Thứ sáu 03/10/2025 03:26
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Thể chế vẫn cách xa thông lệ quốc tế

12/10/2020 00:00
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực từ 14/1/2019, được kỳ vọng tạo thêm xung lực mới cho phát triển thương mại và đầu tư, đẩy mạnh hơn nữa cải cách kinh tế tại Việt Nam.
Thể chế vẫn cách xa thông lệ quốc tế

Kinh tế tư nhân tại Việt Nam đã được “cởi trói”, phát triển mạnh mẽ

Lợi ích phụ thuộc thể chế

Sau một năm CPTPP có hiệu lực cho thấy tỷ lệ tận dụng ưu đãi của Việt Nam chưa cao. FDI đổ vào nhiều, nhưng tập trung chủ yếu ở những phân khúc thấp trong chuỗi giá trị, sử dụng công nghệ trung bình, giá trị gia tăng trong nước thấp. Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam đã cải thiện chất lượng thể chế liên tục và nhất quán, nhưng vẫn còn một khoảng cách so với các nước trong CPTPP…

Đây là những khái quát chính được nêu lên tại Hội thảo với chủ đề “Thực hiện hiệu quả Hiệp định CPTPP trong tiến trình Hội nhập kinh tế quốc tế: Yêu cầu hoàn thiện thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh cho DN Việt Nam” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức với sự hỗ trợ của Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam (Aus4Reform).

Tại hội thảo, sau khi đánh giá tổng quan tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam, mức độ sẵn sàng cho việc thực hiện Hiệp định CPTPP, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban nghiên cứu tổng hợp (CIEM) nhấn mạnh, việc thực thi hiệu quả Hiệp định CPTPP đòi hỏi phải xử lý một số yêu cầu về thể chế.

Đơn cử như dịch vụ tài chính, Chính phủ đã và đang tiến hành những bước cải cách cần thiết để hài hòa hóa khung khổ của các nhóm dịch vụ này với cam kết trong CPTPP; nhưng do quá lo ngại nên còn khá chậm và một số định chế tài chính nước ngoài đã thu hẹp hoạt động hoặc rút khỏi Việt Nam. “Lo ngại về thách thức là cần thiết, song không nên đánh giá quá thấp khả năng cạnh tranh và thích ứng của các định chế, DN tài chính trong nước”, ông Dương nêu quan điểm.

Cùng quan điểm rằng, CPTPP đang thúc đẩy cải cách thể chế trong nước, bà Nguyễn Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập thuộc VCCI cho rằng, các cam kết của CPTPP không chỉ là tiêu chuẩn mà còn là áp lực buộc thể chế phải cải cách, là sức ép cải cách. Các yêu cầu về thể chế của Hiệp định CPTPP rất gần với Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Bởi vậy, cơ hội về kinh tế trong CPTPP có thể là thấp nhưng nếu cộng hưởng với EVFTA thì sẽ rất là lớn.

Phải vượt lên cam kết

Ở cấp độ DN, tuy mức độ quan tâm tới CPTPP có tăng, nhưng mức độ hiểu biết còn hạn chế khi các DN quá lưu tâm đến những vấn đề ngắn hạn. Đơn cử DN mới chỉ hiểu về thuế quan và cắt giảm thuế quan, chứ chưa thực sự hiểu đầy đủ và có hệ thống về các khía cạnh khác như quy tắc xuất xứ, SPS, TBT… và thiếu các thông tin về mạng lưới nhà cung cấp trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, năng lực khoa học công nghệ, tỷ lệ sử dụng công nghệ cao, đầu tư vào hoạt động nghiên cứu và triển khai, và cải tiến công nghệ còn rất thấp. Trình độ và kỹ năng của người lao động và đội ngũ quản lý, lãnh đạo DN còn hạn chế. Vì thế, DN Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cơ hội mang lại từ CPTPP đối với DN là không nhỏ, như mở rộng thị trường, gia tăng xuất khẩu, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tiếp cận nguồn vốn đầu tư; tiếp cận công nghệ, kỹ năng quản lý nước ngoài; và cải thiện hiệu quả hoạt động khi thể chế kinh tế thị trường trở nên hoàn thiện hơn. Tuy nhiên DN cũng phải xử lý hiệu quả những thách thức, đặc biệt trong việc cải thiện khả năng cạnh tranh; khả năng tận dụng cơ hội, nhất là hài hòa việc thực hiện CPTPP với các tuyến hội nhập khác.

