Chủ nhật 14/09/2025 11:12
Hotline: 024.355.63.010
Doanh nghiệp - Doanh nhân

Thiếu hành lang pháp lý để xử lý các tình huống phát sinh sự cố hệ thống hải quan điện tử

12/08/2024 14:58
Tổng cục Hải quan đề xuất xây dựng quy trình xử lý chung để đưa vào luật khi xảy ra các trường hợp cấp bách sau sự cố của hệ thống hải quan điện tử gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.
(Ảnh: baochinhphu.vn)
Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: baochinhphu.vn

Công nghệ đã lỗi thời

Tại TP. Hồ Chí Minh, Hội nghị đối thoại trực tiếp lần thứ 244 của Hệ thống Đối thoại Doanh nghiệp – Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh trong lĩnh vực hải quan ngày 25/4, DN cho biết, sau gần 10 năm vận hành hệ thống đã bộc lộ một số hạn chế. Cụ thể, đây là hệ thống “đóng”, không tích hợp được với các hệ thống thông tin nghiệp vụ của Hải quan Việt Nam khiến việc tích hợp, trao đổi, xử lý thông tin, dữ liệu giữa các hệ thống. Công ty TNHH Xuất nhập khẩu ABZ (P.Tân Quý, Q.Tân Phú) cho rằng, hệ thống mạng hải quan thường xuyên gặp sự cố như khai báo tờ khai đính kèm chứng từ, danh sách container hay mạng một cửa quốc gia ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, gây ra những thiệt hại không đáng có.

Trước đó, tại TP Hải Phòng, trong buổi đối thoại với UBND TP. ngày 20/3, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu phản ánh hệ thống mạng hải quan điện tử nhiều khi gặp sự cố… khiến doanh nghiệp khai báo bị chậm, ảnh hưởng tiến độ giao nhận, hàng hóa không được thông quan mà tồn đọng. Đại diện Công ty TNHH Điện tử DongYang phản ánh, hệ thống dữ liệu khai báo hóa chất/tiền chất trên Cổng thông tin một cửa quốc gia có thời điểm gặp sự cố hay không trả kết quả sau khi khai báo trực tuyến. Hệ thống mạng hải quan điện tử nhiều khi gặp sự cố… khiến doanh nghiệp khai báo bị chậm, ảnh hưởng tiến độ giao nhận hàng, hàng hóa không được thông quan mà tồn tại cảng dẫn đến chi phí lưu kho tăng, không đáp ứng được tiến độ sản xuất.

Một lô hàng muốn được hải quan thông quan cần nhiều giấy phép của các bên. Vì thế khi hệ thống công nghệ thông tin và một cửa quốc gia bị tạm ngừng hoạt động, không thể kết nối thì hàng hóa xuất nhập khẩu khắp nơi cũng bị 'đóng băng'.

Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS, được coi là công nghệ thông tin cốt lõi và quan trọng nhất của Tổng cục Hải quan, đã được triển khai từ tháng 4/2014, với sự hỗ trợ không hoàn lại từ Chính phủ Nhật Bản. Mặc dù hệ thống đã hoạt động hiệu quả trong suốt 10 năm qua, nhiều ý kiến cho rằng công nghệ này đã lỗi thời và không còn đáp ứng đủ nhu cầu gia tăng của ngành hải quan cũng như xử lý các tình huống phát sinh.

Trước đây, vào năm 2020, Tổng cục Hải quan đã xây dựng một đề án tái thiết kế toàn diện Hệ thống công nghệ thông tin của ngành nhằm khắc phục các hạn chế hiện tại. Từ năm 2014 đến 2022, khoảng 20 hệ thống vệ tinh đã được xây dựng và duy trì để hỗ trợ hoạt động của hệ thống chính. Tuy nhiên, vẫn có những thời điểm xảy ra tắc nghẽn, đặc biệt khi lượng tờ khai tăng đột biến.

Chẳng hạn, cuối năm 2023, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu phản ánh rằng hệ thống VNACCS/VCIS thường xuyên bị tê liệt, gây khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục điện tử và ảnh hưởng đến kế hoạch giao hàng. Tổng cục Hải quan đã lý giải rằng tình trạng quá tải tại nhiều thời điểm là do lượng tờ khai trị giá thấp gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh tăng mạnh, gây áp lực lớn lên hệ thống.

Hàng hóa giao dịch thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua, đặc biệt là hàng hóa qua cửa khẩu đường bộ giáp biên giới Trung Quốc. Chính vì vậy, số lượng tờ khai nhập khẩu trị giá thấp tăng quá mạnh, bình quân mỗi ngày có khoảng 700.000 tờ khai.

