Thứ bảy 21/12/2024 19:30
Hotline: 024.355.63.010
Email: banbientap.dnhn@gmail.com
Doanh nghiệp - Doanh nhân

Thiếu hành lang pháp lý để xử lý các tình huống phát sinh sự cố hệ thống hải quan điện tử

12/08/2024 14:58
Tổng cục Hải quan đề xuất xây dựng quy trình xử lý chung để đưa vào luật khi xảy ra các trường hợp cấp bách sau sự cố của hệ thống hải quan điện tử gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.
(Ảnh: baochinhphu.vn)
Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: baochinhphu.vn

Công nghệ đã lỗi thời

Tại TP. Hồ Chí Minh, Hội nghị đối thoại trực tiếp lần thứ 244 của Hệ thống Đối thoại Doanh nghiệp – Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh trong lĩnh vực hải quan ngày 25/4, DN cho biết, sau gần 10 năm vận hành hệ thống đã bộc lộ một số hạn chế. Cụ thể, đây là hệ thống “đóng”, không tích hợp được với các hệ thống thông tin nghiệp vụ của Hải quan Việt Nam khiến việc tích hợp, trao đổi, xử lý thông tin, dữ liệu giữa các hệ thống. Công ty TNHH Xuất nhập khẩu ABZ (P.Tân Quý, Q.Tân Phú) cho rằng, hệ thống mạng hải quan thường xuyên gặp sự cố như khai báo tờ khai đính kèm chứng từ, danh sách container hay mạng một cửa quốc gia ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, gây ra những thiệt hại không đáng có.

Trước đó, tại TP Hải Phòng, trong buổi đối thoại với UBND TP. ngày 20/3, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu phản ánh hệ thống mạng hải quan điện tử nhiều khi gặp sự cố… khiến doanh nghiệp khai báo bị chậm, ảnh hưởng tiến độ giao nhận, hàng hóa không được thông quan mà tồn đọng. Đại diện Công ty TNHH Điện tử DongYang phản ánh, hệ thống dữ liệu khai báo hóa chất/tiền chất trên Cổng thông tin một cửa quốc gia có thời điểm gặp sự cố hay không trả kết quả sau khi khai báo trực tuyến. Hệ thống mạng hải quan điện tử nhiều khi gặp sự cố… khiến doanh nghiệp khai báo bị chậm, ảnh hưởng tiến độ giao nhận hàng, hàng hóa không được thông quan mà tồn tại cảng dẫn đến chi phí lưu kho tăng, không đáp ứng được tiến độ sản xuất.

Một lô hàng muốn được hải quan thông quan cần nhiều giấy phép của các bên. Vì thế khi hệ thống công nghệ thông tin và một cửa quốc gia bị tạm ngừng hoạt động, không thể kết nối thì hàng hóa xuất nhập khẩu khắp nơi cũng bị 'đóng băng'.

Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS, được coi là công nghệ thông tin cốt lõi và quan trọng nhất của Tổng cục Hải quan, đã được triển khai từ tháng 4/2014, với sự hỗ trợ không hoàn lại từ Chính phủ Nhật Bản. Mặc dù hệ thống đã hoạt động hiệu quả trong suốt 10 năm qua, nhiều ý kiến cho rằng công nghệ này đã lỗi thời và không còn đáp ứng đủ nhu cầu gia tăng của ngành hải quan cũng như xử lý các tình huống phát sinh.

Trước đây, vào năm 2020, Tổng cục Hải quan đã xây dựng một đề án tái thiết kế toàn diện Hệ thống công nghệ thông tin của ngành nhằm khắc phục các hạn chế hiện tại. Từ năm 2014 đến 2022, khoảng 20 hệ thống vệ tinh đã được xây dựng và duy trì để hỗ trợ hoạt động của hệ thống chính. Tuy nhiên, vẫn có những thời điểm xảy ra tắc nghẽn, đặc biệt khi lượng tờ khai tăng đột biến.

Chẳng hạn, cuối năm 2023, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu phản ánh rằng hệ thống VNACCS/VCIS thường xuyên bị tê liệt, gây khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục điện tử và ảnh hưởng đến kế hoạch giao hàng. Tổng cục Hải quan đã lý giải rằng tình trạng quá tải tại nhiều thời điểm là do lượng tờ khai trị giá thấp gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh tăng mạnh, gây áp lực lớn lên hệ thống.