Đánh giá mức độ sẵn sàng của Việt Nam trong thực thi CPTPP, các chuyên gia nhấn mạnh những yêu cầu về cải cách thể chế thương mại; thể chế đầu tư; thể chế liên quan đến các biện pháp phi thuế quan; thể chế liên quan đến sở hữu trí tuệ; phòng ngừa và ứng phó với các vụ kiện thương mại, đầu tư; chính sách ngành/công nghiệp…

Hiện Việt Nam đã chủ động hơn trong cải cách thể chế kinh tế; môi trường kinh doanh đã có những thay đổi tích cực, trong đó vai trò quan trọng khu vực tư nhân được thừa nhận và được coi là xương sống của nền kinh tế. Tuy nhiên, theo các chuyên gia khung khổ thể chế và pháp lý của nền kinh tế thị trường tại Việt Nam nhìn chung vẫn chưa đầy đủ và chưa hoàn thiện, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và của DN vẫn còn nhiều hạn chế.

Vì vậy TS. Lê Đình Ân - nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế - xã hội quốc gia cho rằng, cần phải có quyết tâm chính trị để nhất quán, liên tục ưu tiên thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, và một nền tảng quan trọng chính là cải cách thể chế kinh tế trong nước.

Tựu trung lại, thực thi “CPTPP không phải thực hiện theo cam kết, quan trọng hơn là vượt lên các cam kết vì sự hiệu quả”, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh nhấn mạnh.

Kim Anh

Tin bài khác
Việt Nam SuperPort™: Siêu cảng thông minh đưa logistics Việt tiến vào kỷ nguyên Net Zero

Việt Nam SuperPort™: Siêu cảng thông minh đưa logistics Việt tiến vào kỷ nguyên Net Zero

Trong khuôn khổ Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo Quốc gia năm 2025, Việt Nam SuperPort™ – siêu cảng logistics thông minh đầu tiên trong Mạng lưới logistics ASEAN do T&T Group hợp tác cùng YCH Group (Singapore) phát triển đã chính thức ra mắt.
Phú Thọ định hình công nghiệp xanh: Nền tảng cho tăng trưởng bền vững

Phú Thọ định hình công nghiệp xanh: Nền tảng cho tăng trưởng bền vững

Không đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng ngắn hạn, Phú Thọ đang xây dựng mô hình phát triển công nghiệp hiện đại, sinh thái và bền vững.
ADB cảnh báo quan trọng cho Việt Nam giai đoạn 2025-2026

ADB cảnh báo quan trọng cho Việt Nam giai đoạn 2025-2026

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu rơi vào vòng xoáy bất định, với thuế quan cao nhất kể từ thập niên 1930, các chuỗi cung ứng phân mảnh và rủi ro địa chính trị ngày càng leo thang, báo cáo Triển vọng Kinh tế Châu Á do Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) – Văn phòng Nghiên cứu Việt Nam (VRM) công bố đã đưa ra những cảnh báo quan trọng cho giai đoạn 2025–2026. Dù Việt Nam vẫn được ghi nhận giữ được nền tảng vĩ mô ổn định, lạm phát thấp và cầu nội địa tăng trưởng đều, song thách thức mới đặt ra cho cộng đồng doanh nghiệp là không còn có thể dựa duy nhất vào lợi thế “xuất khẩu chi phí thấp”.
Kết nối thị trường, bảo hộ thương hiệu: Chìa khóa mở rộng đường cho nông sản Việt

Kết nối thị trường, bảo hộ thương hiệu: Chìa khóa mở rộng đường cho nông sản Việt

Để đạt mục tiêu 100 tỷ USD vào năm 2030, nông nghiệp Việt phải gắn sản xuất với thị trường, đẩy mạnh chế biến, ứng dụng công nghệ số và bảo hộ thương hiệu. Nhiều giải pháp đồng bộ đang được triển khai, từ đào tạo kỹ năng số, hỗ trợ bán hàng trực tuyến đến xây dựng và bảo hộ nhãn hiệu, giúp sản phẩm OCOP và đặc sản vùng miền khẳng định chỗ đứng trong nước và vươn ra quốc tế.
Đồng Tháp: Một tầm nhìn, một khát vọng

Đồng Tháp: Một tầm nhìn, một khát vọng

Sau nhiều ngày làm việc khẩn trương, dân chủ và trách nhiệm, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Tháp lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 đã thống nhất cao những nội dung cơ bản về kết quả thực hiện Nghị quyết nhiệm kỳ 2020 – 2025, tổng kết thành tựu sau 40 năm đổi mới, đồng thời xác định rõ mục tiêu, phương hướng, các chỉ tiêu chủ yếu, nhiệm vụ và giải pháp quan trọng cho giai đoạn phát triển mới.
TP. Hồ Chí Minh gỡ vướng loạt dự án “tỷ đô”: Coca-Cola, Cảng Cần Giờ, Thủ Thiêm Eco Smart City và bài toán giá đất

TP. Hồ Chí Minh gỡ vướng loạt dự án “tỷ đô”: Coca-Cola, Cảng Cần Giờ, Thủ Thiêm Eco Smart City và bài toán giá đất

