Thứ sáu 10/10/2025 05:12
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Thể chế vẫn cách xa thông lệ quốc tế

12/10/2020 00:00
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực từ 14/1/2019, được kỳ vọng tạo thêm xung lực mới cho phát triển thương mại và đầu tư, đẩy mạnh hơn nữa cải cách kinh tế tại Việt Nam.
Thể chế vẫn cách xa thông lệ quốc tế

Kinh tế tư nhân tại Việt Nam đã được “cởi trói”, phát triển mạnh mẽ

Lợi ích phụ thuộc thể chế

Sau một năm CPTPP có hiệu lực cho thấy tỷ lệ tận dụng ưu đãi của Việt Nam chưa cao. FDI đổ vào nhiều, nhưng tập trung chủ yếu ở những phân khúc thấp trong chuỗi giá trị, sử dụng công nghệ trung bình, giá trị gia tăng trong nước thấp. Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam đã cải thiện chất lượng thể chế liên tục và nhất quán, nhưng vẫn còn một khoảng cách so với các nước trong CPTPP…

Đây là những khái quát chính được nêu lên tại Hội thảo với chủ đề “Thực hiện hiệu quả Hiệp định CPTPP trong tiến trình Hội nhập kinh tế quốc tế: Yêu cầu hoàn thiện thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh cho DN Việt Nam” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức với sự hỗ trợ của Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam (Aus4Reform).

Tại hội thảo, sau khi đánh giá tổng quan tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam, mức độ sẵn sàng cho việc thực hiện Hiệp định CPTPP, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban nghiên cứu tổng hợp (CIEM) nhấn mạnh, việc thực thi hiệu quả Hiệp định CPTPP đòi hỏi phải xử lý một số yêu cầu về thể chế.

Đơn cử như dịch vụ tài chính, Chính phủ đã và đang tiến hành những bước cải cách cần thiết để hài hòa hóa khung khổ của các nhóm dịch vụ này với cam kết trong CPTPP; nhưng do quá lo ngại nên còn khá chậm và một số định chế tài chính nước ngoài đã thu hẹp hoạt động hoặc rút khỏi Việt Nam. “Lo ngại về thách thức là cần thiết, song không nên đánh giá quá thấp khả năng cạnh tranh và thích ứng của các định chế, DN tài chính trong nước”, ông Dương nêu quan điểm.

Cùng quan điểm rằng, CPTPP đang thúc đẩy cải cách thể chế trong nước, bà Nguyễn Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập thuộc VCCI cho rằng, các cam kết của CPTPP không chỉ là tiêu chuẩn mà còn là áp lực buộc thể chế phải cải cách, là sức ép cải cách. Các yêu cầu về thể chế của Hiệp định CPTPP rất gần với Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Bởi vậy, cơ hội về kinh tế trong CPTPP có thể là thấp nhưng nếu cộng hưởng với EVFTA thì sẽ rất là lớn.

Phải vượt lên cam kết

Ở cấp độ DN, tuy mức độ quan tâm tới CPTPP có tăng, nhưng mức độ hiểu biết còn hạn chế khi các DN quá lưu tâm đến những vấn đề ngắn hạn. Đơn cử DN mới chỉ hiểu về thuế quan và cắt giảm thuế quan, chứ chưa thực sự hiểu đầy đủ và có hệ thống về các khía cạnh khác như quy tắc xuất xứ, SPS, TBT… và thiếu các thông tin về mạng lưới nhà cung cấp trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, năng lực khoa học công nghệ, tỷ lệ sử dụng công nghệ cao, đầu tư vào hoạt động nghiên cứu và triển khai, và cải tiến công nghệ còn rất thấp. Trình độ và kỹ năng của người lao động và đội ngũ quản lý, lãnh đạo DN còn hạn chế. Vì thế, DN Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cơ hội mang lại từ CPTPP đối với DN là không nhỏ, như mở rộng thị trường, gia tăng xuất khẩu, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tiếp cận nguồn vốn đầu tư; tiếp cận công nghệ, kỹ năng quản lý nước ngoài; và cải thiện hiệu quả hoạt động khi thể chế kinh tế thị trường trở nên hoàn thiện hơn. Tuy nhiên DN cũng phải xử lý hiệu quả những thách thức, đặc biệt trong việc cải thiện khả năng cạnh tranh; khả năng tận dụng cơ hội, nhất là hài hòa việc thực hiện CPTPP với các tuyến hội nhập khác.