Hàng hóa giao dịch thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua, đặc biệt là hàng hóa qua cửa khẩu đường bộ giáp biên giới Trung Quốc. Chính vì vậy, số lượng tờ khai nhập khẩu trị giá thấp tăng quá mạnh, bình quân mỗi ngày có khoảng 700.000 tờ khai.

Riêng trong 15 ngày của tháng 11/2023, số lượng tờ khai nhập khẩu trị giá thấp được đăng ký tới hệ thống VNACCS/VCIS là hơn 10 triệu tờ khai.

Đây là nguyên nhân chính khiến hệ thống VNACCS/VCIS bị quá tải tại nhiều thời điểm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc tiếp nhận, xử lý tờ khai của hệ thống.

Tuy nhiên, trong sự cố gần đây, hải quan chưa nêu rõ nguyên nhân cụ thể.

Thực tế cho thấy, kim ngạch xuất nhập khẩu qua hải quan ngày càng tăng mạnh. Trong 7 tháng đầu năm 2024, mặc dù có nhiều khó khăn, kim ngạch vẫn tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó 90% thủ tục hải quan được xử lý bằng phương pháp điện tử.

Ảnh minh họa
Doanh nghiệp xếp hàng làm thủ tục vào sổ tàu tại Cảng Cát Lái.

Sự thiếu hụt hành lang pháp lý gây khó khăn trong việc xử lý các tình huống phát sinh

Tại cuộc họp giao ban công tác tài chính tháng 7, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ chia sẻ thông tin về việc xử lý hệ thống hải quan điện tử gặp sự cố vào tối 6/8, đã khôi phục cơ bản ngay sáng 7/8. Tuy vậy, đến hôm qua (11/8), Hệ thống công nghệ thông tin hải quan và hệ thống Một cửa quốc gia mới được khôi phục hoàn toàn. Từ sự việc lần này, lãnh đạo cơ quan hải quan thừa nhận vấn đề quan trọng là vẫn còn thiếu hành lang pháp lý để xử lý các tình huống phát sinh như vừa qua.

Ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đề xuất Bộ Tài chính cho phép ngành hải quan nghiên cứu và bổ sung các quy định liên quan đến cơ chế và quy trình xử lý trong các trường hợp khẩn cấp, cũng như phân cấp giải quyết tình huống. Về lâu dài, những quy định này sẽ được tích hợp vào Luật Hải quan sửa đổi, nhưng trước mắt, ngành mong muốn xây dựng một thông tư dự phòng để áp dụng ngay lập tức.

Đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, sự cố với hệ thống hải quan điện tử và Cổng thông tin Một cửa quốc gia là hiếm gặp. Khi xảy ra sự cố, Tổng cục Hải quan đã nhanh chóng gửi văn bản đến các cơ quan liên quan như cảng biển, hãng tàu và đơn vị vận tải để phối hợp xử lý, nhằm tránh ách tắc cho các chuyến bay và chuyến tàu, cũng như hạn chế chậm trễ trong việc thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ thủ tục hải quan điện tử sang thủ công gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ sở pháp lý tương thích. Do đó, cơ quan đã gửi công văn đến các bộ, ngành liên quan để giải quyết các thủ tục hành chính theo Cơ chế Một cửa quốc gia.

"Dù tình huống này hiếm khi xảy ra, nhưng cần có các quy định nhất quán để các ngành có thể áp dụng trong trường hợp khẩn cấp. Hiện đã có Nghị định 08/2025 của Chính phủ quy định chi tiết về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan, có thể được áp dụng. Chúng tôi đề xuất xây dựng thông tư hướng dẫn cụ thể hơn để khi có sự cố, có thể phối hợp và triển khai nhanh chóng nhất", đại diện Tổng cục Hải quan nhấn mạnh.