Riêng trong 15 ngày của tháng 11/2023, số lượng tờ khai nhập khẩu trị giá thấp được đăng ký tới hệ thống VNACCS/VCIS là hơn 10 triệu tờ khai.

Đây là nguyên nhân chính khiến hệ thống VNACCS/VCIS bị quá tải tại nhiều thời điểm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc tiếp nhận, xử lý tờ khai của hệ thống.

Tuy nhiên, trong sự cố gần đây, hải quan chưa nêu rõ nguyên nhân cụ thể.

Thực tế cho thấy, kim ngạch xuất nhập khẩu qua hải quan ngày càng tăng mạnh. Trong 7 tháng đầu năm 2024, mặc dù có nhiều khó khăn, kim ngạch vẫn tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó 90% thủ tục hải quan được xử lý bằng phương pháp điện tử.

Ảnh minh họa
Doanh nghiệp xếp hàng làm thủ tục vào sổ tàu tại Cảng Cát Lái.

Sự thiếu hụt hành lang pháp lý gây khó khăn trong việc xử lý các tình huống phát sinh

Tại cuộc họp giao ban công tác tài chính tháng 7, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ chia sẻ thông tin về việc xử lý hệ thống hải quan điện tử gặp sự cố vào tối 6/8, đã khôi phục cơ bản ngay sáng 7/8. Tuy vậy, đến hôm qua (11/8), Hệ thống công nghệ thông tin hải quan và hệ thống Một cửa quốc gia mới được khôi phục hoàn toàn. Từ sự việc lần này, lãnh đạo cơ quan hải quan thừa nhận vấn đề quan trọng là vẫn còn thiếu hành lang pháp lý để xử lý các tình huống phát sinh như vừa qua.

Ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đề xuất Bộ Tài chính cho phép ngành hải quan nghiên cứu và bổ sung các quy định liên quan đến cơ chế và quy trình xử lý trong các trường hợp khẩn cấp, cũng như phân cấp giải quyết tình huống. Về lâu dài, những quy định này sẽ được tích hợp vào Luật Hải quan sửa đổi, nhưng trước mắt, ngành mong muốn xây dựng một thông tư dự phòng để áp dụng ngay lập tức.

Đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, sự cố với hệ thống hải quan điện tử và Cổng thông tin Một cửa quốc gia là hiếm gặp. Khi xảy ra sự cố, Tổng cục Hải quan đã nhanh chóng gửi văn bản đến các cơ quan liên quan như cảng biển, hãng tàu và đơn vị vận tải để phối hợp xử lý, nhằm tránh ách tắc cho các chuyến bay và chuyến tàu, cũng như hạn chế chậm trễ trong việc thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ thủ tục hải quan điện tử sang thủ công gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ sở pháp lý tương thích. Do đó, cơ quan đã gửi công văn đến các bộ, ngành liên quan để giải quyết các thủ tục hành chính theo Cơ chế Một cửa quốc gia.

"Dù tình huống này hiếm khi xảy ra, nhưng cần có các quy định nhất quán để các ngành có thể áp dụng trong trường hợp khẩn cấp. Hiện đã có Nghị định 08/2025 của Chính phủ quy định chi tiết về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát và kiểm soát hải quan, có thể được áp dụng. Chúng tôi đề xuất xây dựng thông tư hướng dẫn cụ thể hơn để khi có sự cố, có thể phối hợp và triển khai nhanh chóng nhất", đại diện Tổng cục Hải quan nhấn mạnh.

Cần có một hệ thống hải quan điện tử xử lý cho các tình huống khẩn cấp

TS. Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh tại Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), nhận định rằng dự án hải quan điện tử do Chính phủ Nhật tài trợ đã giúp ngành hải quan thực hiện "cuộc cách mạng về cải cách hành chính" một cách hiệu quả, tuy nhiên, sau 10 năm, số lượng giao dịch qua hệ thống này đã tăng lên đáng kể, dẫn đến tình trạng quá tải và không còn đáp ứng được nhu cầu hiện tại. Việc nâng cấp hay mở rộng hệ thống là cần thiết nhưng gặp nhiều khó khăn do yếu tố bản quyền và sự tương thích với hệ thống vệ tinh.

TS. Nguyễn Minh Thảo cho rằng cần có một hệ thống hải quan điện tử khẩn cấp để xử lý các tình huống này. Trước mắt, đề xuất của Tổng cục Hải quan về việc ban hành thông tư hướng dẫn là hợp lý, nhằm xử lý kịp thời khi hệ thống bị quá tải hoặc gặp sự cố, đồng thời tăng cường sự kết nối dữ liệu giữa các bộ ngành. Bà Thảo cũng gợi ý rằng cơ quan chức năng có thể hợp tác với phía Nhật Bản để được hỗ trợ nâng cấp hệ thống trong giai đoạn này.