Những dự án hàng chục ngàn tỷ đồng nhưng tiến độ ì ạch, vướng mắc đủ bề từ pháp lý đến tài chính. Trong khi đó, giá đất tăng cao cùng hàng loạt khu “đất vàng” bị bỏ hoang nhiều năm tiếp tục đặt ra bài toán hóc búa cho TP. Hồ Chí Minh trong việc khơi thông nguồn lực và hút dòng vốn đầu tư chiến lược.
Tăng tốc giao thương và phát triển du lịch, An Giang hoàn thành mở rộng cảng hàng không Rạch Giá vào quý 3/2026

Tăng tốc giao thương và phát triển du lịch, An Giang hoàn thành mở rộng cảng hàng không Rạch Giá vào quý 3/2026

Việc mở rộng nâng cấp hoàn thành Cảng hàng không Rạch Giá giúp tiếp nhận được máy bay lớn, mở rộng mạng lưới đường bay, tăng tần suất khai thác, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, du lịch và giao thương của tỉnh An Giang.
Nghệ An đặt mục tiêu phấn đấu trở thành cực tăng trưởng tầm quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới

Nghệ An đặt mục tiêu phấn đấu trở thành cực tăng trưởng tầm quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới

Trên cơ sở những thành tựu đã đạt được ở nhiệm kỳ 2020 – 2025, Nghệ An đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 trở thành cực tăng trưởng tầm quốc gia trong kỷ nguyên phát triển mới.
Doanh nghiệp Nhà nước cần chiến lược đột phá để dẫn dắt nền kinh tế

Doanh nghiệp Nhà nước cần chiến lược đột phá để dẫn dắt nền kinh tế

Ngày 30/9, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng chủ trì cuộc họp xây dựng Đề án, Dự thảo Nghị quyết về phát triển kinh tế Nhà nước.
Gia Lai: Nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp khó tại Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh

Gia Lai: Nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp khó tại Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh

Tỉnh Gia Lai định hướng phát triển thương mại biên giới, nhất là kết nối giữa Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh với Cảng hàng không và Cảng biển ở phía Đông Gia Lai, phấn đấu đến năm 2030 kim ngạch xuất, nhập khẩu qua Cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh đạt 2-3 tỷ USD.
Hà Nội thí điểm Quỹ đầu tư mạo hiểm: Bệ đỡ cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

Hà Nội thí điểm Quỹ đầu tư mạo hiểm: Bệ đỡ cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

Tại Kỳ họp thứ 26 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 29/9, HĐND TP Hà Nội đã biểu quyết thông qua Đề án thí điểm thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm của thành phố.
Ngành bán dẫn Việt Nam: Cơ hội vàng và thách thức sống còn đến 2050

Ngành bán dẫn Việt Nam: Cơ hội vàng và thách thức sống còn đến 2050

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để bước vào sân chơi bán dẫn toàn cầu. Song, để không bỏ lỡ “cơ hội vàng”, chúng ta cần một hệ sinh thái toàn diện, từ đào tạo kỹ sư, phát triển R&D đến sở hữu trí tuệ và nhà máy sản xuất chip…
Hai dự án – một thông điệp chiến lược

Hai dự án – một thông điệp chiến lược

Lễ khởi công Khu công nghiệp Tân Trào (giai đoạn 1) và Nhà máy nhiệt điện LNG Hải Phòng không chỉ đơn thuần là một sự kiện kinh tế – đầu tư, mà còn là dấu mốc quan trọng trong hành trình khẳng định vị thế của Hải Phòng trong giai đoạn phát triển mới. Thời điểm lựa chọn mang tính biểu tượng: ngay sau khi thành phố chính thức hợp nhất với tỉnh Hải Dương, mở ra không gian phát triển rộng lớn, và trước thềm Đại hội Đảng bộ thành phố nhiệm kỳ 2025–2030.
Lào Cai xây dựng cửa khẩu thông minh, hướng tới trung tâm giao thương quốc tế năng động

Lào Cai xây dựng cửa khẩu thông minh, hướng tới trung tâm giao thương quốc tế năng động

Tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh tỉnh Lào Cai, lần thứ I, ông Vương Trinh Quốc nhấn mạnh mục tiêu xây dựng cửa khẩu thông minh, nâng cao xuất nhập khẩu, đưa Lào Cai bứt phá hội nhập quốc tế.
Ba giải pháp chiến lược đưa Lào Cai trở thành trung tâm du lịch hàng đầu cả nước

Ba giải pháp chiến lược đưa Lào Cai trở thành trung tâm du lịch hàng đầu cả nước

Tại Đại hội đại biểu tỉnh Lào Cai lần thứ I, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai nêu rõ ba giải pháp then chốt để phát huy tiềm năng, xây dựng Lào Cai thành trung tâm du lịch quốc gia.