Thứ sáu 17/10/2025 08:37
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Thể chế vẫn cách xa thông lệ quốc tế

12/10/2020 00:00
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực từ 14/1/2019, được kỳ vọng tạo thêm xung lực mới cho phát triển thương mại và đầu tư, đẩy mạnh hơn nữa cải cách kinh tế tại Việt Nam.
Thể chế vẫn cách xa thông lệ quốc tế

Kinh tế tư nhân tại Việt Nam đã được “cởi trói”, phát triển mạnh mẽ

Lợi ích phụ thuộc thể chế

Sau một năm CPTPP có hiệu lực cho thấy tỷ lệ tận dụng ưu đãi của Việt Nam chưa cao. FDI đổ vào nhiều, nhưng tập trung chủ yếu ở những phân khúc thấp trong chuỗi giá trị, sử dụng công nghệ trung bình, giá trị gia tăng trong nước thấp. Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam đã cải thiện chất lượng thể chế liên tục và nhất quán, nhưng vẫn còn một khoảng cách so với các nước trong CPTPP…

Đây là những khái quát chính được nêu lên tại Hội thảo với chủ đề “Thực hiện hiệu quả Hiệp định CPTPP trong tiến trình Hội nhập kinh tế quốc tế: Yêu cầu hoàn thiện thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh cho DN Việt Nam” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức với sự hỗ trợ của Chương trình Australia Hỗ trợ cải cách kinh tế Việt Nam (Aus4Reform).

Tại hội thảo, sau khi đánh giá tổng quan tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam, mức độ sẵn sàng cho việc thực hiện Hiệp định CPTPP, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban nghiên cứu tổng hợp (CIEM) nhấn mạnh, việc thực thi hiệu quả Hiệp định CPTPP đòi hỏi phải xử lý một số yêu cầu về thể chế.

Đơn cử như dịch vụ tài chính, Chính phủ đã và đang tiến hành những bước cải cách cần thiết để hài hòa hóa khung khổ của các nhóm dịch vụ này với cam kết trong CPTPP; nhưng do quá lo ngại nên còn khá chậm và một số định chế tài chính nước ngoài đã thu hẹp hoạt động hoặc rút khỏi Việt Nam. “Lo ngại về thách thức là cần thiết, song không nên đánh giá quá thấp khả năng cạnh tranh và thích ứng của các định chế, DN tài chính trong nước”, ông Dương nêu quan điểm.

Cùng quan điểm rằng, CPTPP đang thúc đẩy cải cách thể chế trong nước, bà Nguyễn Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập thuộc VCCI cho rằng, các cam kết của CPTPP không chỉ là tiêu chuẩn mà còn là áp lực buộc thể chế phải cải cách, là sức ép cải cách. Các yêu cầu về thể chế của Hiệp định CPTPP rất gần với Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Bởi vậy, cơ hội về kinh tế trong CPTPP có thể là thấp nhưng nếu cộng hưởng với EVFTA thì sẽ rất là lớn.

Phải vượt lên cam kết

Ở cấp độ DN, tuy mức độ quan tâm tới CPTPP có tăng, nhưng mức độ hiểu biết còn hạn chế khi các DN quá lưu tâm đến những vấn đề ngắn hạn. Đơn cử DN mới chỉ hiểu về thuế quan và cắt giảm thuế quan, chứ chưa thực sự hiểu đầy đủ và có hệ thống về các khía cạnh khác như quy tắc xuất xứ, SPS, TBT… và thiếu các thông tin về mạng lưới nhà cung cấp trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, năng lực khoa học công nghệ, tỷ lệ sử dụng công nghệ cao, đầu tư vào hoạt động nghiên cứu và triển khai, và cải tiến công nghệ còn rất thấp. Trình độ và kỹ năng của người lao động và đội ngũ quản lý, lãnh đạo DN còn hạn chế. Vì thế, DN Việt Nam vẫn gặp nhiều khó khăn để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cơ hội mang lại từ CPTPP đối với DN là không nhỏ, như mở rộng thị trường, gia tăng xuất khẩu, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tiếp cận nguồn vốn đầu tư; tiếp cận công nghệ, kỹ năng quản lý nước ngoài; và cải thiện hiệu quả hoạt động khi thể chế kinh tế thị trường trở nên hoàn thiện hơn. Tuy nhiên DN cũng phải xử lý hiệu quả những thách thức, đặc biệt trong việc cải thiện khả năng cạnh tranh; khả năng tận dụng cơ hội, nhất là hài hòa việc thực hiện CPTPP với các tuyến hội nhập khác.