Sau kiến nghị của Tổng cục Hải quan, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc yêu cầu các cơ quan hải quan và thuế đặc biệt chú trọng đến vấn đề công nghệ thông tin, bao gồm việc xây dựng hệ thống dự phòng và phương án xử lý cho các tình huống khó khăn và khẩn cấp nhất.

Cần có một hệ thống hải quan điện tử xử lý cho các tình huống khẩn cấp, không thì cộng đồng doanh nghiệp vẫn còn lo lắng khi tình trạng này có thể tiếp tục xảy ra.

Anh Nguyên

Bài liên quan
Tin bài khác
BIDV và ADB nâng tầm hợp tác

BIDV và ADB nâng tầm hợp tác

Mới đây, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đã ký kết Thỏa thuận Ngân hàng Tài trợ (Confirming Bank Agreement) trong khuôn khổ Chương trình Tài trợ thương mại và Chuỗi cung ứng của ADB (Chương trình TSCFP).
Vinmec – hệ thống y tế duy nhất liên tiếp lọt top 100 thương hiệu giá trị nhất Việt Nam

Vinmec – hệ thống y tế duy nhất liên tiếp lọt top 100 thương hiệu giá trị nhất Việt Nam

Hệ thống Y tế Vinmec vừa được Brand Finance – tổ chức định giá thương hiệu hàng đầu thế giới – vinh danh trong Top 100 Thương hiệu giá trị nhất Việt Nam. Đây là năm thứ 2 liên tiếp, Vinmec hiện diện trong bảng xếp hạng uy tín toàn cầu, khẳng định vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam.
Công Ty Yến Sào Khánh Hòa đạt tiêu chuẩn xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc

Công Ty Yến Sào Khánh Hòa đạt tiêu chuẩn xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc

Công ty đã mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực Châu Âu, Châu Á. Trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng doanh thu xuất khẩu đạt hơn 2 triệu USD. Điều này khẳng định nỗ lực mở rộng thị trường quốc tế của Công ty trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều khó khăn và biến động.
Vinfast ra mắt 3 mẫu xe máy điện 2 pin - nâng tầm trải nghiệm di chuyển cho người dùng

Vinfast ra mắt 3 mẫu xe máy điện 2 pin - nâng tầm trải nghiệm di chuyển cho người dùng

Ngày 10/09/2025, VinFast công bố ra mắt 3 mẫu xe máy điện mới gồm Vero X, Feliz và Feliz Lite với thiết kế hỗ trợ hai pin, trong đó một pin có thể tháo rời, giúp tăng quãng đường di chuyển và nâng cao sự tiện lợi, linh hoạt cho người sử dụng. Cùng với bộ đôi Evo Grand và Evo Grand Lite đã ra mắt từ trước, ba mẫu xe mới giúp hoàn thiện bộ sưu tập xe máy điện hỗ trợ hai pin - tháo rời của VinFast, giúp hành trình chuyển đổi xanh trở nên dễ dàng hơn cho tất cả mọi người.
Bông Sen liên quan bà Trương Mỹ Lan lỗ lũy kế hơn 3.000 tỷ đồng

Bông Sen liên quan bà Trương Mỹ Lan lỗ lũy kế hơn 3.000 tỷ đồng

Công ty cổ phần Bông Sen – doanh nghiệp trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát gắn với bà Trương Mỹ Lan – tiếp tục chìm sâu trong thua lỗ. Báo cáo tài chính nửa đầu năm 2025 cho thấy, lợi nhuận sau thuế âm hơn 355 tỷ đồng, nâng tổng lỗ lũy kế đến cuối tháng 6 lên gần 3.092 tỷ đồng.
Hội nghị về phát triển bền vững du lịch và kinh tế golf Việt Nam

Hội nghị về phát triển bền vững du lịch và kinh tế golf Việt Nam

Ngày 31/10/2025 sẽ diễn ra Hội nghị Chủ đầu tư sân golf Việt Nam (Vietnam Golf course Owners Summit - VNGOS 2025) tại Laguna Lăng Cô Golf Resort, thành phố Huế.
Doanh nghiệp tư nhân, khoa học công nghệ sẽ đóng góp lớn hơn cho ngân sách

Doanh nghiệp tư nhân, khoa học công nghệ sẽ đóng góp lớn hơn cho ngân sách

Chia sẻ với Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập, TS. Nguyễn Văn Phụng - Nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý Thuế Doanh nghiệp Lớn, Cục Thuế (Bộ Tài chính) kỳ vọng doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp khoa học công nghệ sẽ đóng góp lớn hơn vào ngân sách những năm tới.
Hưng Thịnh Land thoát lỗ sau hai năm, báo lãi gần 15 tỷ đồng

