Tăng trưởng trong nông nghiệp: Nhanh nhưng chưa chắc

Năm 2018 dần khép lại, tăng trưởng GDP nông nghiệp tăng cao nhất trong 10 năm trở lại đây. Tuy nhiên, những lo lắng vì chưa có sự đột phá về thị trường nông sản khiến ngành này dù đã tiến nhanh nhưng vẫn chưa vững chắc.

Có khởi sắc

Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) - cho hay, năm 2018 toàn ngành nông nghiệp đã vượt qua khó khăn, thách thức, đạt mức tăng trưởng cao nhất so với nhiều năm gần đây. Thị trường nông sản trong nước ổn định, thị trường xuất khẩu (XK) được mở rộng với giá trị XK ước đạt trên mức 40 tỷ USD. XK tăng mạnh đã tạo điều kiện thuận lợi duy trì giá nông sản trong nước có lợi cho nông dân, góp phần giảm nhập siêu cho nền kinh tế, tạo nguồn thu ngoại tệ lớn, cải thiện đời sống người dân nông thôn.

Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam vẫn còn rất nhỏ bé

Theo TS. Đặng Kim Sơn - nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD) - năm 2018, lĩnh vực nông nghiệp có nhiều khởi sắc. Đáng chú ý là sự thay đổi cơ cấu sản xuất, giảm diện tích lúa. Sản xuất nông nghiệp có biến chuyển rất mạnh sang chất lượng cao, vệ sinh an toàn. Gạo, thủy sản và trái cây Việt Nam tăng trưởng mạnh, tạo nên mức tăng trưởng lớn của toàn ngành. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, 3 khâu đột phá trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp vẫn còn tiến chậm. Chưa thực sự đột phá về thị trường; thông tin thị trường mù mờ, đây là cản trở khi hội nhập. Thiếu đột phá về khoa học - công nghệ khi nhìn chung, các DN vẫn áp dụng công nghệ lạc hậu, đa số nông dân là các nông dân nhỏ và khả năng tái đầu tư là rất thấp. Vướng mắc về thể chế vẫn là vướng mắc lớn nhất.

Đưa ra cái nhìn từ góc độ sản xuất, XK, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) - nhận định: Trước đây, ngành nông nghiệp sản xuất và XK gần như một cách tự phát, chưa chú trọng nhiều tới vấn đề thị trường. Nhưng hiện nay, nhận thức đã thay đổi rất nhiều, nông nghiệp của Việt Nam đang có những tiến bộ rất lớn. Các DN cũng tham gia sâu vào chuỗi giá trị nông nghiệp, không phải chỉ ở khâu chế biến mà cả ở khâu sản xuất. Về vấn đề mở cửa thị trường, hiện nay, chúng ta đang có 6 thị trường lớn cho nông sản là: Hoa Kỳ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN.

Nhưng khó… đột phá

Nhận định về ngành nông nghiệp năm 2019, chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy cho rằng, nếu để tiến lên và làm giàu thì Việt Nam cần một nền nông nghiệp sạch. Tuy nhiên ở siêu thị, sản phẩm nông nghiệp sạch chỉ chiếm 7- 9%.

Cũng theo vị chuyên gia này, thực tế, người nông dân đang mất phương hướng trong lựa chọn hướng đầu tư phát triển. Nông nghiệp có vẻ tiến nhanh, nhưng người nông dân vẫn “lắc lư và dễ ngã”.

Ông Hoàng Trọng Thủy nhận định, năm 2019, khó có thể có đột phát trong nông nghiệp. “Để làm giàu, cần có sự dẫn dắt của các DN, nhưng hiện nông thôn vẫn dựa trên nền tảng kinh tế hộ, văn hóa làng xã, DN nông nghiệp Việt Nam vẫn còn rất nhỏ bé” - ông Thủy nhìn nhận.

Nguyễn Hạnh