Đánh giá mức độ sẵn sàng của Việt Nam trong thực thi CPTPP, các chuyên gia nhấn mạnh những yêu cầu về cải cách thể chế thương mại; thể chế đầu tư; thể chế liên quan đến các biện pháp phi thuế quan; thể chế liên quan đến sở hữu trí tuệ; phòng ngừa và ứng phó với các vụ kiện thương mại, đầu tư; chính sách ngành/công nghiệp…

Hiện Việt Nam đã chủ động hơn trong cải cách thể chế kinh tế; môi trường kinh doanh đã có những thay đổi tích cực, trong đó vai trò quan trọng khu vực tư nhân được thừa nhận và được coi là xương sống của nền kinh tế. Tuy nhiên, theo các chuyên gia khung khổ thể chế và pháp lý của nền kinh tế thị trường tại Việt Nam nhìn chung vẫn chưa đầy đủ và chưa hoàn thiện, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và của DN vẫn còn nhiều hạn chế.

Vì vậy TS. Lê Đình Ân - nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế - xã hội quốc gia cho rằng, cần phải có quyết tâm chính trị để nhất quán, liên tục ưu tiên thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, và một nền tảng quan trọng chính là cải cách thể chế kinh tế trong nước.

Tựu trung lại, thực thi “CPTPP không phải thực hiện theo cam kết, quan trọng hơn là vượt lên các cam kết vì sự hiệu quả”, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh nhấn mạnh.

Kim Anh

Tin bài khác
Thiên tai năm 2025 gây thiệt hại ít nhất 2% GDP: Thủ tướng yêu cầu tập trung khắc phục hậu quả

Thiên tai năm 2025 gây thiệt hại ít nhất 2% GDP: Thủ tướng yêu cầu tập trung khắc phục hậu quả

Tính đến ngày 9/10, thiên tai trên cả nước đã khiến 238 người chết và mất tích, 367 người bị thương, hơn 258.000 ngôi nhà hư hỏng, tốc mái; 500.000 ha lúa, hoa màu và cây trồng bị ngập úng.
Luật Giá sửa đổi có áp lực lên chính quyền cấp xã?

Luật Giá sửa đổi có áp lực lên chính quyền cấp xã?

Tại phiên họp sáng 9/10, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã thẳng thắn chỉ ra điểm yếu cốt lõi trong vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - đó là "câu chuyện cán bộ".
Xuất khẩu lập đỉnh mới, thêm cơ hội để doanh nghiệp Việt tăng tốc?

Xuất khẩu lập đỉnh mới, thêm cơ hội để doanh nghiệp Việt tăng tốc?

Xuất nhập khẩu tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam trong 9 tháng năm 2025, khi kim ngạch thương mại đã vượt xa kỳ vọng, duy trì xuất siêu vững chắc và mở ra triển vọng chạm mốc kỷ lục 900 tỷ USD cho cả năm.
Việt Nam tăng tốc logistics xanh và chuyển đổi số: Hướng tới trung tâm chuỗi cung ứng ASEAN

Việt Nam tăng tốc logistics xanh và chuyển đổi số: Hướng tới trung tâm chuỗi cung ứng ASEAN

Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng logistics của khu vực Đông Nam Á, khi đẩy mạnh chiến lược kép: chuyển đổi số và phát triển logistics xanh.
Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3%

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3%

Theo Bộ Công Thương, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ năm trước.
Phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ chính sách thuế bất động sản trước ngày 15/10

Phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ chính sách thuế bất động sản trước ngày 15/10

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký công điện yêu cầu các bộ, ngành và địa phương quyết liệt triển khai các giải pháp tăng nguồn cung, giảm giá nhà ở, ổn định thị trường bất động sản, hướng tới mục tiêu phát triển thị trường lành mạnh, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ: Xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập để chấm dứt khai thác IUU