Cần có một hệ thống hải quan điện tử xử lý cho các tình huống khẩn cấp

TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh tại Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), nhận định rằng dự án hải quan điện tử do Chính phủ Nhật tài trợ đã giúp ngành hải quan thực hiện "cuộc cách mạng về cải cách hành chính" một cách hiệu quả, tuy nhiên, sau 10 năm, số lượng giao dịch qua hệ thống này đã tăng lên đáng kể, dẫn đến tình trạng quá tải và không còn đáp ứng được nhu cầu hiện tại. Việc nâng cấp hay mở rộng hệ thống là cần thiết nhưng gặp nhiều khó khăn do yếu tố bản quyền và sự tương thích với hệ thống vệ tinh.

TS. Nguyễn Minh Thảo cho rằng cần có một hệ thống hải quan điện tử khẩn cấp để xử lý các tình huống này. Trước mắt, đề xuất của Tổng cục Hải quan về việc ban hành thông tư hướng dẫn là hợp lý, nhằm xử lý kịp thời khi hệ thống bị quá tải hoặc gặp sự cố, đồng thời tăng cường sự kết nối dữ liệu giữa các bộ ngành. Bà Thảo cũng gợi ý rằng cơ quan chức năng có thể hợp tác với phía Nhật Bản để được hỗ trợ nâng cấp hệ thống trong giai đoạn này.

Sau kiến nghị của Tổng cục Hải quan, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc yêu cầu các cơ quan hải quan và thuế đặc biệt chú trọng đến vấn đề công nghệ thông tin, bao gồm việc xây dựng hệ thống dự phòng và phương án xử lý cho các tình huống khó khăn và khẩn cấp nhất.

Cần có một hệ thống hải quan điện tử xử lý cho các tình huống khẩn cấp, không thì cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn lo lắng khi tình trạng này có thể tiếp tục xảy ra.

Anh Nguyên

Bài liên quan
Tin bài khác
MobiFone tổ chức đêm concert quy tụ dàn nghệ sĩ đỉnh cao nhằm tri ân khách hàng

MobiFone tổ chức đêm concert quy tụ dàn nghệ sĩ đỉnh cao nhằm tri ân khách hàng

Như lời tri ân gửi đến khách hàng, MobiFone mang tới bữa tiệc âm nhạc Maximizing Concert hứa hẹn đem đến nhiều trải nghiệm đáng nhớ.
Nestlé Việt Nam vinh dự đón nhận “Giải Vàng Chất lượng Quốc gia” lần thứ 2

Nestlé Việt Nam vinh dự đón nhận “Giải Vàng Chất lượng Quốc gia” lần thứ 2

Nestlé Việt Nam lần thứ 2 vinh dự nhận Giải Vàng Chất lượng Quốc gia do Thủ tướng Chính phủ trao tặng cho tổ chức, doanh nghiệp có thành tích xuất sắc trong sản xuất, kinh doanh, năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động, hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới.
Doanh nghiệp dệt may trước yêu cầu chuyển đổi kép để "vững chân" ở thị trường EU

Doanh nghiệp dệt may trước yêu cầu chuyển đổi kép để "vững chân" ở thị trường EU

Để ngành dệt may đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 9-10% mỗi năm, doanh nghiệp dệt may cần thực hiện chuyển đổi kép gồm xanh hóa và số hóa.
Nghệ An: Tìm giải pháp khơi thông “điểm nghẽn” trong chuyển đổi số của doanh nghiệp

Nghệ An: Tìm giải pháp khơi thông “điểm nghẽn” trong chuyển đổi số của doanh nghiệp

Hiện doanh nghiệp Nghệ An còn gặp khó khăn trong việc chuyển đổi số để phục vụ sản xuất, kinh doanh. Vậy, cần những giải pháp nào để doanh nghiệp Nghệ An khơi thông “điểm nghẽn” trong chuyển đổi số?
Cá mập Pyn Elite Fund tiếp tục ‘

Cá mập Pyn Elite Fund tiếp tục ‘'gom'’ hàng triệu cổ phiếu Haxaco

Quỹ ngoại Pyn Elite Fund tiếp tục tăng mạnh cổ phần tại Haxaco, nhà phân phối Mercedes-Benz và MG lớn nhất Việt Nam. Liệu đây có phải là bước đi chiến lược khi cổ phiếu HAX liên tục tăng?
Bamboo Airways cam kết sẽ thanh toán nợ hơn 68 tỷ đồng vào năm 2028

