá trị thực của công ty.
Lễ bàn giao xe và chứng nhận đối tác độc quyền giữa Én Vàng Taxi và Xanh SM tại Hải Phòng

Lễ bàn giao xe và chứng nhận đối tác độc quyền giữa Én Vàng Taxi và Xanh SM tại Hải Phòng

Ngày 14/10, tại Hải Phòng diễn ra Lễ bàn giao xe và chứng nhận đối tác độc quyền giữa Én Vàng Taxi và Xanh SM tại Hải Phòng.
Tiết kiệm năng lượng: Lời giải cho bài toán cạnh tranh của doanh nghiệp Việt

Tiết kiệm năng lượng: Lời giải cho bài toán cạnh tranh của doanh nghiệp Việt

Trong bối cảnh chi phí năng lượng ngày càng gia tăng và các yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế, các doanh nghiệp cần có những giải pháp cụ thể để tối ưu hóa năng lượng.
Doanh nghiệp vào "mùa" công bố báo cáo tài chính quý 3/2024

Doanh nghiệp vào "mùa" công bố báo cáo tài chính quý 3/2024

"Mùa" công bố báo cáo tài chính quý 3 đang cho thấy bức tranh về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp nhiều kỳ vọng nhưng cũng không ít thách thức.
Giá điện tăng 4,8%: Doanh nghiệp đã chuẩn bị phương án như thế nào?

Giá điện tăng 4,8%: Doanh nghiệp đã chuẩn bị phương án như thế nào?

Bộ Công Thương vừa thông báo tăng giá bán lẻ điện bình quân từ 2.006,79 đồng lên 2.103,11 đồng/kWh, tương ứng mức tăng 4,8% chưa bao gồm thuế VAT. Các doanh nghiệp chuẩn bị phương án như thế nào?
Fecon: Lợi nhuận giảm 85% nhưng vẫn có dòng tiền dương 316 tỷ đồng

Fecon: Lợi nhuận giảm 85% nhưng vẫn có dòng tiền dương 316 tỷ đồng

FCN - Công ty Cổ phần Fecon vừa công bố báo cáo tài chính quý III năm 2024, cho thấy lợi nhuận sau thuế giảm 85% so với cùng kỳ.
Công ty XSKT Sóc Trăng: Phát triển kinh doanh gắn liền với trách nhiệm xã hội

Công ty XSKT Sóc Trăng: Phát triển kinh doanh gắn liền với trách nhiệm xã hội

Trong những năm qua, Công ty Xổ số Kiến thiết Sóc Trăng không chỉ hoàn thành mức chỉ tiêu kinh doanh mà còn là điểm sáng trong hoạt động trách nhiệm xã hội.
FLC đề xuất xây dựng dự án với tổng vốn 20.000 tỷ đồng ở Quảng Trị

FLC đề xuất xây dựng dự án với tổng vốn 20.000 tỷ đồng ở Quảng Trị

Ngày 10/10, ông Hoàng Nam (Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị) thông báo rằng, tỉnh đã nhận được văn bản từ Tập đoàn FLC đề nghị nghiên cứu và đầu tư một số dự án tại địa phương.
Nghệ An: Đội ngũ doanh nghiệp đã trưởng thành lớn mạnh và đóng góp lớn vào sự phát triển của tỉnh

Nghệ An: Đội ngũ doanh nghiệp đã trưởng thành lớn mạnh và đóng góp lớn vào sự phát triển của tỉnh

Đội ngũ doanh nghiệp Nghệ An đã khẳng định vị trí, vai trò, đã trưởng thành lớn mạnh và đóng góp hiệu quả vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh…
Nghệ An: Chính quyền đồng hành, doanh nghiệp và doanh nhân phát huy truyền thống xứ Nghệ

Nghệ An: Chính quyền đồng hành, doanh nghiệp và doanh nhân phát huy truyền thống xứ Nghệ

Đó là chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Đức Trung tại Lễ kỷ niệm 20 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2004 – 13/10/2024)….