Thủ tướng Chính phủ: Xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập để chấm dứt khai thác IUU

Chiều 7/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 16 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Nông nghiệp công nghệ cao: Từ “trụ đỡ” truyền thống đến động lực tăng trưởng mới

Nông nghiệp công nghệ cao: Từ “trụ đỡ” truyền thống đến động lực tăng trưởng mới

Việc phát triển toàn diện chuỗi giá trị, kết hợp công nghệ và ESG, sẽ là chìa khóa để ngành nông nghiệp không chỉ “vững vai trụ đỡ” mà còn “dẫn dắt cuộc chơi” trong tăng trưởng kinh tế bền vững những năm tới.
Hành lang ven biển Cần Giờ – Vũng Tàu: Trục phát triển chiến lược của TP. Hồ Chí Minh

Hành lang ven biển Cần Giờ – Vũng Tàu: Trục phát triển chiến lược của TP. Hồ Chí Minh

Sau khi chính thức “về chung một nhà”, Cần Giờ và Vũng Tàu được kỳ vọng trở thành cực tăng trưởng mới của TP. Hồ Chí Minh trong chiến lược phát triển kinh tế hướng biển. Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, hệ thống kết nối giao thông được xem là chìa khóa vàng quyết định, mở ra hành lang ven biển, logistics, du lịch và đô thị sinh thái hiện đại, năng động kéo dài từ TP.Hồ Chí Minh đến vùng duyên hải Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long.
Bộ Tài chính xuất cấp hơn 456 tấn gạo dự trữ quốc gia hỗ trợ học sinh ba tỉnh

Bộ Tài chính xuất cấp hơn 456 tấn gạo dự trữ quốc gia hỗ trợ học sinh ba tỉnh

Cục Dự trữ Nhà nước được giao xuất cấp (không thu tiền) 456.465 kg gạo dự trữ quốc gia, phân bổ cho học sinh, học viên tại 3 địa phương.
Việt Nam vượt mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025

Việt Nam vượt mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025

Sau gần 5 năm triển khai, hai Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) về xây dựng nông thôn mới (NTM) và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã ghi dấu những kết quả vượt bậc, cơ bản hoàn thành và thậm chí vượt các chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ đề ra.
Hợp tác quốc tế – Động lực mới cho chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam

Hợp tác quốc tế – Động lực mới cho chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cùng lãnh đạo các vụ, cục chuyên môn đã chia sẻ nhiều định hướng quan trọng về việc tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp – môi trường, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Nhiều nhóm ngành được kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhất trong quý III/2025

Nhiều nhóm ngành được kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhất trong quý III/2025

Các ngành ngân hàng, chứng khoán, thép, bán lẻ - tiêu dùng, xây dựng, dầu khí và điện là những nhóm ngành được kỳ vọng dẫn dắt đà tăng trưởng trong quý này.
Tổng giám đốc HSBC Tim Evans: Việt Nam Là "ngôi Sao" thu hút vốn FDI giữa bão tố toàn cầu

Tổng giám đốc HSBC Tim Evans: Việt Nam Là "ngôi Sao" thu hút vốn FDI giữa bão tố toàn cầu

Ông Tim Evans cho rằng, Việt Nam đang có động lực bứt phá mạnh mẽ nhờ kinh tế số, hội nhập quốc tế, quản trị tốt và sức bật từ khu vực kinh tế tư nhân.
Lãnh đạo Đà Nẵng sang Hà Lan xúc tiến dự án sân bay quốc tế Chu Lai

Lãnh đạo Đà Nẵng sang Hà Lan xúc tiến dự án sân bay quốc tế Chu Lai

Nhằm chuẩn bị đầu tư sân bay quốc tế Chu Lai vào đầu năm 2026 và các dự án cảng biển, đoàn công tác của lãnh đạo Thành phố Đà Nẵng vừa có chuyến công tác tại Hà Lan để xúc tiến đầu tư vào những dự án trọng điểm này.