Bamboo Airways cam kết sẽ thanh toán nợ hơn 68 tỷ đồng vào năm 2028

Bamboo Airways đạt thỏa thuận trả nợ 68,5 tỷ đồng cho SAGS, với thời gian thanh toán kéo dài đến năm 2028. Đây được xem là phương án tối ưu của hãng bay này.
Nestlé Việt Nam và PRO Việt Nam thúc đẩy an toàn vệ sinh lao động trong hoạt động thu gom, tái chế rác thải

Nestlé Việt Nam và PRO Việt Nam thúc đẩy an toàn vệ sinh lao động trong hoạt động thu gom, tái chế rác thải

Nestlé Việt Nam phối hợp cùng Liên minh tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam) tổ chức Chương trình Tập huấn về an toàn vệ sinh lao động trong hoạt động thu gom, tái chế rác thải cho các đơn vị đối tác.
Thống đốc tỉnh Yamaguchi (Nhật Bản) làm việc với Becamex IDC

Thống đốc tỉnh Yamaguchi (Nhật Bản) làm việc với Becamex IDC

Mối quan hệ hợp tác tốt đẹp giữa tỉnh Bình Dương và tỉnh Yamaguchi trong suốt 10 năm qua đã tạo dựng một nền tảng vững chắc cho việc kết nối và thu hút các doanh nghiệp đầu tư.
Viện trưởng Viện chiến lược và phát triển GTVT làm Chủ tịch HĐTV Hanoi Metro

Viện trưởng Viện chiến lược và phát triển GTVT làm Chủ tịch HĐTV Hanoi Metro

Từ ngày 18/12, Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải (Bộ GTVT) sẽ chuyển công tác sang làm Chủ tịch HĐTV tại Hanoi Metro.
Taxi điện Xanh SM chính thức có mặt tại Indonesia

Taxi điện Xanh SM chính thức có mặt tại Indonesia

Khách hàng tại Indonesia có thể sử dụng ứng dụng Xanh SM để đặt xe điện trong các khu vực hoạt động, mang đến trải nghiệm phương tiện giao thông sạch, hiện đại.
iPOS tối ưu chiến lược kinh doanh trong ngành F&B

iPOS tối ưu chiến lược kinh doanh trong ngành F&B

iPOS điều chỉnh chiến lược kinh doanh trong ngành F&B bằng việc đóng cửa văn phòng và áp dụng mô hình chi nhánh trung tâm, đảm bảo chất lượng dịch vụ và quyền lợi nhân viên.
Herbalife Việt Nam tài trợ dinh dưỡng cho Giải chạy VnExpress Marathon Hải Phòng

Herbalife Việt Nam tài trợ dinh dưỡng cho Giải chạy VnExpress Marathon Hải Phòng

Công ty Herbalife Việt Nam, một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực sức khỏe và thể chất, lần thứ hai liên tiếp là nhà tài trợ dinh dưỡng cho giải chạy VnExpress Marathon Hải Phòng.
Gemadept tăng vốn hơn 4.100 tỷ đồng, sau khi chào bán 103 triệu cổ phiếu

Gemadept tăng vốn hơn 4.100 tỷ đồng, sau khi chào bán 103 triệu cổ phiếu

Sau khi hoàn tất chào bán hơn 103 triệu cổ phiếu, Gemadept đã tăng vốn lên hơn 4.100 tỷ đồng, ghi nhận kết quả kinh doanh khả quan và triển vọng tích cực trong năm 2024.
Hai hãng xe Honda và Nissan chuẩn bị đàm phán sáp nhập

Hai hãng xe Honda và Nissan chuẩn bị đàm phán sáp nhập

Honda và Nissan đang tiến hành đàm phán sáp nhập dưới một công ty mẹ để tăng sức cạnh tranh trong ngành xe điện, trong bối cảnh áp lực gia tăng từ Tesla và các hãng xe Trung Quốc.
"Ông lớn" ngành xăng dầu báo doanh thu 2024 vượt 45% kế hoạch

"Ông lớn" ngành xăng dầu báo doanh thu 2024 vượt 45% kế hoạch

Mục tiêu lợi nhuận ròng của "ông lớn" ngành xăng dầu PVOIL trong năm nay được đặt ở mức 529 tỷ đồng, một con số thể hiện tham vọng và sự tự tin vào khả năng tăng trưởng bền vững.