Hưng Thịnh Land thoát lỗ sau hai năm, báo lãi gần 15 tỷ đồng

Sau hai năm liên tiếp thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng, Công ty Cổ phần Hưng Thịnh Land vừa công bố lợi nhuận sau thuế gần 15 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2025, đánh dấu sự trở lại với sắc xanh lợi nhuận.
Bkav Pro của ông Nguyễn Tử Quảng bị nhấn mạnh nợ quá hạn hơn 259 tỷ đồng

Bkav Pro của ông Nguyễn Tử Quảng bị nhấn mạnh nợ quá hạn hơn 259 tỷ đồng

Từng ghi nhận lợi nhuận hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, nhưng kết quả kinh doanh của Công ty Cổ phần Phần mềm diệt Virus Bkav (Bkav Pro) – doanh nghiệp do ông Nguyễn Tử Quảng làm Tổng giám đốc – đang cho thấy sự sụt giảm đáng kể. Cùng với đó, báo cáo tài chính mới nhất đã nêu rõ nhiều khoản nợ quá hạn với tổng giá trị hơn 259 tỷ đồng.
Chiêm ngưỡng từ xe chống đạn tới robot, chuyên gia nhận định: “Vingroup, VinFast góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ thế giới”

Chiêm ngưỡng từ xe chống đạn tới robot, chuyên gia nhận định: “Vingroup, VinFast góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ thế giới”

Các chuyên gia cho rằng VinFast không chỉ tạo dựng thương hiệu ô tô điện toàn cầu, mà còn đặt nền móng cho công nghệ tương lai, trở thành biểu tượng cho khát vọng vươn tầm thế giới của Việt Nam.
Báo cáo soát xét: Nhiều doanh nghiệp lớn “hụt hơi” lợi nhuận

Báo cáo soát xét: Nhiều doanh nghiệp lớn “hụt hơi” lợi nhuận

Mùa báo cáo tài chính bán niên soát xét năm nay tiếp tục khẳng định vai trò “tấm gương phản chiếu” của kiểm toán đối với hoạt động doanh nghiệp.
Doanh nghiệp sản xuất dép nhựa tại Đắk Lắk  xuất lô hàng thứ 2 sang thị trường Hoa Kỳ

Doanh nghiệp sản xuất dép nhựa tại Đắk Lắk xuất lô hàng thứ 2 sang thị trường Hoa Kỳ

Chiều 06/9, Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại - Dịch vụ Việt Thắng (Công ty Việt Thắng) có trụ sở và nhà máy tại lô D3A, Cụm Công nghiệp Ea Đar, xã Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk đã xuất lô hàng thứ 2, với 28.000 đôi dép nhựa PVC sang thị trường Hoa Kỳ.
Tăng tốc đáp ứng EUDR và phát triển cao su phát thải thấp: Tấm hộ chiếu xanh VRG chinh phục thị trường EU

Tăng tốc đáp ứng EUDR và phát triển cao su phát thải thấp: Tấm hộ chiếu xanh VRG chinh phục thị trường EU

Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG) đẩy mạnh thực hiện quy định EUDR và chiến lược cao su phát thải thấp, mở rộng thị trường xuất khẩu và khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển bền vững ngành cao su.
Côn Đảo Group và Xanh SM bắt tay kiến tạo chuẩn mực mới cho du lịch xanh Côn Đảo

Côn Đảo Group và Xanh SM bắt tay kiến tạo chuẩn mực mới cho du lịch xanh Côn Đảo

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ theo xu hướng phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu, ngành giao thông – một trong những lĩnh vực có ảnh hưởng lớn đến môi trường – không thể đứng ngoài cuộc. Tại Việt Nam, những địa phương có hệ sinh thái biển đảo đặc thù như Côn Đảo lại càng cần đi đầu trong chuyển đổi xanh, để vừa đảm bảo phát triển kinh tế, vừa giữ gìn tài nguyên thiên nhiên quý giá.
Central Retail Việt Nam hỗ trợ 14 doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế

Central Retail Việt Nam hỗ trợ 14 doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế

Ngày 04/9/2025, tại Trung Tâm Hội Chợ và Triển Lãm Sài Gòn - SECC (TP.HCM), tập đoàn Central Retail Việt Nam đồng hành cùng Bộ Công Thương quảng bá hàng Việt tới các nhà thu mua lớn trên thế giới tham dự Triển lãm Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế 2025 (Vietnam International Sourcing 2025).