Đánh giá mức độ sẵn sàng của Việt Nam trong thực thi CPTPP, các chuyên gia nhấn mạnh những yêu cầu về cải cách thể chế thương mại; thể chế đầu tư; thể chế liên quan đến các biện pháp phi thuế quan; thể chế liên quan đến sở hữu trí tuệ; phòng ngừa và ứng phó với các vụ kiện thương mại, đầu tư; chính sách ngành/công nghiệp…

Hiện Việt Nam đã chủ động hơn trong cải cách thể chế kinh tế; môi trường kinh doanh đã có những thay đổi tích cực, trong đó vai trò quan trọng khu vực tư nhân được thừa nhận và được coi là xương sống của nền kinh tế. Tuy nhiên, theo các chuyên gia khung khổ thể chế và pháp lý của nền kinh tế thị trường tại Việt Nam nhìn chung vẫn chưa đầy đủ và chưa hoàn thiện, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và của DN vẫn còn nhiều hạn chế.

Vì vậy TS. Lê Đình Ân - nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế - xã hội quốc gia cho rằng, cần phải có quyết tâm chính trị để nhất quán, liên tục ưu tiên thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, và một nền tảng quan trọng chính là cải cách thể chế kinh tế trong nước.

Tựu trung lại, thực thi “CPTPP không phải thực hiện theo cam kết, quan trọng hơn là vượt lên các cam kết vì sự hiệu quả”, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh nhấn mạnh.

Kim Anh

Tin bài khác
Luật Viên chức (sửa đổi): Trao quyền tự chủ thực chất, thu hút nhân tài

Luật Viên chức (sửa đổi): Trao quyền tự chủ thực chất, thu hút nhân tài

Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) hướng tới quản lý theo vị trí việc làm, trao quyền tự chủ thực chất, thu hút nhân tài, tạo nền tảng cho nền công vụ chuyên nghiệp, hiện đại.
Hội nghị Khuyến công các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc năm 2025: Phát huy vai trò khuyến công bối cảnh mới

Hội nghị Khuyến công các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc năm 2025: Phát huy vai trò khuyến công bối cảnh mới

Chiều 16/10, Hội nghị Khuyến công các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc lần thứ XIX năm 2025 đã chính thức khai mạc tại tỉnh Tuyên Quang, thu hút sự tham dự của lãnh đạo các Sở Công Thương, đại diện các hiệp hội ngành nghề và nhiều cơ sở công nghiệp nông thôn trong khu vực.
Ngành gỗ Việt Nam kỳ vọng Hoa Kỳ giữ nguyên thuế 25% để ổn định xuất khẩu

Ngành gỗ Việt Nam kỳ vọng Hoa Kỳ giữ nguyên thuế 25% để ổn định xuất khẩu

Mức thuế 25% của Hoa Kỳ đang khiến doanh nghiệp gỗ Việt Nam đối mặt nhiều thách thức, song toàn ngành kỳ vọng Hoa Kỳ sẽ không nâng lên 50% từ năm 2026 và đẩy mạnh đàm phán thương mại nhằm cân bằng lợi ích song phương.
Một bộ và bốn địa phương chưa giải ngân vốn đầu tư công nguồn nước ngoài

Một bộ và bốn địa phương chưa giải ngân vốn đầu tư công nguồn nước ngoài

Chiều 15/10, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị về tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài những tháng cuối năm 2025 và định hướng năm 2026.
Điểm sáng kinh tế Thủ đô và khát vọng vươn tầm quốc tế

Điểm sáng kinh tế Thủ đô và khát vọng vươn tầm quốc tế

Với tinh thần chủ động, sáng tạo, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô đã nỗ lực vượt qua khó khăn, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế, qua đó đạt được những kết quả nổi bật, toàn diện, khẳng định vai trò đầu tàu của nền kinh tế phía Bắc.
BCI Quý III/2025 đạt đỉnh ba năm, củng cố niềm tin đầu tư EU vào Việt Nam

BCI Quý III/2025 đạt đỉnh ba năm, củng cố niềm tin đầu tư EU vào Việt Nam

Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) vừa công bố Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) Quý III/2025 đạt 66,5 điểm, mức cao nhất trong ba năm qua, phản ánh tinh thần lạc quan và niềm tin mạnh mẽ của doanh nghiệp châu Âu vào triển vọng kinh tế Việt Nam giữa bối cảnh toàn cầu biến động.
Hà Nội tổng kiểm kê toàn bộ tài sản công từ 0h ngày 1/1/2026

Hà Nội tổng kiểm kê toàn bộ tài sản công từ 0h ngày 1/1/2026

Theo kế hoạch, toàn bộ hệ thống tài sản công trên địa bàn thành phố sẽ được tổng kiểm kê từ 0h ngày 1/1/2026, nhằm tăng cường quản lý, sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí và thất thoát ngân sách.
Lộ trình hướng tới tài chính toàn diện ở Việt Nam: Góc nhìn từ công nghệ đến quản trị

Lộ trình hướng tới tài chính toàn diện ở Việt Nam: Góc nhìn từ công nghệ đến quản trị

Các chuyên gia nhận định rằng công nghệ tài chính (fintech) sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tài chính toàn diện, đảm bảo "không ai bị bỏ lại phía sau" trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế số.
Xem xét đánh thuế chuyển nhượng vàng miếng trong Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi

Xem xét đánh thuế chuyển nhượng vàng miếng trong Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi

Chiều 13/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) do Chính phủ trình. Dự thảo lần này được đánh giá là có nhiều điều chỉnh quan trọng, hướng tới mở rộng cơ sở thu thuế, đảm bảo công bằng giữa các nhóm thu nhập, đồng thời tăng tính linh hoạt trong điều hành chính sách tài khóa.
Thí điểm cơ chế đặc thù phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh

Thí điểm cơ chế đặc thù phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 318/NQ-CP về kế hoạch triển khai Nghị quyết số 188/2025/QH15 của Quốc hội, thí điểm áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt nhằm phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại hai đô thị lớn là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Lợi nhuận xổ số kiến thiết: Khi “chiếc bánh” được chia không đều

Lợi nhuận xổ số kiến thiết: Khi “chiếc bánh” được chia không đều

Với người bán vé số dạo, mỗi bước chân, mỗi tiếng rao là cả ngày vất vả mưu sinh, nhưng phần lớn lợi nhuận lại “chảy” đi nơi khác, còn họ chỉ nhận lại những đồng tiền ít ỏi…
Hội nghị Xúc tiến Đầu tư tỉnh Lâm Đồng: Trao 358 dự án đầu tư cho giai đoạn 2026-2030

Hội nghị Xúc tiến Đầu tư tỉnh Lâm Đồng: Trao 358 dự án đầu tư cho giai đoạn 2026-2030

Sáng 12/10/2025, Hội nghị Xúc tiến Đầu tư tỉnh Lâm Đồng năm 2025 đã diễn ra thành công tốt đẹp tại Lâm Đồng. Đây là một sự kiện đặc biệt, đánh dấu dấu mốc lịch sử sau khi Quốc hội quyết định thành lập tỉnh Lâm Đồng mới trên cơ sở hợp nhất Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông.
TP. Hồ Chí Minh: Hơn 650 sản phẩm, giải pháp công nghệ chiến lược từ các tập đoàn dẫn đầu

TP. Hồ Chí Minh: Hơn 650 sản phẩm, giải pháp công nghệ chiến lược từ các tập đoàn dẫn đầu

Triển lãm “Sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia tại TP. Hồ Chí Minh” quy tụ gần 30 gian hàng, hơn 650 sản phẩm, giải pháp thuộc 11 nhóm công nghệ chiến lược, đến từ các tập đoàn và doanh nghiệp dẫn đầu, góp phần hình thành diện mạo thành phố thông minh và hiện đại.
Khánh Hòa thúc đẩy hợp tác kinh tế với Thụy Sĩ qua Diễn đàn SVEF

Khánh Hòa thúc đẩy hợp tác kinh tế với Thụy Sĩ qua Diễn đàn SVEF

Khánh Hòa kết nối Diễn đàn Kinh tế Thụy Sĩ - Việt Nam (SVEF), mở rộng cơ hội hợp tác đầu tư trong các lĩnh vực công nghệ, y tế, năng lượng và du lịch.
Logistics Việt Nam hướng tới tăng trưởng bền vững, mục tiêu 15% mỗi năm

Logistics Việt Nam hướng tới tăng trưởng bền vững, mục tiêu 15% mỗi năm

Theo Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến năm 2050 vừa được Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn ký ban hành tại Quyết định số 2229/QĐ-TTg, ngành logistics đặt mục tiêu duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình 12 - 15% mỗi năm, trở thành một trong những ngành dịch vụ nền tảng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và năng lực cạnh tranh quốc gia.